Osy aptada Qazaqstannyŋ Ūlttyq bankı Ükımet otyrysynda «7-20-25» baǧdarlamasynyŋ jobasyn tanystyrdy. Bas bankir ipoteka ülestırumen ainalysatyn kompaniianyŋ qūrylatyn uaqytyn belgılep, arzan ipotekanyŋ qalaişa berıletının tüsındırdı. Aita keterlıgı, Ūlttyq bank basşysy Daniiar Aqyşev komandasy 7 prosenttık ipotekanyŋ esebın de jasap şyqqan eken. Osyǧan bailanysty, «QazAqparat» tılşısı jaŋa baǧdarlama boiynşa berıletın nesielerdıŋ halyqqa qanşalyqty qoljetımdı bolatynyn saraptap körgen edı.
Ūlttyq banktıŋ qazırgı jospary boiynşa aldymen jaŋa ipotekalyq kompaniia qūrylady. Atalǧan qarjy ūiymy tolyǧymen Ūlttyq bankke qaraidy. Bylaişa aitqanda, sonyŋ enşıles kompaniiasy bolady. Al Ūlttyq bank jaŋadan qūrylatyn kompaniiaǧa qarajattyŋ bır bölıgın qūiady, qalǧanyn ipotekalyq kompaniia özı naryqtan tartady, obligasiia şyǧarady jäne taǧysyn taǧy. Osylaişa, naqty bır qarjy qory qalyptasady. Osy jolmen tartylǧan qarajatqa halyqtyŋ bankten alǧan ipotekalyq nesielerı satyp alynady. Sonyŋ arqasynda jyldyq mölşerleme 7 prosentke deiın tömendeidı dep otyr. Alaida jaŋa baǧdarlamanyŋ naqty bır şarty bar. Ol - ärbır azamattyŋ tölem qabılettılıgı. Bır sözben aitqanda, baspana alǧysy keletın adamnyŋ jalaqysy arzan ipotekaǧa jetuı kerek. «Jaŋa baǧdarlama ärkımge jeŋıldık şarttaryn beredı. Alaida baǧdarlama masyldyqqa jol bermeuge tiıs. Baǧdarlama qaryz aluşynyŋ tölemge qabılettı boluyn talap etedı. Oǧan resmi kırısı bar Qazaqstan azamattary qatysa alady. Qazır banktermen jaŋa baǧdarlamanyŋ şarttary pysyqtaluda. Mysaly, üidıŋ baǧasy 7 million teŋge bolsa, ai saiynǧy tölem 50 myŋ teŋgeden aspaidy. Būl jalpy alǧanda jūmys ısteitın Qazaqstan azamattarynyŋ köpşılıgı üşın qolaily», - deidı Daniiar Aqyşev. Qazırgı jobada baspana baǧasy men ipotekalyq zaemnyŋ şektı somasy da belgılenıp otyr. Mäselen, Astana men Almaty qalalarynda 7 prosenttık ipotekamen alynatyn üidıŋ baǧasy 25 mln teŋgeden aspauy şart. Ondaida nesienıŋ şektı sommasy 20 mln teŋge (qalǧany alǧaşqy jarna - avt.) bolady. Basqa aimaqtar üşın üidıŋ baǧasy 16 mln-nan, al arzan ipotekanyŋ somasy 13 mln teŋgeden aspaidy. Ūlttyq banktıŋ esebıne säikes, 7 mln teŋgelık ipotekanyŋ bır ailyq tölemaqysy 50 myŋ teŋgeden artyq bolmasa, 10 mln teŋge üşın ai saiyn 70 myŋ teŋge tölep otyruǧa tura keledı. 13 mln - 90 myŋ, 15 mln - 105 myŋ, al 18 mln üşın ai saiyn 125 myŋ teŋgege şyǧyndalu qajet. Älbette, bankterdıŋ qazırgı ipotekalarymen salystyrǧanda jaŋa baǧdarlamanyŋ şarttary äldeqaida tiımdı. Būny qarapaiym halyq ta aitady. «Mysaly, bız Astanada tūramyz. Üidıŋ ipotekasyn 20 jylǧa aldyq. Bank 8 mln 800 myŋ teŋgenı 12 prosentpen berıp otyr. Ai saiyn 99 myŋ teŋge töleimız. Ärine, jaŋa baǧdarlamanyŋ şarttary tiımdı. Onymen äldeqaida az aqşa töleitın edık», - deidı Astana qalasynyŋ tūrǧyny Bazarbai Mahmūdov. Endıgı mäsele - arzan ipotekanyŋ barlyǧyna bırdei qoljetımdı boluy. Resmi statistikaǧa säikes, 2018 jyly aqpan aiynda bır jūmysşynyŋ ortaşa jalaqysy 151,5 myŋ teŋgenı qūrady. Halyqtyŋ nominaldy kırısı artsa da, naqty tabysy, iaǧni tapqan aqşaǧa tauar men qyzmetterdı satyp alu körsetkışı tömendedı. Demek, bır üiden bır adam ortaşa jalaqy alatyn bolsa, 7 mln teŋgenıŋ ipotekasyn aluǧa mümkındıgı jetedı. Bıraq qalǧan aqşaǧa otbasyn asyrai ala ma, joq pa, ony aitu qiyn. Ärine, bügınde audandyq jerlerde 50-70 myŋ teŋge jalaqy alyp jürgen adamdar da bar. Ondaida bır üide ekı adam jūmys ıstemese, jaŋa baǧdarlamamen baspana alu qiyndau bolady. Ökınışke qarai, «7-20-25» baǧdarlamasynda äskeriler, äleumettık jaǧynan az qamtylǧan azamattar jäne taǧy basqa sanattar bolmaidy. Är adamnyŋ jeke tölem qabılettılıgıne basa nazar audarylady. Endı būl ipoteka qaşan berıledı degenge kelsek, Ūlttyq bank töraǧasynyŋ orynbasary Oleg Smoliakovtyŋ sözıne qaraǧanda, 7 prosenttık ipotekany beru jūmystary şamamen jyldyŋ ortasynda bastalady. «Mausym aiynyŋ aiaǧyna deiın barlyq qūqyqtyq-ūiymdastyruşylyq şaralaryn aiaqtaimyz degen jospar bar. Sodan şılde-tamyz ailarynda bankter arzan ipotekany berudı bastaidy. Nesielerdıŋ alǧaşqy puly jasalǧan boida bız onyŋ barlyǧyn satyp aluǧa kırısemız», - dedı O.Smoliakov QazAqparat tılşısıne bergen sūhbatynda. Al QR İnvestisiialar jäne damu ministrı Jeŋıs Qasymbektıŋ aituynşa, «7-20-25» baǧdarlamasyna bailanysty injenerlık-kommunikasiialyq jelılerdı tartuǧa jyl saiyn bölınetın qarjyny arttyruǧa tura keledı. Būǧan deiın atalǧan soma 80 mlrd teŋge bolsa, endıgı kezekte ony 100 mlrd teŋgege deiın köbeitu qajet. Būdan bölek, tūrǧyn üi qūrylys jinaq bankınıŋ zaemdaryn beru talaptary özgeretın boldy. Ony Tūrǧyn üi qūrylys jinaq bankınıŋ basşysy Läzzat İbragimova da rastap otyr. «İä, bız barlyq biznes josparymyzdy qaita qaraityn bolamyz. Alǧaşqy jarnanyŋ kölemın de qaita qaraimyz. Būdan bölek, keibır şarttar boiynşa nesienıŋ merzımı ūzaratyn şyǧar. Soǧan basymdyq beremız. Sebebı tūrǧyn üi jinaq jüiesınıŋ negızgı maqsaty da sol - aqşany jinau. Belgılı bır soma jinalǧanda nesie berıledı. Al alǧaşqy jarnany azaitu şarttary tek jaŋa üilerge qatysty bolady. Qazır eskı üiler naryǧynda baǧa tüsıp, stagnasiia baiqalady. Sondyqtan eskı üilerge qatysty şarttar özgermeidı. Prosenttık mölşerleme de özgeredı. Bıraq ol da jaŋa üilerdı satyp alu nesielerıne ǧana qatysty bolady», - dedı Läzzat İbragimova QazAqparat tılşısıne bergen sūxbatynda. Aitpaqşy, sarapşylardyŋ sözıne sensek, stagnasiia eskı jyljymaityn mülık naryǧynda ǧana emes, jaŋa üiler naryǧynda da baiqalyp otyr. Sondyqtan «7-20-25» baǧdarlamasy halyq üşın de, qūrylys kompaniialary üşın de tiımdı bolatyn türı bar. Degenmen, bärın aldaǧy uaqytta baǧdarlamanyŋ jüzege asuy, soǧan orai naryqtyŋ qūbyluy körsetetını anyq.
http://www.inform.kz
