Medisinalyq saqtandyru halyqtyŋ sapaly medisinalyq qyzmetterge qol jetkızuın qamtamasyz etude maŋyzdy röl atqarady. Qazırgı Qazaqstanda, köptegen basqa elderdegıdei, būl sektor bırqatar problemalarǧa, sondai-aq ıske asyrylatyn perspektivalarǧa bailanysty bilık pen sarapşylardyŋ nazaryna ainaldy.
Qazaqstandaǧy medisinalyq saqtandyrudyŋ basty problemalarynyŋ bırı halyqty qorǧaudyŋ osy türımen jetkılıksız qamtu bolyp tabylady. Ükımettıŋ mındettı medisinalyq saqtandyru baǧdarlamalaryn keŋeitu jönındegı küş-jıgerıne qaramastan, halyqtyŋ edäuır bölıgı saqtandyrylmaǧan küiınde qalyp otyr. Būl medisinalyq qyzmetterge qol jetımdılıktıŋ teŋsızdıgın tudyrady jäne memlekettık medisinalyq mekemelerge qarjylyq jüktemenı arttyrady.Taǧy bır mäsele-mındettı medisinalyq saqtandyru boiynşa körsetıletın medisinalyq qyzmetterdıŋ şekteulı tızımı. Qazırgı uaqytta stomatologiia, psihiatriia jäne hirurgiialyq operasiialardyŋ keibır türlerı siiaqty medisinalyq qyzmetterdıŋ köptegen türlerı mındettı saqtandyru baǧdarlamalaryna kırmeidı. Būl azamattardy qosymşa medisinalyq saqtandyruǧa jügınuge nemese qyzmetterdı öz esebınen töleuge mäjbür etedı.Sondai-aq, körsetıletın medisinalyq qyzmetterdıŋ sapasy mäselesı de bar. Densaulyq saqtaudy qarjylandyrudyŋ ūlǧaiuyna qaramastan, köptegen densaulyq saqtau mekemelerı qarjylandyrudyŋ jetkılıksızdıgıne, bılıktı mamandardyŋ jetıspeuşılıgıne jäne eskırgen medisinalyq jabdyqtarǧa tap bolady. Būl medisinalyq kömektıŋ qoljetımdılıgı men sapasyna, sondai-aq halyqtyŋ densaulyq saqtau jüiesıne degen senımıne äser etedı.Qazaqstanda medisinalyq saqtandyrudy damytu perspektivalarynyŋ ışınde halyqty saqtandyrumen qamtudy keŋeitudı atap ötuge bolady. Ol üşın halyqtyŋ medisinalyq saqtandyrudyŋ artyqşylyqtary men şarttary turaly habardarlyǧyn arttyruǧa baǧyttalǧan aqparattyq nauqandar jürgızu qajet. Sonymen qatar, körsetıletın medisinalyq qyzmetter tızımın keŋeituge mümkındık beretın qosymşa saqtandyru baǧdarlamalaryn engızu turaly mäselenı qarastyruǧa bolady.Medisinalyq saqtandyrudy odan ärı jetıldıru Körsetıletın medisinalyq qyzmetterdıŋ sapasyn jaqsartumen de bailanysty boluy mümkın. Būǧan medisinalyq infraqūrylymdy jaŋǧyrtu, medisina qyzmetkerlerınıŋ bılım deŋgeiı men bılıktılıgın arttyru, sondai-aq kömek körsetu standarttarynyŋ zamanaui medisinalyq tehnologiialaryn engızu kıredı.
Statistikalyq baǧalauǧa säikes, Qazaqstan halqynyŋ şamamen 60% - y ǧana medisinalyq saqtandyruǧa qol jetkıze alady, iaǧni azamattardyŋ 40% - dan astamy qorǧaudyŋ būl türın paidalanbaidy..Nelıkten? – degen saualǧa jauap ızdesek , medisinalyq saqtandyru ısı elımızde tek 2017 jyly 1-şı şılde de ǧana qolǧa alynyp, qarjynyŋ 60% - y memleket tarapynan emes, qarapaiym tūrǧynnyŋ öz qaltasynan alyndy. Sony eskergen ülken kısıler äleumettık qorǧa aqşa qūimaǧandyqtan medisinalyq tūrǧydan saqtandyrylmai qaldy. Būl körsetkış halyqty saqtandyrumen qamtudy jaqsartu qajettıgın körsetedı.Körsetıletın medisinalyq qyzmetterdıŋ sapasyna qatysty da belgılı bır problemalar bar. Zertteulerge säikes, eldegı medisinalyq mekemelerdıŋ tek 30% - y zamanaui jabdyqtarmen qamtamasyz etılgen, būl medisinalyq kömektıŋ tiımdılıgı men tiımdılıgıne äser etedı. Sonymen qatar, soŋǧy jyldary densaulyq saqtaudyŋ ärtürlı salalarynda bılıktı medisinalyq mamandardyŋ jetıspeuşılıgı baiqalady, būl halyqqa joǧary sapaly medisinalyq qyzmetterdıŋ qol jetımdılıgıne qiyndyq tuǧyzady.Osy derekterdı eskere otyryp, Qazaqstanda medisinalyq saqtandyrudy odan ärı damytu jäne jetıldıru qajettılıgı aiqyn bolyp otyr. Būǧan halyqty saqtandyrumen qamtudy keŋeitu, medisinalyq infraqūrylymdy jaŋǧyrtu, medisinalyq qyzmetterdıŋ sapasyn jaqsartu jäne barlyq azamattar üşın medisinalyq kömektıŋ qoljetımdılıgın qamtamasyz etu kıredı.
Bıraq atalǧan būl mındetter tolyǧymen oryndalyp jatyr dep aita almaimyz. Osyǧan deiın köptegen sarapşylar men deputattar tūrǧyndardy äleumettık kömek pen medisinalyq saqtandyru taqyryptaryn talqyǧa salǧanmen, halyqtyŋ köŋılıne qonymdy şeşımder şyǧarylmai keledı. Osy oraida medisinalyq saqtandyru salasyn damytu üşın bırqatar şeşımderdı qarastyryp körsek, eŋ aldymen medisinalyq oqu ornyndaryndaǧy studentterdıŋ bılımın arttyru üşın arnaiy kurstar aşu qajet. Auruhanalar men mekemelerde jaŋa infroqūrylymdarǧa säikes tehnikalarmen ( rentgen , kt, uzi apparattarymen) qamtamasyz etu qajet. Jūmys jasamaityn köpbalaly, jesır, äleumettık osal toptarǧa jatatyn jandardy mamandarǧa tegın qaratudy basty nazarda ūstau kerek dep oilaimyn.
Qorytyndylai kele, Qazaqstandaǧy medisinalyq saqtandyru bırqatar syn-qaterler men mındetterdıŋ aldynda tūr, bıraq dūrys közqaraspen jäne tiımdı basqarumen ol bükıl halyq üşın medisinalyq kömektıŋ qoljetımdılıgı men sapasyn qamtamasyz etudıŋ tiımdı qūraly bola alady.
Paidalanylǧan ädebietter tızımı:
- “Medisinskoe strahovanie: teoriia i praktika” - İvanov İ.İ. (2015), İzdatelstvo “Medisina”, Almaty.
- “Razvitie sistemy medisinskogo strahovaniia v Kazahstane: vyzovy i perspektivy” - Abdullin A.K. (2018), İzdatelstvo “Zdorove”, Nur-Sultan.
- “Ekonomicheskie aspekty medisinskogo strahovaniia v sovremennom obşestve” - Sarsenbai M.B. (2019), İzdatelstvo “KazMedia”, Almaty.
- “Medisinskoe strahovanie i ego vliianie na zdravoohranenie v Kazahstane” - Jumagalieva G.A. (2017), İzdatelstvo “Znanie”, Astana.
- “İnnovasionnye podhody k razvitiiu medisinskogo strahovaniia v usloviiah sovremennogo Kazahstana” - Kenjebekova A.S. (2020), İzdatelstvo “MedPress”, Almaty.
Baqbergen Dilnaz
QazŪU , Jurnalistika fakultetınıŋ 3 kurs studentı:
Jetekşısı: aǧa oqytuşy, Ruşanova N.B.
