Qazır elımızde baspanaly boludyŋ san türlı joldary bar. «Adyrna» ūlttyq portalynyŋ tılşısı «Tūrǧyn üi jinaq bankı» Almaty qalasy filialy direktorynyŋ orynbasary Danagül Tıleuberlıqyzy Tüsıpovamen baspana alu töŋıregınde sūhbattasty.
- Danagül Tıleuberlıqyzy, biyl Almaty qalasy boiynşa «Tūrǧyn üi jinaq bankıne» qol jetımdı baspana alu üşın qanşa ötınış tüstı?
- Ötken jyly Almaty qalasy boiynşa 10700 den astam adam nesie alyp, üilı boldy. Salystyru üşın aita ketsek, 2018 jyly bank 8 myŋ adamǧa nesie berdı. Al biylǧy biylǧy jyldyŋ basynan qazırgı kezge deiın nesie berudıŋ barlyq baǧdarlamalary boiynşa 3500 adam tūrǧyn üige nesie aldy.
-Tūrǧyn üi qūrylysy jinaq bankınıŋ artyqşylyǧy qandai?
-Köp baǧdarlamalardy bank arqyly jüzege asyratyndyqtan halyqtyŋ senımı artuda jäne ipoteka boiynşa basqa banktermen salystyrǧanda paiyzdyq mölşerlemesı öte tömen bolyp keledı. Öz kezegınde paiyzdyq mölşerlemenıŋ tömen boluy – barlyq klientterdı qyzyqtyrady.
Qazırgı uaqytta salynyp jatqan üilerge üles satyp alu arqyly qatysuǧa bolady. Bank salymşylarynyŋ qūqyǧyn qorǧau üşın tek qana kepılı bar qūrylystarǧa rūqsat beremız. «Tūrǧyn üi qūrylysy salynuynyŋ kepıldendıru» qoryna kım ülesşı bolsa, sol qordyŋ kepıl zatyn qandai da bır kompaniia alsa, sol obektını bız özımızdıŋ salymşylarymyzǧa ūsynyp, olarǧa salynyp jatqan kezınde satyp alu mümkındıgın beremız. Būl baǧdarlamada bölek päterdı qoiyp, kepıl zat beru qajet emes. Nesienı qordyŋ kepıl zatynyŋ negızınde beremız.
-Almaty qalasynyŋ jastaryna baspanaly boludyŋ qandai jeŋıldıkterı bar?
«Almaty jastary» baǧdarlamasynyŋ üşınşı kezeŋı jüzege asyryluda. Būl baǧdarlamaǧa Almaty qalasy äkımınıŋ qoldauy öte küştı boldy. Alyŋǧy ekı kezeŋge qaraǧanda üşınşı kezeŋde qarjylandyru bırneşe esege köbırek boldy jäne «Almaty jastary» baǧdarlamasyna bank tarapynan da aqşa bölındı. Ökınışke qarai, baǧdarlamanyŋ aiasynda ötınış qabyldau merzımı aiaqtaldy. Sondyqtan bız kım ötınış tapsyryp ülgerdı solardyŋ ışınen tūrǧyn üi basqarmasy özderı saraptama jasap, barlyq talaptarǧa sai adamdardyŋ tızımın toltyryp, bız sūraǧan belgılı bır mölşerde bızge tızım beredı jäne klientterge baǧyttama beredı. Atalǧan baǧdarlamanyŋ aiasynda biyl ekı kezeŋdık ötınış qabyldau boldy. Alǧaşqy ötınış nauryzdan mamyr aiyna deiın qabyldanyp, onda 3 myŋnan astam Almaty jastary ötınış tapsyrdy. Ekınşı kezeŋı 22 mausym men 2 şılde aralyǧynda ötıp, 5 myŋnan astam azamat ötınış tapsyrdy. Qazır ötınış tapsyruşylar ışınen taŋdau jasalyp, bankke şaqyryluda. Mäselen, 500-den asa Almaty jastary bankke qūjattaryn tapsyryp, özınıŋ bank tarapynan tölem qabılettılıgın rastau qūjatyn aldy. 200-ge juyq adamǧa nesie berıldı. Jyl soŋyna deiın 1000 päterge nesie berudı maqsat etıp otyrmyz.
Almaty jastarynyŋ taǧy da bır mümkındıkterı – tūrǧyn üi qūrlys jinaq bankınen şot aşyp, özıne aqşa jinap bastaǧany dūrys dep oilaimyn. Qazır memleket tarapynan jastardyŋ üilı boluyna mol mümkındıkter qarastyryluda. Mysaly, Almaty jastary 5 jylǧa jalǧa üi alyp, sonda tūru arqyly özderınıŋ bolaşaq üilerıne aqşa jinau mümkındıgın alyp otyr. Päterdı jalǧa beru aqysy öte tömen deŋgeide.
-Jastardan basqa qandai sanattaǧy adamdarǧa tūrǧyn üi jeŋldıgı qarastyrylǧan?
-Tūrǧyn üi qarym-qatynastary zaŋyna säikes:
- jas bolsa da biudjettık bölımşelerde jūmys ısteitın nemese memlekettık lauazymda jūmys ısteitın azamattar;
- belgılı bır kategoriialarǧa jatatyn köp balaly otbasylar;
- mügedek balalardy tärbieleuşı jäne tolyq emes otbasylardyŋ tabysy belgılı bır mölşerden aspaityn azamattar atynda üi bolmaǧan jaǧdaida Almaty qalasynda tırkeude bolsa, osy zaŋ aiasynda üi alu kezegıne tūruy mümkındıgı bar.
Būǧan jas nemese orta jäne ülken jastaǧy adamdar da qatysa alady. Äkımşılıkte kezekte tūrǧan adamdaǧa arnaiy «5-10-20» baǧdarlamsy aşylyp jatyr. Būl baǧdarlamanyŋ aiasynda köp azamattarǧa üi ala alatyn mümkındık bar. Negızgı şarty: äkımşılıkke kezekke tūru kerek jäne tabysy 1/3 tūrmys deŋgeiıne arnalǧan minimumnan aspau kerek. Eskerte keteiın, būǧan tabysy ülken deŋgeidegı azamattar qatysa almaidy. Tek tabysy ortaşa (jalaqysynyŋ 50-60 paiyzy nesiege jetu kerek – avt.) deŋgeidegı janūialar ǧana qatysa alady. Qazırgı kezde «Nesielık tūrǧyn üi» degen baǧdarlama jūmys jasauda. Mūnyŋ alǧaşqy jarnasy – 20%. Joǧaryda atalǧan baǧdarlamalar «Nūrly jer» baǧdarlamasynan bastau alady.
Sūhbatyŋyzǧa rahmet!
Äŋgımelesken Gülvira Asqarqyzy,
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
