Dostar, bız elımızdıŋ tarihynda qalatyn özgerıster kezeŋın bastan ötkerıp otyrmyz. Köptegen oqyrmandarym maǧan qazırgı jaǧdai boiynşa öz pıkırımdı jäne ūstanymymdy bıldırudı, oǧan qosa, elımızdıŋ bolaşaǧy turaly közqarasymdy bölısudı ötındı. Tömende bızdıŋ bırıkken ūstanymymyzdy jäne Qazaqstannyŋ bolaşaǧy turaly közqarasymyzdy ūsynyp otyrmyn. Tanysyp, dauys berulerıŋızdı sūraimyn.
BOSTANDYQ. ÄDILETTILIK. TEŊDIK
Qazırgı jaǧdai men elımızdıŋ bolaşaǧy turaly mälımdeme
Bız, türlı salada qyzmet etıp jürgen, elımızde qazır bolyp jatqan jaǧdaiǧa alaŋdauşylyq bıldırıp otyrǧan Qazaqstan azamattary, qalyŋ jūrtşylyq pen elımızdıŋ basşylyǧyna memleketımızdıŋ bolaşaqtaǧy qūrylymy turaly ūsynystarymyzdy jetkızemız. Barşamyz «qandy qaŋtar» tragediiasynyŋ kuäsı boldyq. Oǧan elde ornaǧan qatal da ädıletsız avtokratiialyq rejim türtkı bolǧany anyq. Adam qūqyqtary taptalyp, demokratiianyŋ barlyq instituttary joiyldy. Bız mūny qatal synǧa alamyz. Qaŋtar qūrbandarynyŋ qany tekke tögıldı demes üşın, bız elımızdıŋ bolaşaǧyna bailanysty öz közqarastarymyzdy jetkızgımız keledı. Kez kelgen memlekettıŋ damuy men äleuetın ekonomika da, tehnologiia da, äskeri küş te anyqtai almaidy. Mūnyŋ barlyǧy – tek damyǧan adami kapitaldyŋ saldary ǧana. Jalpy adamzatqa tän bırneşe negızgı qaǧida bar, solardy saqtaǧan jaǧdaida ǧana adami kapitaldyŋ damuy men älemge tarydai şaşylǧan daryndy otandastarymyzdy elge qaitarudy barynşa qamtamasyz ete alamyz. Būl qaǧidalar: 1. Bostandyq. 2. Ädılettılık. 3. Mümkındıkter teŋdıgı. Bostandyq – būl qūndylyqtardyŋ negızı. Būl – elımızdıŋ, ata-babamyz ben ūrpaǧymyzdyŋ san jyldyq armany. Būl – BAQ bostandyǧy, şeruler men jiyndar bostandyǧy, jürıp-tūru bostandyǧy, öz pıkırıŋdı erkın bıldıru bostandyǧy, ar-ūjdan bostandyǧy, dıni senım bostandyǧy jäne, eŋ bastysy, sailau bostandyǧy men adal ärı bäsekelı sailau nätijesı boiynşa sailanu bostandyǧy. Ädılettılık – bırlık pen tiımdılıktıŋ negızı. Ädılettılık – serıktestıktıŋ negızı, erteŋgı künge, bır-bırımızge degen senım, tözımdılık pen toleranttylyq, būl kez kelgen damyǧan qoǧamnyŋ ömır süruınıŋ negızı. Mümkındıkter teŋdıgı – būl adamdardyŋ öz äleuetın aşa bıluınıŋ negızı. Mümkındıkter teŋdıgı – būl ūltqa, dıni senımge, jynysqa, äleumettık status pen tılge qaramai saiasi ärı ekonomikalyq mümkındıkterdıŋ teŋdıgı. Mümkındıkter teŋdıgı – būl Qazaqstan azamattarynyŋ tabys körsetkışıne qaramai medisinalyq järdemdı teŋdei alu mümkındıgı. Būl – barlyq azamattardyŋ qyzmetıne, statusyna, ataǧyna qaramai zaŋ aldyndaǧy teŋdıgı. Būl – adamdardyŋ senımıne laiyq azamat qana jeŋıske jetetın saiasi kürestegı teŋdık. Saiasi reformalardy jüzege asyrmai, atalǧan qūndylyqtardy qamtamasyz etu mümkın emes. Ol üşın prezident bastap, parlament qostap, jaŋa zaŋdar qabyldanuy kerek: 1. Jaqynda sailau turaly jaŋa zaŋ şeŋberınde jaŋa partiialardy, sonyŋ ışınde sailauǧa tüse alatyn oppozisiialyq partiialardy adal ärı aşyq tırkeu bastaluy tiıs. Ol üşın biyldyŋ özınde «Saiasi partiialar turaly» zaŋǧa özgerıster engızıp, olarǧa tırkeuge qajet şektı azaitu kerek. Teŋdık pen ädılettılık qaǧidasyn negızge ala otyryp, «Nūr Otan» partiiasynyŋ monopoliiasyn joiyp, partiialyq bäsekelestıktı söz emes, ıs jüzınde qamtamasyz etuge şaqyramyz. 2. «Partiialar jäne qoǧamdyq bırlestıkter» men «Ortalyq sailau komissiiasy» turaly jaŋa zaŋdar şeŋberınde kezekten tys parlamenttık sailau ötetının jariialau kerek. Parlamentke sailanu proporsiialy-majoritarly jüie boiynşa jüzege asuy tiıs. Bilık pen qoǧam arasynda senım men dialog bolu üşın bızge «Beibıt jiyndar jäne şeruler turaly» jaŋa zaŋ jobasy qajet. 3. Elden şyǧarylǧan kapitaldy kerı qaitaru boiynşa ädılettı de aşyq prosestı bastap, onyŋ el ekonomikasy üşın jūmys ısteuıne jaǧdai jasau kerek. Al eŋ bastysy – mūndai model qaitalanbaityndai demokratiialyq instituttardy qalyptastyru qajet. 4. Būl üşın «Sot pen sot jüiesı turaly» jäne «Söz bostandyǧy turaly» tūjyrymdamalyq deŋgeide jaŋa zaŋdardy qabyldau kerek. Būl zaŋdar olardyŋ şynaiy täuelsızdıgıne kepıl boluy tiıs. 5. Bızge ortalyq pen öŋırler arasyndaǧy qarym-qatynasty retteitın, öŋırlerdıŋ derbestıgı men sailauşylardyŋ aldyndaǧy jauapkerşılıgın arttyratyn jergılıktı özın-özı basqaru turaly zaŋ kerek. Saiasi reformalarǧa köşudı kelesı qadamdardan bastaǧan jön dep sanaimyz: 1. «Qandy qaŋtar» oqiǧasyn aşyq ärı ädılettı tergeudı qamtamasyz etu. Eger kısı öltıruge nemese tonauşylyqqa qatysy bar degen naqty dälel bolmasa, tūtqyndalǧan barlyq azamattardy bosatu kerek. 2. Saiasi tūtqyndardy bosatu kerek. 3. Azamattarymyzdy azaptaǧan qūqyq qorǧau organdarynyŋ barlyq ökılderı men būl qylmysqa köz jūma qaraǧan basşylarynyŋ üstınen qylmystyq ıs qozǧap, olardy halyqtyŋ aldynda jazaǧa tartu kerek. Pogon taqqan jauyzdardan qūtylu üşın küştık qūrylymdardy jappai tazartyp, liustrasiia jürgızu kerek. 4. Jeke basqa tabynumen küresu ärı ony jalǧastyru boiynşa kez kelgen talpynysqa qarsy qoǧamdyq immunitet qalyptastyru maqsatynda Qazaqstan astanasyna būrynǧy atauyn qaitaryp, basqa salalarda da tegınen aiyru prosesın qolǧa alu kerek. Mūnyŋ barlyǧy bilık pen qoǧam arasyndaǧy senım qalpyna keltıruge mümkındık beretın tek alǧaşqy qadamdar ǧana bolmaq. Qazırgı saiasi jüienıŋ şeŋberınde ekonomikalyq damu mümkındıgı tolyqtai sarqyldy. Ne qazırden bastap tiımsız jüienı özgertıp bastaimyz, ne erteŋ elımızden aiyrylatyn bolamyz. Bız ündeuımızdı qoldaityn azamattardy osy qūjattyŋ astyna qol qoiularyŋyzdy sūraimyz. Halyqtyŋ ünı estıluı tiıs, būǧan ärqaiysymyzdyŋ mümkındıgımız bar. 1. Arman Şoraev 2. Baqytjan Būqarbai 3. Baqytjan Töreǧojina 4. Djohar Ötebekov 5. Dina Elgezek 6. Dosym Sätbaev 7. Ermūrat Bapi 8. Qarlyǧaş Ejenova 9. Marǧūlan Seisembai 10. Mūhtar Jäkışev 11. Sanjar Boqaev 12. Toǧjan Qojalieva Bız ündeuımızdı qoldaityndardy öz dauystaryn beruge şaqyramyz. Halyqtyŋ ünı estıluı kerek jäne būl endı ärqaisymyzǧa bailanysty bolmaq.Marǧūlan SEISEMBAI
