Bügın — Memlekettık rämızder künı

3630
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2022/06/zagruzhennoe-39.jpg
Bügın, 4 mausymda,  Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık rämızderınıŋ resmi bekıtılgenıne 30 jyl tolyp otyr. Būl mereke 2007 jyldan berı elımızde Memlekettık rämızder künı retınde atap ötıledı, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
1992 jyly 4 mausymda Täuelsız Qazaqstannyŋ jaŋa memlekettık rämızderı alǧaş ret bekıtıldı. Būl kün el tarihynda jaŋa memlekettık rämızder künı retınde mäŋgı este saqtalady.
Memlekettık Tu, Memlekettık Eltaŋba jäne Memlekettık Änūran — memlekettıŋ negızgı rämızderı. Kögıldır tüstı tuymyz ben ortasynda şaŋyraq beinesındegı altyn säulelı kün ornyqqan Eltaŋbamyz bükıl älemge Qazaqstan Respublikasy atalatyn täuelsız memlekettıŋ beinesın paş ettı. 1992 jyly suretşı Şäken Niiazbekov salǧan Memlekettık Tu bekıtıldı. Egemen Qazaqstannyŋ bügıngı Eltaŋbasy ekı tanymal säuletşı – Jandarbek Mälıbekov pen Şota Uälihanovtyŋ qyruar eŋbegınıŋ jemısı.
1992 jyly respublikamyzda Änūrannyŋ änı men mätınıne konkurs jariialandy. Nätijesınde tūŋǧyş Qazaqstan Änūranynyŋ avtorlary — Mūqan Tölebaev, Evgenii Brusilovskii men Latif Hamididıŋ jazǧan nūsqasy qabyldandy. Būdan keiın 2006 jyly jaŋa Memlekettık änūran qabyldandy. Baqytty taǧdyry ötken ǧasyrdyŋ eluınşı jyldarynyŋ ekınşı jartysynan bastalǧan halyq arasynda keŋ tanymal patriottyq än «Menıŋ Qazaqstanym» jaŋa Änūran negızıne ainaldy. Qazaqstan Respublikasy jaŋa Memlekettık Änūranynyŋ avtorlary —  Şämşı Qaldaiaqov, Jūmeken Näjımedenov, Nūrsūltan Nazarbaev.
Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Tuy Tu – memlekettıŋ egemendık pen bırtūtastyqty bıldıretın basty rämızderınıŋ bırı.  «Flag» terminı «vlag» degen niderland sözınen şyqqan jäne belgılengen kölem men tüstegı, ädette eltaŋba nemese emblema türınde beinelengen, dıŋgekke nemese bauǧa bekıtılgen mata ūǧymyn bıldıredı. Tu ejelden eldıŋ halqyn bırıktıru jäne ony belgılı bır memlekettık qūrylymǧa säikestendıru mındetın atqaryp keledı. Täuelsız Qazaqstannyŋ Memlekettık tuy resmi türde 1992 jyly qabyldandy. Onyŋ avtory – belgılı suretşı Şäken Niiazbekov. Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Tuy – ortasynda şūǧylaly kün, onyŋ astynda qalyqtap ūşqan qyran beinelengen tık būryşty kögıldır tüstı mata. Tudyŋ sabynyŋ tūsynda tık jolaq türınde ūlttyq örnek naqyştalǧan. Kün, onyŋ şūǧylasy, qyran jäne ūlttyq örnek beinesı altyn tüstes. Tudyŋ enı men ūzyndyǧynyŋ araqatynasy – 1:2 Tudyŋ kök tüsı aşyq aspandy, beibıtşılıktı, igılıktı bıldırse, tüstıŋ bırkelkılıgı elımızdıŋ tūtastyǧyn meŋzeidı. Künnıŋ beinelenuı elımızdıŋ jalpyadamzattyq qūndylyqtardy qasterleitının däleldeidı jäne jas memlekettıŋ jasampazdyq küş-quatyn, serıktestık pen yntymaqtastyq üşın älemnıŋ barlyq elıne aşyq ekenın aiǧaqtaidy. Qyran (bürkıt) beinesı kün astynda qalyqtaǧan bürkıt memlekettıŋ quat-küşın, onyŋ egemendıgı men täuelsızdıgın, biık maqsattar men jarqyn bolaşaqqa degen ūmtylysyn tanytady. Bürkıt beinesı euraziialyq köşpendılerdıŋ dünietanymynda airyqşa oryn alady jäne olardyŋ tüsınıgınde bostandyq pen adaldyq, örlık pen erlık, quat pen niet tazalyǧy tärızdı ūǧymdarmen ūştasyp jatady. Altyn bürkıt keskını jas egemen memlekettıŋ älemdık örkeniet biıgıne degen ūmylysyn körsetedı. Memlekettık tudyŋ sabynyŋ tūsyna tıgınen ūzyna boiyna keskındelgen ūlttyq örnekter – onyŋ maŋyzdy elementı. Qazaq oiu-örnekterı – dünienı körkemdık tūrǧydan qabyldaudyŋ halyqtyŋ estetikalyq talǧamyna sai keletın erekşe bır türı. Türlı formalar men jelıler üilesımın tanytatyn örnekter halyqtyŋ ışkı älemın aşyp körsetetın mänerlı körkemdık qūral bolyp sanalady. Tudyŋ sabyn jaǧalai salynǧan ūlttyq örnekter Qazaqstan halqynyŋ mädenietı men dästürın simvoldyq tūrǧyda beineleidı. Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Eltaŋbasy Eltaŋba – memlekettıŋ basty rämızderınıŋ bırı, «gerb» terminı nemıstıŋ «erbe» (mūra) degen sözınen şyqqan. Memlekettıŋ mädeni jäne tarihi dästürın beineleitın simvoldyq mänı bar üilesımdı pışınder men zattardyŋ mirastyq erekşelık belgısın bıldıredı Qazırgı Qazaqstan aumaǧyn mekendegen qola däuırınıŋ köşpendılerı keiın grafikalyq ūǧymy «taŋba» dep atalǧan erekşe simvol-totem arqyly özderın tanytqanyna tarih kuälık etıp otyr. Alǧaş ret būl termin Türık qaǧanaty tūsynda qoldanyla bastaǧan. Egemendı Qazaqstannyŋ Eltaŋbasy 1992 jyly resmi türde qabyldandy. Onyŋ avtorlary – belgılı säuletşıler Jandarbek Mälıbekov pen Şot-Aman Uälihanov. Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Eltaŋbasy – döŋgelek nysandy jäne kögıldır tüs aiasyndaǧy şaŋyraq (kiız üidıŋ joǧarǧy kümbez tärızdı bölıgı) türınde beinelengen, şaŋyraqty ainala kün säulesındei tarap uyqtar şanşylǧan. Şaŋyraqtyŋ oŋ jaǧy men sol jaǧynda aŋyzdardaǧy qanatty pyraqtar beinesı ornalastyrylǧan. Joǧarǧy bölıgınde – bes būryşty kölemdı jūldyz, al tömengı bölıgınde «Qazaqstan» degen jazu bar. Jūldyzdyŋ, şaŋyraqtyŋ, uyqtardyŋ, aŋyzdardaǧy qanatty pyraqtardyŋ beinesı, sondai-aq «Qazaqstan» degen jazu – altyn tüstes. Eltaŋbada qoldanylǧan negızgı tüs – altynnyŋ tüsı. Būl – bailyqtyŋ, ädıldıktıŋ jäne keŋpeiıldılıktıŋ simvoly. Sonymen qatar, kögıldır aspan tüstes tudyŋ tüsı altynnyŋ tüsımen üilesım tauyp, aşyq aspan, beibıtşılık jäne baquat tırşılık ūǧymdaryn tanytyp tūr. Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Gimnı Änūran – memlekettıŋ basty rämızderınıŋ bırı. Grektıŋ «gimneo» sözınen şyqqan «gimn» terminı «saltanatty än» degen maǧynany bıldıredı. Änūran el azamattaryn tiımdı äleumettık-saiasi tūrǧydan toptastyryp, etnomädeni tūrǧydan teŋdestıru üşın negızgı mänge ie, maŋyzdy dybystyq rämız sanalady. Töl tarihymyzda Änūran ekı ret qabyldandy (1992 jyly jäne 2006 jyly). Alǧaşqy änūrannyŋ sözın T.Moldaǧaliev, M.Älımbaev, Q.Myrzaliev, J.Därıbaeva jazǧany belgılı. Al onyŋ äuenı būrynǧyşa qalǧan bolatyn. Segız jyldan keiın 2000 jyly 9 mamyrda Elbasy, QR Tūŋǧyş Prezidentı N.Ä.Nazarbaev Änūranymyzdy özgertu qajettıgın qadap aitty jäne ükımetke naqty tapsyrmalar berdı. Nätijesınde 2006 jyly qaŋtarda «Menıŋ Qazaqstanym» Änūran retınde resmi bekıtıldı. Onyŋ äuenın jazǧan Şämşı Qaldaiaqov, sözın jazǧan Jūmeken Näjımedenov boldy. Būl ännıŋ tarihy 1956 jyldan bastalady. Tyŋ igeru jyldarynda marş sarynynda düniege kelgen, qazaqtyŋ ruhyn köteru, namysyn oiatu maqsatynda jazylǧan. «Menıŋ Qazaqstanym» 1986 jyldyŋ jeltoqsanynda da jaŋǧyrdy. Qazaqstan Respublikasynyŋ Memlekettık Tuy men Memlekettık Eltaŋbasynyŋ etalondary Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ Rezidensiiasynda saqtalady. Memlekettık rämızderdı qabyldauda Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ rölı erekşe. Änūrannyŋ sözıne bügıngı elımızdıŋ maqsat-mūratyn aiqyndaityn tüzetuler engızıp, bırlesken avtorlardyŋ qataryn tolyqtyrdy. «Täuelsızdıktıŋ tūŋǧyş rämızderın qabyldau kezınde men Elbasynyŋ memlekettık tılge, qazaq tılıne, qazaq tılındegı terminderdı keŋ qoldanuǧa degen erekşe ıltipatty közqarasyn tanytatyn mysaldardy da baiqap, jadyma tüidım, – dep eske alady tu avtory Erbol Şäimerdenov. — Tūsaukeser sätınde söileitın sözınıŋ jobasyn äzırlep jatqan tūsta «gerb», «gimn», «simvol» dep jazylǧan jerlerdı öz qolymen «eltaŋba», «änūran», «nyşan, rämız» dep tüzettı». Memlekettık rämızderımız bügınde şartarapqa keŋınen tanyldy. Qazaq Elın älem jūrtşylyǧy moiyndady. Bızdıŋ Kök bairaǧymyz Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ ǧimaraty aldynda tūr, Qazaqstan Respublikasynyŋ şetelderdegı Elşılıkterı ǧimaratynyŋ maŋdaişalaryna tıgılgen. Qazaqtyŋ Kök Tuyn ǧaryşker Talǧat Mūsabaev kök aspanda samǧatty, älemdık sport dodalarynda elımızdıŋ olimpiada jeŋımpazdary Änūranymyzben bırge Kök Tuymyzdy biıkke köterdı.  

"Adyrna" ūlttyq portaly.

Pıkırler