Zeinep Ahmetova: "Əurettı jerlerıŋdı jap!" deidı. Ol degen söz - ūiatty jerlerıŋdı jap degenı. Senıŋ basyŋ, betıŋ ūiatty jer emes qoi. Ol - qūdaidyŋ jaratqany. Ūiatty jer - myna moiynnan tömen jaq. Qazaq onsyz da ol jerın aşyp şaşqan joq. Qazaqtyŋ qyzy tūrmysqa şyqqanǧa deiın basyna oramal salmaǧan. Kəmşat börık, qūndyz börık, ükılı taqiia, şaşaqty sorabaq, monşaqty qasaba, jyrǧa!.. sondai-sondai ədemı bas kiımder bolǧan. "Şaştaryn on kün tarap bes kün örgen" degen, şaş kütımıne köp köŋıl bölgen. Qolaŋ şaş, sümbıl şaş, qara şaş, altyn şaş, sonyŋ bərı - qyzdyŋ şaşy. Sonda ne, mūsylman bolady ekenbız dep sonyŋ bərın jerge kömuımız kerek pe?
Ana tyiymǧa qatysty sandyraqtardyŋ barlyǧy - arabtıkı. Arabtyŋ jerı ystyq, qūm boran soqqan būryn (qazır de) Sonda, erkegı bar, əielı bar, bərı közınen basqanyŋ bərın jauyp tastaǧan qaramen. Endı sony alyp kelıp, bızge tyqpalaidy. Mūsylman bolu üşın arab boludyŋ keregı joq. Mysaly, arabtar keremet bolatyn bolsa, tegı bır, dını bır, tılı bır; nege bır-bırın qanǧa böktırıp jatyr älı künge deiın? Qyryp jatyr! Qanşama jyl boldy. Onyŋ nesı islam? Onyŋ nesı şariǧat? Qūdai saqtasyn!.. Qazaqtar būryn jer dauy jesır dauy dep talasqa şyqqanymen, onyŋ özın de ekı-aq auyz sözben bıtırıp otyrǧan. Ataly Sözge toqtaǧan. Qazaq - öte qūdaişyl halyq. Bıraq fanatik emes. Qazaq "Qūdaisyz qurai synbaidy" degen bır auyz sözben-aq qūdaidy moiyndaǧan. Eŋ jaman adamdy q"ūdaisyz adam" deidı. Jaqsy adamdy " Oi, qūdaiy bar eken, ainalaiyn!" dep aityp jatady. Arabtar būryn pūtqa tabynǧan. Ekı qyzdyŋ bıreuın tırıdei kömıp otyrǧan.
Ana tyiymǧa qatysty sandyraqtardyŋ barlyǧy - arabtıkı. Arabtyŋ jerı ystyq, qūm boran soqqan būryn (qazır de) Sonda, erkegı bar, əielı bar, bərı közınen basqanyŋ bərın jauyp tastaǧan qaramen. Endı sony alyp kelıp, bızge tyqpalaidy. Mūsylman bolu üşın arab boludyŋ keregı joq. Mysaly, arabtar keremet bolatyn bolsa, tegı bır, dını bır, tılı bır; nege bır-bırın qanǧa böktırıp jatyr älı künge deiın? Qyryp jatyr! Qanşama jyl boldy. Onyŋ nesı islam? Onyŋ nesı şariǧat? Qūdai saqtasyn!.. Qazaqtar būryn jer dauy jesır dauy dep talasqa şyqqanymen, onyŋ özın de ekı-aq auyz sözben bıtırıp otyrǧan. Ataly Sözge toqtaǧan. Qazaq - öte qūdaişyl halyq. Bıraq fanatik emes. Qazaq "Qūdaisyz qurai synbaidy" degen bır auyz sözben-aq qūdaidy moiyndaǧan. Eŋ jaman adamdy q"ūdaisyz adam" deidı. Jaqsy adamdy " Oi, qūdaiy bar eken, ainalaiyn!" dep aityp jatady. Arabtar būryn pūtqa tabynǧan. Ekı qyzdyŋ bıreuın tırıdei kömıp otyrǧan.
Sodan, myna "Tarihi jad" (İstoricheskaia pamiat), genetikalyq jad sodan qalyp qoiǧan. Əieldı tömen köru qanynda bar. Bərıbır tegıne tartpai tūrmaidy. Al qazaqta kerısınşe "Yrys aldy - qyz" dep, yrymaldysy qyz bolǧanda keremet quanǧan. "Ketetūǧyn bala, qonaq" dep, qyzdy əkenıŋ üiınde jürgende, äbden erkeletken. Jaqsyny kigızgen. Dəmdını jegızgen. Qolynan kelse jorǧa mıngızgen. Qyzdy eşqaşan esık jaqqa otyrǧyzbaǧan. Oŋ jaqqa törge otyrǧyzǧan. Tūrmysqa şyqpaǧan qyzdy "oŋ jaqtaǧy qyz" deitını sodan. Otyrǧan qyzdyŋ aiaǧynan attau ülken künə bolyp sanalǧan Qazaqta. Qyz balaǧa qol köteru ol ülken qylmys bolyp eseptelgen. Qyzdar jaugerşılık kezde, əkelerımen, aǧalarmen qatar sauyt kiıp jauǧa attandy. Şaiqasty. Oǧan tarih kuä. Aitysty, aitysqa tüstı. Bərın bylai qoiyp, qyzquardy ("Qyz quu") qaraşy! Anau jıgıtterdı şyqpyrtqan kezde qandai, attyŋ qūlaǧynda oinaǧan!.. Endı nege osynyŋ bərın jauyp, essızdıkke kömıp, mūsylman bolady ekenbız dep, beişara qyzdardyŋ basyna qara oramal saluymyz kerek, a?! Qara oramaldy baiy ölgende ǧana salady. "Qaraly äiel" deidı ony. Mysaly, Äuezovtıŋ "Qaraly sūlu"-ynda äiel jyl boiy basyna qara oramal salady. Jyl ötkennen keiın, jaqyndary kelıp, qaralyǧyn tüsırıp, auystyryp jatady. Endı qaraşy, qazaq qyzdary özderın özderı qor qylyp, sorlap jür. Üilerınde teledidar körmeidı, eşqaida şyqpaidy, bılım almaidy, äiteuır, bala tuyp jatqandary bar, tek anau erkekke qyzmet etuı kerek - bıttı. Bırazdan keiın nadandyq qasıretı qoǧamdy jailap şyǧady.
Bılımsız anadan bılımsız ūrpaq köbeiedı. Qūdai saqtasyn!.. Bız bırınşıden, bılımmen, ekınşıden, özımızdıŋ Tıl arqyly taralatyn dəstürmen ǧana ūltymyzdy saqtai alamyz. Ərbır adam ūltymen bırge tuady. Ūltyŋmen bırge tuǧan soŋ, ūltyŋnyŋ tılı, bükıl salt-dästürı, elı, jerı, tarihy saǧan da tiesılı. Būl jerde, eger, dın ūlttyŋ üstıne şyqsa, ūlt joiylady. "Ekı sözdıŋ bırınde qazaqpyn dep aitpa, mūsylmanmyn dep ait!" deidı. Kördıŋ be qandai qūityrqy jaman piǧyldar örbıp jatyr! Myna radikaldy dınge qarai būrylatyndardyŋ ışınde, erkekke qaraǧanda əieldı qaitaru qiyn eken!.. Aityskerler, nebır sportşylar kettı. Ataǧy barlar men aqşasy barlar aldymen qarmaqqa tüsıp jatyr!..