Al eger qasaqana bülınıp, sabotaj bolsa şe?
Ol - Reseidegı port. Resei ony qajet dep tapsa, öz menşıgıne qaitara salady. Mäselenıŋ bylai örbuı halyqaralyq kompaniialardyŋ Kaspii Qūbyr konsorsiumynan şyǧyp ketuıne äkep soqtyruy mümkın. Ondai jaǧdaida bızdıŋ mūnaidy Europaǧa satu endı oŋai timesı anyq.
Resei Europanyŋ da, bızdıŋ de jandy jerımızden ūstap alǧany sezıledı. Gazdy rublmen satu boiynşa şeşım - kärı qūrlyqtyŋ eŋ jandy jerı. Olar biyl bärıbır Resei gazynsyz ömır süre almaidy. Eurony rublge auystyryp, odan keiın ǧana gaz aludan basqa jol joq. Demek, Resei ortalyq bankınde valiutada likvid bolady, rubl pozisiiasyn jaqsartady jäne Resei defolty keiınge qalmaq.
Al bızden Reseige ne kerek? EAES importty poşlinalarynan keletın jarnanyŋ rublmen öteluıne qarsy bolǧanymyzdan basqa, odaqtan şyǧamyz dep resmi deŋgeide mäsele kötergen emespız. Ol qazır Resei üşın qyzyp tūrǧan mäsele de emes. De fakto qazır odaq jūmys ıstemeidı jäne odaqtaǧy ışkı tauar ainalymyn şektep otyrǧan (qantyn, astyǧyn şyǧarmai otyr) Reseidıŋ özı.
Būl rette (eger şynymen de terminalda tabiǧi apat bolmasa) Resei tarapynan bızge aldyn-ala "kez-kelgen uaqytta kislorodtaryŋdy jauyp tastai alamyz" degen sarynda eskertu jasalǧanyn sezıp otyrmyz. Būdan keiın logikaǧa salsaq, jaqyn arada Kremlden bızge ülken saiasi ūsynys kelıp tüsetının aŋǧaruǧa bolady. Jäne "osy ūsynystan bas tartpaŋdar, äitpese remont bıtpei qoiady" degen signal keldı. Tek ol qandai ūsynys?
Bızdıŋ Ūlttyq qor aktivterı aksiialarda jatqanyn eskersek, Batystyŋ da bızdıŋ kislorodty jauyp tastauǧa tolyq mümkındıgı bar. Jäne Reseidıŋ ūsynysy eger äskeri kömekke saiatyn bolsa (äsker jıberu, tehnika beru), ol ūsynysty qanaǧattandyru - Batys sanksiialaryna ūşyrau degendı bıldıredı. Ekı minustan qaisysyn taŋdaǧan jön? Bızge qai sanksiialar auyr tiedı? Menıŋ oiymşa, Batys sanksiialarynan barynşa qaşu kerek. Batys bızdıŋ Ūlttyq qordy tolyq būǧattap, ekonomikamyzdy ekı aptanyŋ ışınde joiyp jıberetın mümkındıkke ie. Al Reseidıŋ sanksiiasy mūnai tranzitın şekteuge baǧyttalsa, būl mäselenı baǧyttardy Baku men Alaşankouǧa būru arqyly bırtındep şeşuge bolady. Ol üşın Şevron men Qytai bızdıŋ jaǧymyzda boluy tiıs. Jalpy, Şevron, Eni, Mobil syndy halyqaralyq kompaniialardan airylmauymyz kerek. Pafos retınde estılse de, bızdıŋ ūlttyŋ bolaşaǧy Şevron, Meta, Gugl, Viza, Starlink syndy kompaniialarǧa tıkelei bailanysty.
İia, bızdıŋ aldymyzda qiyn taŋdau tūr. Bärıbır qiyndyqtar bolady. Tek bızdıŋ maqsat - sol qiyndyqtardy uaqytşa qiyndyqqa ainaldyrudyŋ jolyn tabu. Onyŋ aldynda şikızattyq emes sektordaǧy jaqsy perspektivalar turaly jazǧan bolatynmyn. Olar oryndala da bastady, mysaly inDriver ES öz keŋsesın Qazaqstanǧa köşırmek. Google Mäskeulık ofisın bızge auystyru boiynşa oilana bastady degen insaittar paida bola bastady. Kelesı aptada köp närse belgılı bolady.
Aibar Oljaev
