«Qazaqta bazarǵa baryp, baǵyńdy syna» degen sóz bar. Bazar qashanda qaınaǵan ómirdiń, saýdanyń, qarjynyń ordasy bolǵan. Almaty qalasynda elýden astam bazar bar, sonyń ishinde eń tanymaly "Altyn Orda" bazary. Qalanyń ońtústik qaqpasynda ornalasqan "Altyn Orda" bazarynda ondaǵan myń saýdager nápáqasyn taýyp otyr.
Búginde 800-den astam saýdager sý jańa bazarǵa kóship, kóńilimiz kónshıtin boldy dep otyrǵan sátte, taǵy da belgisizdikke tap bolyp, sátsizdikke soǵylǵan syńaıly. Áńgimeniń álqıssasyn arydan bastasaq. "Altyn Orda" bazarynda qyzmet etetin kásipkerlerge (saýdagerler) jaǵdaı jasalmaǵany jaıly sansyz sıýjet shyǵyp, boıaýy kepken sansyz maqala jazyldy. Saýdagerler qysta sýyq, jazda qapyryq saýda orynynda turyp, taýaryn satýǵa májbúr bolýda. Talaıy osylaısha densaýlyǵyn qurtyp aldy. Kásipkerge esh jaǵdaı jasalmaǵan, alaıda turǵan ornynyń jalǵa alý quny ýdaı qymbat. Tipti jyldar boıy bazar ákimshiligi óz mindetine alyp, iske asyrýǵa tıis joldy da, boıaýdy da saýdagerlerdiń qaltasynan qarjy jınap, jasap kelgen. Saýdagerler solaı deıdi.
Araǵa ýaqyt salyp, saýdagerlerge jyly oryn, jaıly meken bolar jańa naryq salynatyny belgili boldy. Ony «Altyn Orda QazTrade LTD» iske asyrýǵa tıis edi. Zamanaýı jańa bazar salynyp, modernızaııalaý júretini aıtyldy. Ol úshin bazardyń burynǵy turǵan ornyn súrip tastap, sol orynǵa tóbesi jabyq, jylytý júıesi zamanǵa saı naryq salynýy tıis edi. Solaı boldy da. Saýdagerler óz oryndaryn súrip tastaýǵa kelisim berdi, ornyna jańa naryqtan oryn alǵan sátte, olarǵa ár býtık úshin 5 paıyzdyq jeńildik beriletini aıtylǵan. Bazardyń burynǵy basshylyǵy osylaı depti. Ilanǵan jurt qýana kelisip, áli salyna qoımaǵan jańa naryqtan jaıly oryn alýǵa kirisip ketken. Saýdagerlerdiń aıtýy boıynsha býtıkterdiń quny shamamen 18 myń dollardan bolǵan. Jıyntyǵy ǵımarattan oryn alý úshin 800 qazaq kásipkeri 4 mlrd teńgeden astam qarjy jınap bergen. Sóıtip aýmaǵy 30 myń sharshy metr bolatyn eki qabatty bazar qurylysy bastalyp ketti.
Biraq bazarda úlken ózgerister bolýda. Basshylary aýysyp jatyr. Endi qazaq kásipkerleri jańa basshylyq jańa naryqtan oryn bermeýi múmkin dep kúdiktenedi.
Ábdijanova Álııa esimdi saýdager bylaı deıdi: «Qolymda qujatym bar. Tórt býtıgim snosqa ketti. Bizge eger jańa bazardan oryn alsańyz ár býtıkten bes paıyz jeńildik jasaımyz dedi. Eski bastyqtar solaı dedi. Alaıda osy jyly, ol jeńildikterdi alyp tastady. Senderge jeńildik joq dedi. Sonda qalaı? Olar bizdiń aqshamyzǵa bazar saldy. Men 18 myń dollardan eki býtıkke 36 myń dollar tóledim. Olar ár býtıkke 5 paıyz jeńildik bolady dedi, demek eki býtıkke 10 paıyz bolýy tıis. Bul degenińiz 3.6 myń dollar degen sóz. Alaıda keıin ol jeńildikterdi alyp tastady. Biz materıaldy shetelden aldyq, qymbattap ketti, sondyqtan jeńildik joq deıdi. Osylaısha ýádelerinde turǵan joq. Endi mine mamyr aıynda kirýge tıis jańa bazarǵa qashan kiretinimiz belgisiz, tipti kirmeı qalýymyz da múmkin. Bylaısha aıtqanda dalada qaldyq. Bul másele sheshilmese, biz prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaevqa shaǵymdanamyz. Basqa amalymyz da joq. Jyldar boıy bizdiń mańdaı terimizben tapqan adal aqshamyzdy berdik qoı. Nesıe alyp bergender de bar bolar. "Altyn Ordaǵa" saýdagerler ǵoı jan bitirip, myńdaǵan halyqqa jumys berip otyrǵan».
Saýdager Eleýova Gúlshat bylaı deıdi: «Men jańa bazardaǵy bes býtıkke aqsha saldym. Jańa bazardyń qazir 95 paıyzy bitip tur. Endi buny bizge eki bastyqtyń arasynda qaldyrmaı, tolyq bitirip, ishine kirgizip bersin. Meniń ózimnen 33 mln teńge aldy. Bizge mamyr aıynda kiresińder dedi, biraq sıqy mynaý. Áli tolyq bitken joq. Al jańa bastyqtar bolsa aýyzben kiresińder deýden ary aspaýda. Bul ne sumdyq, maǵan aýyzben aıtqan sózi emes, qujatpen bekitip bersin».
"Altyn Orda" bazarynyń taǵy bir esimin jasyryn saqtaýdy jón kórgen saýdageri kelesideı pikir bildirdi: «2018 jyldan beri osynda jumys isteımin. Burynǵy basshylyq 2020 jyldan bastap jańa bazar salamyz dep bizden aqsha jınaı bastady. Endi mine úsh kúnnen beri jańa basshylyq kelgen soń, túsinbeýshilikter bastaldy. Bul ǵımaratqa qashan kiremiz, qandaı shartpen kiremiz, onyń barlyǵy túsiniksiz bolyp tur. Jańa basshylyq jónin bilmeıdi, naqty aıtpaıdy. Osylaısha jańa bazar belgisiz bolyp tur. Qansha jyl sýyq, túk jaǵdaı jasalmaǵan bazarda turdym. Jańa bazarǵa kiremiz degen sátte, osyndaı belgisiz kúıde turmyz. Men ózim jıyrma mıllıon teńgeden astam qarjy berdim. Áli bereshegim bar. Jyl saıyn bólip, 4-5 mıllıonnan berip otyrdym», - deıdi.
Rasymen jańa bazardyń qurylysy áli júrip jatyr. Alaıda tolyq bitpegen. Bazardyń jańa basshylyǵynyń ókili bolsa «eshkimnen qosymsha qarjy almaımyz, kim aqshasyn berdi, olardyń barlyǵy da óz ornyn alady» deıdi. Degenmen saýdagerler jańa basshylyqtyń bul sózine senim artpaıdy. 800 qazaq kásipkeri jyldar boıy jınaǵan mıllıondarymyz jelge ushyp, dalada qalamyz ba dep alańdap otyr.
«Adyrna» ulttyq portaly
