Almatyda metro qūrlysymen ainalysatyn ırı kompaniianyŋ qyzmetkerlerı 2 mlrd teŋgenı ūrlady degen küdıkpen ūstaldy. Mūny «Almatymetroqūrylys» AQ Direktorlar keŋesınıŋ töraǧasy Qairat Reimov özıne jasalǧan qysym jäne reiderlık äreket dep tüsındırdı. Onyŋ pıkırınşe, qūzyrly organdar metro qyzmetkerlerıne qylmystyq ıs qozǧau arqyly bäsekelesterge jol aşyp otyr. Söitıp metro qazuǧa arnalǧan baǧaly qondyrǧylarǧa qol jetkızbekşı deidı. Būl turaly käsıpkerdıŋ özı Azattyq Rýhy saityna bergen sūhbatynda mälımdegen, dep jazady "Adyrna".
Biyl 19 qaŋtarda Almaty qalasynyŋ mamandandyrylǧan tergeu soty «Almatymetroqūrylys» kompaniiasynyŋ qyzmetkerı Jämila Arysovany jäne onyŋ küieuı Nūrjan Arysovty qamau turaly qauly şyǧarǧan. Olarǧa «bötennıŋ senıp tapsyrǧan mülkın talan-tarajǧa saldy» degen aiyp taǧyldy. Sot qaulysynda küdıktı 2018-2020 jyldary aralyǧynda top bolyp, özara söz bailasu arqyly jäne qyzmettık ökılettıgın paidalanyp, memleket biudjetıne 2 044 974 454 teŋge şyǧyn keltırdı dep jazylǧan.
«Bızdıŋ kompaniianyŋ öndırıstık-tehnikalyq bölımınde jūmys ısteitın qyzmetkerdı (ol tehnikalyq qūjattamalarmen ainalysady – avt.) Jetısu kölık prokuraturasyna şaqyrǧan. Al onyŋ küieuı bızde jūmys ıstemeidı. Ol äielın aparyp tastau üşın barǧan. Alaida, prokuratura ökılderı ekeuın de sol jerde ūstap, tergeu izoliatoryna qamap tastaǧan. Olar biudjet qarjysyn jymqyrdy degen aiyppen qamalǧanymen, älıge deiın naqty dälel joq. Erlı-zaiyptylardyŋ jasöspırım üş balasy bar. Olar qarausyz qaldy. Menıŋşe, olardan özderıne kerektı mälımetterdı erkınen tys, mäjbürlı türde jazdyryp alu maqsatynda ūstap otyr», - deidı Qairat Reimov.
![]()
MŪNYŊ BÄRI NEDEN BASTALDY?
«Almatymetroqūrylys» AQ 2015 jyly 62 mlrd teŋgege baǧalanǧan tender ūtyp alady. Kompaniia Almatydaǧy «Saryarqa» jäne «Bauyrjan Momyşūly» beketterın saluy tiıs edı. Biudjettık baǧdarlamanyŋ äkımşısı – Almaty qalalyq avtomobil joldary basqarmasy, al negızgı tapsyrys beruşı – «Almatymetropoliten» kommunaldyq käsıporny. Jobany jüzege asyryp, qūrylysty jürgızetın – «Almatymetroqūrylys».
Bastapqydaǧy kelısımşart boiynşa metro beketterı 2018 jyly jeltoqsanda aiaqtaluy tiıs edı, alaida atqaru merzımı 2021 jyldyŋ soŋyna deiın ūzartylǧan. Qairat Reimovtıŋ aituynşa, biudjet qarajatynyŋ der kezınde tüspeuıne bailanysty qūrylys alǧaşqy merzımınen keşıktı. Bıraq osy jaŋa jyldyŋ qarsaŋynda metronyŋ tehnikalyq ıske qosyluy jüzege asty. Ekı beket te Täuelsızdık künı qarsaŋynda aşyldy. Bıraq jolauşylardyŋ qatynauyna 2022 jyldyŋ nauryzynda rūqsat berıledı.
«Qūrylys aiaqtaluǧa jaqyn qalǧanda, iaǧni 2021 jyldyŋ basynda Almaty qalalyq reviziialyq komissiia tarapynan tekseruler bastaldy. Soŋǧy bır jyl boiy tekseruden köz aşqan joqpyz. Bastapqyda komissiia tapsyrys beruşı «Metropoliten» mekemesın tekserdı. Būl kompaniiadan tauar jäne qandaida bır qondyrǧylardy satyp alu kezınde zaŋbūzuşylyqtar bolǧan degen qorytyndy şyqty. Sosyn bızdıŋ kompaniianyŋ qūjattaryn tekseruge kırıstı», - deidı Reimov.
Bıraq «Metropoliten» kommunaldyq käsıporny tekseru nätijelerın moiyndamai, prezident äkımşılıgıne hat jazady. Ol jerden Esep komitetıne ıstı tekseruge nūsqau berıledı. Elordadan kelgen Esep komietınıŋ ökılderı Almaty reviziialyq komissiiasynyŋ qorytyndysy memlekettık audit standarttaryna säikes emes dep, tekserudıŋ zaŋdylyǧyna kümän keltırıledı. Sarapşylar tekseru kezınde öreskel qatelıkter jıbergen degen qorytyndyǧa keledı.
Söitıp 2021 jyly 12 mamyrda Almaty qalalyq audanaralyq mamandandyrylǧan äkımşılık soty qalalyq reviziialyq komissiia töraǧasynyŋ mındetın atqaruşy Asqar Raimbaevqa aiyppūl salyp, auditorlardyŋ jūmysyna kedergı keltırgen degen qauly qabyldanady.
![]()
Alaida Esep komitetınıŋ qorytyndysy men sot qaulysyna qaramastan qūqyq qorǧau organdary tergeudı bastaidy.
«Esep komitetı reviziialyq komissiianyŋ şeşımderın joqqa şyǧardy. Onyŋ aldynda reviziialyq komissiianyŋ bırınşı esebı qūqyq qorǧau organdarynyŋ qolyna tigen eken. Almaty qalasynyŋ ekonomikalyq tergeu departamentı bızdıŋ zaŋgerlerdıŋ uäjıne qaramastan memlekettıŋ mülkın talan-tarajǧa saldy degen bappen ıs qozǧady. Bızdıŋ mındetımız jüktelgen mındet aiasynda metro qūrlysyn oidaǧydai aiaqtau. Būl kommersiialyq aksionerlık qoǧam, ışkı qarjylyq esepterdı özımız jürgızemız, memlekettıŋ qarjysyn şaşau şyǧarmai igerudıŋ nätijesı – metrony uaqytynda salyp, standartqa sai tapsyru emes pe? Dese de, tergeu toqtaǧan joq. Qyzmetkerlerdı sūraqqa alu, tıntu jürdı. Sızderde mümkın LRT siiaqty aqşany ūrlau bolyp jatqan şyǧar degen aiyptau boldy. Bız aldyn ala avanstyq tölemder alyp, jūmys ıstemei qaşyp ketsek bır jön. Bız byltyr jeltoqsanda nysandy aiaqtadyq, BAQ arqyly körsettık. Tapsyrys beruşı men memleket tarapynan şaǧym bolǧan joq», - deidı metro qūrlysyna jauapty kompaniia qūryltaişysy.
![]()
![]()
QAZIR ISTI KÖLIK PROKURATURASY TERGEP JATYR
Joǧaryda aitqandai, Almatyda salynyp bıtken ekı beket («Saryarqa» jäne «Bauyrjan Momyşūly» stansiialary – avt.) endı bır aidan keiın jolauşylar igılıgıne berıledı. Qazır soŋǧy tehnikalyq tekseruler jürıp jatyr. Bastapqyda tergeu organdary metro qūrylysyna bölıngen 62 mlrd teŋge tügel ūrlanǧan degen bolatyn. Endı metro basqaratyn avtomattandyrylǧan jüienı satyp alu kezınde baǧa joǧary körsetılgen degendı aldyǧa tartady. Kompaniia ony özınıŋ enşıles käsıpornynan 4,7 mlrd teŋgege satyp alǧan. Būl keşen kıre berıstegı beinebaqylau jüiesı, mälımetter bazasyn qūrylymdau, üzdıksız elektr energiiasyn beru, dispetcherlık ortalyq jäne lankestıkke qarsy jüiemen jabdyqtalǧan eken.
Qazaqstanda atalǧan keşen şyǧarylmaidy. Mūndai qymbat qondyrǧyny jetkızu üşın «Almatymetroqūrylys» AQ «Avtomatizasiia jäne Tehnologiia – Servis» JŞS-ın qosylqy merdıger retınde jūmysqa tartqan. Şetelden äkelıngen keşendı osy kompaniia özı ornatqan.
«Bızdıŋ būl jerde qandai qatysymyz bar? Jetkızıp beruşıden qymbat baǧaǧa aldyŋdar, ol naryqta 30-40% arzan degendı aitady. Bız zaŋ boiynşa tasymaldauşynyŋ baǧajasam saiasatyna aralasa almaimyz. Aita ketu kerek, sol kezde būl JŞS eldegı osyndai keşendı äkeletın jalǧyz firma bolatyn. Olar bızge tez arada jäne öz qarajatyna qondyrǧy jetkızdı. Al biudjet aqşasy odan keiın tüstı. Bızge tender ötkızbedıŋder degen kınä taǧady. Aksionerlık qoǧamnyŋ tender ötkızuge qūqyǧy joq ekenın eskermei otyr. Atalǧan jetkızuşı kompaniia eldegı kvazisektorda ırı käsıporyndarmen jūmys ısteitın ainalymy joǧary saliqaly mekeme. Bız naryqty zerttemei, memleketke ziian keltırıptık. Biudjettık kodekstı būzyptyq. Būl – jala. Memleket bızge ekı bekettı aiaqtaŋdar dep 62 mlrd teŋge berdı, bız sony uaqytynda, barlyq talaptarǧa sai bıtırıp berdık», - deidı «Almatymetroqūrylys» AQ Direktorlar keŋesınıŋ töraǧasy.
![]()
![]()
Qairat Reimov būl teketırestıŋ artynda basqa müddeler tūrǧanyn aitady. Ol jaŋa qondyrǧylardy tartyp alu maqsatynda osyndai äreketter bastaldy dep küdıketenıp otyr.
«Menıŋ paiymdauymşa, būl biznestı reiderlık jolmen tartyp alǧysy keletın top bar. Men sony tüsındım. «Qalqaman» metro beketın saluǧa, iaǧni metro qūrlysyn ary qarai jalǧastyru üşın tenderdı «Bazis Construction» JŞS ūtty. Bızge bermei qoidy. Alaida, odan berı 2 jyl merzım öttı. Bauyrjan Momyşūly köşesınen ary qarai bırde-bır metr jer qazylǧan joq. Bızdı qosalqy merdıger retınde tartyp, jer astyn qazatyn qondyrǧylarymyzdy qoldanbaq boldy. Metro salu üşın arnaiy tehnika kerek. Ony eşkımnen jalǧa ala almaisyŋ, ol öte qymbat tūrady. «Bazis» kompaniiasynyŋ täjıribesı de, tehnikasy da joq. Olar tūrǧyn üiler saluǧa mamandanǧan. Bıraq oǧan tenderdı ūtqyzdy. Sodan berı bızge qysym jasaumen ǧana ainalysyp otyr. Uaqyt bolsa ötıp jatyr. Maǧan qoqan-loqy körsetıp, ortaǧa ülken adamdardy salumen ainalysty. Endı qyzmetkerlerımdı ūstap, maǧan qarsy qoiyp jatyr», - deidı Reimov.
«Almatymetroqūrylys» kompaniiasynyŋ iesı qozǧalǧan qylmystyq ıstı toqtatudy sūramaitynyn aitady. Ol tekserudıŋ şynaiy qorytyndysyn jaryqqa şyǧarudy talap etedı. Käsıpker būdan bylai otandyq metro qūrylysyna qatysudy qalamaitynyn, metro qazatyn qondyrǧylarymen şeteldık naryqta jūmys ısteuge niettı ekenın jetkızdı.
Azattyq Rýhy redaksiiasy tenderdı ūtyp Almaty metrosyn jalǧastyruy tiıs Bazis kompaniiasynyŋ ökılderıne habarlasty. Qūrylys kompaniiasynyŋ baspasöz qyzmetı jūmys ıstemeitının, bızdıŋ saualymyzǧa korporasiia basşysy Aleksandr Belovich jauap beretının mälımdedı. Al, Jetısu kölık prokuraturasy tergeu jürıp jatqanyn rastady.
MŪNYŊ BÄRI NEDEN BASTALDY?
«Almatymetroqūrylys» AQ 2015 jyly 62 mlrd teŋgege baǧalanǧan tender ūtyp alady. Kompaniia Almatydaǧy «Saryarqa» jäne «Bauyrjan Momyşūly» beketterın saluy tiıs edı. Biudjettık baǧdarlamanyŋ äkımşısı – Almaty qalalyq avtomobil joldary basqarmasy, al negızgı tapsyrys beruşı – «Almatymetropoliten» kommunaldyq käsıporny. Jobany jüzege asyryp, qūrylysty jürgızetın – «Almatymetroqūrylys».
Bastapqydaǧy kelısımşart boiynşa metro beketterı 2018 jyly jeltoqsanda aiaqtaluy tiıs edı, alaida atqaru merzımı 2021 jyldyŋ soŋyna deiın ūzartylǧan. Qairat Reimovtıŋ aituynşa, biudjet qarajatynyŋ der kezınde tüspeuıne bailanysty qūrylys alǧaşqy merzımınen keşıktı. Bıraq osy jaŋa jyldyŋ qarsaŋynda metronyŋ tehnikalyq ıske qosyluy jüzege asty. Ekı beket te Täuelsızdık künı qarsaŋynda aşyldy. Bıraq jolauşylardyŋ qatynauyna 2022 jyldyŋ nauryzynda rūqsat berıledı.
«Qūrylys aiaqtaluǧa jaqyn qalǧanda, iaǧni 2021 jyldyŋ basynda Almaty qalalyq reviziialyq komissiia tarapynan tekseruler bastaldy. Soŋǧy bır jyl boiy tekseruden köz aşqan joqpyz. Bastapqyda komissiia tapsyrys beruşı «Metropoliten» mekemesın tekserdı. Būl kompaniiadan tauar jäne qandaida bır qondyrǧylardy satyp alu kezınde zaŋbūzuşylyqtar bolǧan degen qorytyndy şyqty. Sosyn bızdıŋ kompaniianyŋ qūjattaryn tekseruge kırıstı», - deidı Reimov.
Bıraq «Metropoliten» kommunaldyq käsıporny tekseru nätijelerın moiyndamai, prezident äkımşılıgıne hat jazady. Ol jerden Esep komitetıne ıstı tekseruge nūsqau berıledı. Elordadan kelgen Esep komietınıŋ ökılderı Almaty reviziialyq komissiiasynyŋ qorytyndysy memlekettık audit standarttaryna säikes emes dep, tekserudıŋ zaŋdylyǧyna kümän keltırıledı. Sarapşylar tekseru kezınde öreskel qatelıkter jıbergen degen qorytyndyǧa keledı.
Söitıp 2021 jyly 12 mamyrda Almaty qalalyq audanaralyq mamandandyrylǧan äkımşılık soty qalalyq reviziialyq komissiia töraǧasynyŋ mındetın atqaruşy Asqar Raimbaevqa aiyppūl salyp, auditorlardyŋ jūmysyna kedergı keltırgen degen qauly qabyldanady.
Alaida Esep komitetınıŋ qorytyndysy men sot qaulysyna qaramastan qūqyq qorǧau organdary tergeudı bastaidy.
«Esep komitetı reviziialyq komissiianyŋ şeşımderın joqqa şyǧardy. Onyŋ aldynda reviziialyq komissiianyŋ bırınşı esebı qūqyq qorǧau organdarynyŋ qolyna tigen eken. Almaty qalasynyŋ ekonomikalyq tergeu departamentı bızdıŋ zaŋgerlerdıŋ uäjıne qaramastan memlekettıŋ mülkın talan-tarajǧa saldy degen bappen ıs qozǧady. Bızdıŋ mındetımız jüktelgen mındet aiasynda metro qūrlysyn oidaǧydai aiaqtau. Būl kommersiialyq aksionerlık qoǧam, ışkı qarjylyq esepterdı özımız jürgızemız, memlekettıŋ qarjysyn şaşau şyǧarmai igerudıŋ nätijesı – metrony uaqytynda salyp, standartqa sai tapsyru emes pe? Dese de, tergeu toqtaǧan joq. Qyzmetkerlerdı sūraqqa alu, tıntu jürdı. Sızderde mümkın LRT siiaqty aqşany ūrlau bolyp jatqan şyǧar degen aiyptau boldy. Bız aldyn ala avanstyq tölemder alyp, jūmys ıstemei qaşyp ketsek bır jön. Bız byltyr jeltoqsanda nysandy aiaqtadyq, BAQ arqyly körsettık. Tapsyrys beruşı men memleket tarapynan şaǧym bolǧan joq», - deidı metro qūrlysyna jauapty kompaniia qūryltaişysy.
QAZIR ISTI KÖLIK PROKURATURASY TERGEP JATYR
Joǧaryda aitqandai, Almatyda salynyp bıtken ekı beket («Saryarqa» jäne «Bauyrjan Momyşūly» stansiialary – avt.) endı bır aidan keiın jolauşylar igılıgıne berıledı. Qazır soŋǧy tehnikalyq tekseruler jürıp jatyr. Bastapqyda tergeu organdary metro qūrylysyna bölıngen 62 mlrd teŋge tügel ūrlanǧan degen bolatyn. Endı metro basqaratyn avtomattandyrylǧan jüienı satyp alu kezınde baǧa joǧary körsetılgen degendı aldyǧa tartady. Kompaniia ony özınıŋ enşıles käsıpornynan 4,7 mlrd teŋgege satyp alǧan. Būl keşen kıre berıstegı beinebaqylau jüiesı, mälımetter bazasyn qūrylymdau, üzdıksız elektr energiiasyn beru, dispetcherlık ortalyq jäne lankestıkke qarsy jüiemen jabdyqtalǧan eken.
Qazaqstanda atalǧan keşen şyǧarylmaidy. Mūndai qymbat qondyrǧyny jetkızu üşın «Almatymetroqūrylys» AQ «Avtomatizasiia jäne Tehnologiia – Servis» JŞS-ın qosylqy merdıger retınde jūmysqa tartqan. Şetelden äkelıngen keşendı osy kompaniia özı ornatqan.
«Bızdıŋ būl jerde qandai qatysymyz bar? Jetkızıp beruşıden qymbat baǧaǧa aldyŋdar, ol naryqta 30-40% arzan degendı aitady. Bız zaŋ boiynşa tasymaldauşynyŋ baǧajasam saiasatyna aralasa almaimyz. Aita ketu kerek, sol kezde būl JŞS eldegı osyndai keşendı äkeletın jalǧyz firma bolatyn. Olar bızge tez arada jäne öz qarajatyna qondyrǧy jetkızdı. Al biudjet aqşasy odan keiın tüstı. Bızge tender ötkızbedıŋder degen kınä taǧady. Aksionerlık qoǧamnyŋ tender ötkızuge qūqyǧy joq ekenın eskermei otyr. Atalǧan jetkızuşı kompaniia eldegı kvazisektorda ırı käsıporyndarmen jūmys ısteitın ainalymy joǧary saliqaly mekeme. Bız naryqty zerttemei, memleketke ziian keltırıptık. Biudjettık kodekstı būzyptyq. Būl – jala. Memleket bızge ekı bekettı aiaqtaŋdar dep 62 mlrd teŋge berdı, bız sony uaqytynda, barlyq talaptarǧa sai bıtırıp berdık», - deidı «Almatymetroqūrylys» AQ Direktorlar keŋesınıŋ töraǧasy.
Qairat Reimov būl teketırestıŋ artynda basqa müddeler tūrǧanyn aitady. Ol jaŋa qondyrǧylardy tartyp alu maqsatynda osyndai äreketter bastaldy dep küdıketenıp otyr.
«Menıŋ paiymdauymşa, būl biznestı reiderlık jolmen tartyp alǧysy keletın top bar. Men sony tüsındım. «Qalqaman» metro beketın saluǧa, iaǧni metro qūrlysyn ary qarai jalǧastyru üşın tenderdı «Bazis Construction» JŞS ūtty. Bızge bermei qoidy. Alaida, odan berı 2 jyl merzım öttı. Bauyrjan Momyşūly köşesınen ary qarai bırde-bır metr jer qazylǧan joq. Bızdı qosalqy merdıger retınde tartyp, jer astyn qazatyn qondyrǧylarymyzdy qoldanbaq boldy. Metro salu üşın arnaiy tehnika kerek. Ony eşkımnen jalǧa ala almaisyŋ, ol öte qymbat tūrady. «Bazis» kompaniiasynyŋ täjıribesı de, tehnikasy da joq. Olar tūrǧyn üiler saluǧa mamandanǧan. Bıraq oǧan tenderdı ūtqyzdy. Sodan berı bızge qysym jasaumen ǧana ainalysyp otyr. Uaqyt bolsa ötıp jatyr. Maǧan qoqan-loqy körsetıp, ortaǧa ülken adamdardy salumen ainalysty. Endı qyzmetkerlerımdı ūstap, maǧan qarsy qoiyp jatyr», - deidı Reimov.
«Almatymetroqūrylys» kompaniiasynyŋ iesı qozǧalǧan qylmystyq ıstı toqtatudy sūramaitynyn aitady. Ol tekserudıŋ şynaiy qorytyndysyn jaryqqa şyǧarudy talap etedı. Käsıpker būdan bylai otandyq metro qūrylysyna qatysudy qalamaitynyn, metro qazatyn qondyrǧylarymen şeteldık naryqta jūmys ısteuge niettı ekenın jetkızdı.
Azattyq Rýhy redaksiiasy tenderdı ūtyp Almaty metrosyn jalǧastyruy tiıs Bazis kompaniiasynyŋ ökılderıne habarlasty. Qūrylys kompaniiasynyŋ baspasöz qyzmetı jūmys ıstemeitının, bızdıŋ saualymyzǧa korporasiia basşysy Aleksandr Belovich jauap beretının mälımdedı. Al, Jetısu kölık prokuraturasy tergeu jürıp jatqanyn rastady.
