Elımızdegı infliasiiany eŋsere almai kelemız. Onymen tek Ūlttyq bank qana küresuge tiıstı emes. Bızge eŋ äuelı osyny tüsınu kerek.
Ökınışke orai, sauda ortalyqtaryn aralap, özımızde öndırıletın qaraqūmyq, künbaǧys, bidai nemese basqa önımderdı eksporttauǧa şekteu qoiudan paida joq.
Bız infliasiianyŋ qūrylymyn tereŋırek qarastyryp, onyŋ negızgı sebebın tüsınıp, qiyndyqtarmen küresuımız kerek.
Mäselen, şaǧyn elderde baǧanyŋ ösuı importqa täueldı, öitkenı barlyǧyn öndıru olar üşın tiımsız .
Sonymen qatar, mūndai elderde monoönımderdıŋ eksporty öte jaqsy damyǧan, būl saudadaǧy tepe-teŋdıktı saqtauǧa, ūlttyq valiutaǧa qysym jasamauǧa, importtyq tauarlardyŋ baǧasyn ūstap tūruǧa mümkındık beredı.
Bız üşın elımızde öndırıletın negızgı önım eksportynyŋ ösuın, onyŋ ışınde bäsekege qabılettılıgın arttyryp, qoldau körsetu maŋyzdy.
Bäsekege qabılettılık eŋbek önımdılıgı men innovasiiaǧa tıkelei bailanysty. Eldegı import mäselesı tek azyq-tülık qauıpsızdıgı qaǧidattaryna negızdeluı kerek, aşyq ekonomikada qalǧanynyŋ bärı – utopiia.
Tūtynu sebetınıŋ negızgı bölıgın qūraityn azyq-tülık önımderın jetkızu barysynda bäsekelestıktı qalyptastyrǧanymyz abzal. Ol üşın tauar öndıruşılerıne ǧana emes, sauda-sattyqqa, tasymaldauǧa jaǧdai jasap, qoldau körsetuımız qajet.
Ökınışke qarai, qarapaiym zattar ekonomikasy äserınen sauda balansyna, valiuta baǧamyna qysym jasalady, būl öz kezegınde importtyŋ qūnyn arttyrady, infliasiiaǧa äkeledı. Bız elge syrttan äkeletın barlyq komponentterdı öŋdep, ony özımız şyǧarǧandai, "Öndırıs" dep aitamyz. Bolaşaqta osy mäselenı qarastyramyz, damytamyz dep uäde beremız. Alaida eşteŋe özgerıp jatqan joq. Ekonomikalyq mäseleler şeşımın tappaǧanşa progress bolmaidy.Sonymen qatar, täuekelı joǧary kürdelı salalar qalypty dami almai jatyr, öitkenı eldegı investisiialyq ortanyŋ deŋgeiı tömen, bankter täuekelge bel buyp, investorlar ūzaq merzımge aqşa bere almaidy. Qiyndyqtar köp, infliasiiany jeŋu de oŋai emes. Bızge öte auqymdy reformalar qajet. Halyq tabysynyŋ mölşerı ärtürlı boluyna bailanysty salyq kölemın özgertu maŋyzdy. Biudjet qatynastaryna basa nazar audaryp, nesie beretın ortany özgertu jäne küşeitu kerek. Äsırese, jer qoinauyn paidalanuşylardyŋ kırısın eseptep, salyq salu jüiesın tolyǧymen özgertkenımız abzal. Mūndai mäseleler bızde tym köp. Äuelı osyndai kürdelı özgerısterden bastaǧanymyz dūrys bolar edı.
Ǧalym QŪSAIYNOV,
“Bank SentrKredit” Basqarma töraǧasy
