Digital Bridge 2022 forumynda Eurasian Space Ventures (ESV) jeke kompaniiasynyŋ bıregei eksperimenttık ǧaryş modulı tanystyryldy. Būl Euraziia qūrlyǧynda balamasy joq ǧaryşqa ūşu jäne ǧylymi eksperimentterdıŋ modeldık zertteulerın jürgızuge arnalǧan jer üstındegı eksperimenttık keşen.
Qūrlyqtaǧy eksperiment keşenı ǧaryş stansiiasynyŋ bır bölıgı türınde tūrǧyzylyp, onda zertteuşıler ūzaq merzımdı eksperimentter jürgızetın bolady. Moduldıŋ jūmysqa jaramdylyǧyn jergılıktı tırşılıktı qamtamasyz etu jüielerı qamtamasyz etpek. Zertteu jobalarynyŋ qatysuşylary ǧaryştaǧy oqşaulanuǧa barynşa ūqsastyrylǧan tūraqty ortada jūmys ısteitın bolady.
"Moduldı qūru maqsaty — ǧaryşqa ūşudyŋ negızgı erekşelıkterın ūqsastyru. Bız synauşylardyŋ barlyq qajettılıkterın zerttep, HǦS-da, Nasa, sondai-aq "Roskosmos" jäne Europa ǧaryş agenttıgınıŋ jobalarynda qoldanylatyn eŋ üzdık älemdık täjıribelerdı eskerdık. Endı Qazaqstan olarǧa jäne basqa da ǧylymi ortalarǧa jabyq ortada türlı eksperimentter jürgızu üşın bıregei alaŋ ūsyna alady", — dedı Eurasian Space Ventures negızın qalauşy, Euraziialyq bank direktorlar keŋesınıŋ müşesı Şuhrat İbragimov.
Körme alaŋyn eksponattarmen jabdyqtau aiaqtalǧannan keiın modul Astanadaǧy Ūlttyq ǧaryş ortalyǧynyŋ aumaǧyna ornatu üşın "Qazaqstan Ǧaryş Sapary" ūlttyq kompaniiasynyŋ ielıgıne berıletın bolady.
"QAZAQSTAN ǦARYŞ SAPARY" ŪK" AQ Basqarma Töraǧasy, ataqty qazaqstandyq ǧaryşker jäne modul qūruǧa bastamaşy bolǧan Aidyn Aiymbetov moduldegı eksperimentter jaqyn arada bastalatynyn habarlady. Onyŋ aituynşa, qazaqstandyq eksperimenttık keşen bolaşaqta jüzdegen ǧalymdardy qabyldap, özın ǧaryş ekipajynyŋ müşesı siiaqty sezıngısı keletın turister üşın esıgın aiqara aşatyn bolady.
Ǧalymdar men bolaşaq ǧaryşkerler toby ǧaryş modulıne zertteu missiiasyn oryndau üşın ūzaq merzımge qabyldanady. Eksperimenttıŋ bükıl barysynda zertteuşıler toby jabyq keŋıstıkte synaqtan ötedı. Būl bolaşaq ekipaj müşelerınıŋ densaulyǧy men mınez-qūlqy, olardyŋ psihologiialyq üilesımdılıgı turaly qajettı derekterdı jinauǧa, ūşudy imitasiialaudyŋ bükıl eksperimentı kezınde basqaru punktınen kelıp tüsetın tehnikalyq tapsyrmalardy jüzege asyru kezınde komanda ışındegı osal tūstardy anyqtauǧa mümkındık beredı.
Moduldıŋ tehnikalyq erekşelıkterı turaly anyqtama:
Halyqaralyq täjıribe negızınde ESV komandasy eksperiment ortalyǧynyŋ oŋtaily ornalasuyn oilastyrdy. Ǧaryş jaǧdailaryn organikalyq türde sezınu üşın modulderdıŋ futurizmdı, şaǧyn keŋıstıkterdıŋ ergonomikasyn, sondai-aq köpsalaly funksionaldylyqty qamtityn stilde interer dizainy jasaldy.
Keşen jalpy ūzyndyǧy 24 metr, enı 3,5 metr jäne töbenıŋ biıktıgı 2,1 metr bolatyn, ǧaryştaǧy jaǧdailarǧa barynşa ūqsastyrylǧan 4 modulden tūrady. Ortalyq jiyntyǧyna basqaru punktıne ūqsastyrylǧan injenerlık modul, qyzmettık modul, tūrǧynjai modulı jäne tırşılıktı qamtamasyz etu modulı kıredı.
Basqaru punktınde bır mezgılde 5 mamanǧa deiın jūmys ıstei alady. Jūmys oryndary sensorlarmen basqarylady jäne bort statistikasy körsetıletın qosalqy ekrandarmen jabdyqtalǧan. Kelıssözder bölmesı türındegı qyzmettık modulde ūjymdyq jūmystar jürgızılıp, stansiiamen bailanys ornatylady jäne mäselelerdıŋ şeşımderı josparlanady.
Tūrǧynjai modulı adamǧa qajettınıŋ bärımen jabdyqtalady jäne 3 aimaqqa bölınedı: ashanasy bar yqşam asüi, ekı qabatty kereuetter men jeke şkaftar qoiylǧan, sondai-aq vanna jäne şaǧyn därethanasy bar jatyn bölme.
Barlyq kommunikasiialary bar tırşılıktı qamtamasyz etu modulımen tıkelei bailanysqandyqtan, ortalyq modulderınıŋ ärqaisysy oqşau jūmys ıstei alady.
Eksperimenttık ortalyqty qūrudyŋ standarttan tys mındetı ärbır moduldıŋ qaŋqasyn qūrastyrudan bastap, üzdık älemdık täjıribeler negızınde bıregei jobalaudy jäne jobasy "taza paraqtan bastap" qūrudy talap ettı. Moduldegı jyludyŋ oqşaulanuy qalalyq ortanyŋ normativınen 3 ese joǧary.
Modulder auany ışke soru-syrtqa şyǧaru jüiesımen, jylytu jäne aua baptau, klimatty basqaru jüielerımen, sondai-aq ört dabyldaǧyşymen jäne avariialyq esıktermen jabdyqtalǧan. Adam ömırı qauıpsızdıgınıŋ barlyq şarttary saqtalǧan.
Barlyq modulder dybystyq süiemeldeumen, sondai-aq ärtürlı ssenariilerdı jüzege asyruǧa beiımdeletın jaryqpen jabdyqtalǧan. Beiımdelgış avtomattandyrylǧan jüienıŋ arqasynda barlyq modulderge jäne olardyŋ bölıkterıne būiryqtar jıberu arqyly dauyspen basqaru mümkındıgı, sonymen qatar ärtürlı ssenariilerdı äzırleu jäne tüzetu mümkındıgı qarastyrylǧan.
Eurasian Space Ventures – elımızge ǧaryş salasyndaǧy jetekşı älemdık kompaniialardy, tehnologiialardy tartumen ainalysatyn alǧaşqy qazaqstandyq jeke ǧaryş kompaniiasy. ESV negızın qalauşy Şuhrat İbragimov –käsıpker, ERG ırı halyqaralyq tau-ken kompaniiasynyŋ menedjerler keŋesınıŋ müşesı, Euraziialyq bank pen "Euraziia" BK Direktorlar keŋesınıŋ müşesı.
Qūrlyqtaǧy eksperiment keşenı ǧaryş stansiiasynyŋ bır bölıgı türınde tūrǧyzylyp, onda zertteuşıler ūzaq merzımdı eksperimentter jürgızetın bolady. Moduldıŋ jūmysqa jaramdylyǧyn jergılıktı tırşılıktı qamtamasyz etu jüielerı qamtamasyz etpek. Zertteu jobalarynyŋ qatysuşylary ǧaryştaǧy oqşaulanuǧa barynşa ūqsastyrylǧan tūraqty ortada jūmys ısteitın bolady.
"Moduldı qūru maqsaty — ǧaryşqa ūşudyŋ negızgı erekşelıkterın ūqsastyru. Bız synauşylardyŋ barlyq qajettılıkterın zerttep, HǦS-da, Nasa, sondai-aq "Roskosmos" jäne Europa ǧaryş agenttıgınıŋ jobalarynda qoldanylatyn eŋ üzdık älemdık täjıribelerdı eskerdık. Endı Qazaqstan olarǧa jäne basqa da ǧylymi ortalarǧa jabyq ortada türlı eksperimentter jürgızu üşın bıregei alaŋ ūsyna alady", — dedı Eurasian Space Ventures negızın qalauşy, Euraziialyq bank direktorlar keŋesınıŋ müşesı Şuhrat İbragimov.
Körme alaŋyn eksponattarmen jabdyqtau aiaqtalǧannan keiın modul Astanadaǧy Ūlttyq ǧaryş ortalyǧynyŋ aumaǧyna ornatu üşın "Qazaqstan Ǧaryş Sapary" ūlttyq kompaniiasynyŋ ielıgıne berıletın bolady.
"QAZAQSTAN ǦARYŞ SAPARY" ŪK" AQ Basqarma Töraǧasy, ataqty qazaqstandyq ǧaryşker jäne modul qūruǧa bastamaşy bolǧan Aidyn Aiymbetov moduldegı eksperimentter jaqyn arada bastalatynyn habarlady. Onyŋ aituynşa, qazaqstandyq eksperimenttık keşen bolaşaqta jüzdegen ǧalymdardy qabyldap, özın ǧaryş ekipajynyŋ müşesı siiaqty sezıngısı keletın turister üşın esıgın aiqara aşatyn bolady.
Ǧalymdar men bolaşaq ǧaryşkerler toby ǧaryş modulıne zertteu missiiasyn oryndau üşın ūzaq merzımge qabyldanady. Eksperimenttıŋ bükıl barysynda zertteuşıler toby jabyq keŋıstıkte synaqtan ötedı. Būl bolaşaq ekipaj müşelerınıŋ densaulyǧy men mınez-qūlqy, olardyŋ psihologiialyq üilesımdılıgı turaly qajettı derekterdı jinauǧa, ūşudy imitasiialaudyŋ bükıl eksperimentı kezınde basqaru punktınen kelıp tüsetın tehnikalyq tapsyrmalardy jüzege asyru kezınde komanda ışındegı osal tūstardy anyqtauǧa mümkındık beredı.
Moduldıŋ tehnikalyq erekşelıkterı turaly anyqtama:
Halyqaralyq täjıribe negızınde ESV komandasy eksperiment ortalyǧynyŋ oŋtaily ornalasuyn oilastyrdy. Ǧaryş jaǧdailaryn organikalyq türde sezınu üşın modulderdıŋ futurizmdı, şaǧyn keŋıstıkterdıŋ ergonomikasyn, sondai-aq köpsalaly funksionaldylyqty qamtityn stilde interer dizainy jasaldy.
Keşen jalpy ūzyndyǧy 24 metr, enı 3,5 metr jäne töbenıŋ biıktıgı 2,1 metr bolatyn, ǧaryştaǧy jaǧdailarǧa barynşa ūqsastyrylǧan 4 modulden tūrady. Ortalyq jiyntyǧyna basqaru punktıne ūqsastyrylǧan injenerlık modul, qyzmettık modul, tūrǧynjai modulı jäne tırşılıktı qamtamasyz etu modulı kıredı.
Basqaru punktınde bır mezgılde 5 mamanǧa deiın jūmys ıstei alady. Jūmys oryndary sensorlarmen basqarylady jäne bort statistikasy körsetıletın qosalqy ekrandarmen jabdyqtalǧan. Kelıssözder bölmesı türındegı qyzmettık modulde ūjymdyq jūmystar jürgızılıp, stansiiamen bailanys ornatylady jäne mäselelerdıŋ şeşımderı josparlanady.
Tūrǧynjai modulı adamǧa qajettınıŋ bärımen jabdyqtalady jäne 3 aimaqqa bölınedı: ashanasy bar yqşam asüi, ekı qabatty kereuetter men jeke şkaftar qoiylǧan, sondai-aq vanna jäne şaǧyn därethanasy bar jatyn bölme.
Barlyq kommunikasiialary bar tırşılıktı qamtamasyz etu modulımen tıkelei bailanysqandyqtan, ortalyq modulderınıŋ ärqaisysy oqşau jūmys ıstei alady.
Eksperimenttık ortalyqty qūrudyŋ standarttan tys mındetı ärbır moduldıŋ qaŋqasyn qūrastyrudan bastap, üzdık älemdık täjıribeler negızınde bıregei jobalaudy jäne jobasy "taza paraqtan bastap" qūrudy talap ettı. Moduldegı jyludyŋ oqşaulanuy qalalyq ortanyŋ normativınen 3 ese joǧary.
Modulder auany ışke soru-syrtqa şyǧaru jüiesımen, jylytu jäne aua baptau, klimatty basqaru jüielerımen, sondai-aq ört dabyldaǧyşymen jäne avariialyq esıktermen jabdyqtalǧan. Adam ömırı qauıpsızdıgınıŋ barlyq şarttary saqtalǧan.
Barlyq modulder dybystyq süiemeldeumen, sondai-aq ärtürlı ssenariilerdı jüzege asyruǧa beiımdeletın jaryqpen jabdyqtalǧan. Beiımdelgış avtomattandyrylǧan jüienıŋ arqasynda barlyq modulderge jäne olardyŋ bölıkterıne būiryqtar jıberu arqyly dauyspen basqaru mümkındıgı, sonymen qatar ärtürlı ssenariilerdı äzırleu jäne tüzetu mümkındıgı qarastyrylǧan.
Eurasian Space Ventures – elımızge ǧaryş salasyndaǧy jetekşı älemdık kompaniialardy, tehnologiialardy tartumen ainalysatyn alǧaşqy qazaqstandyq jeke ǧaryş kompaniiasy. ESV negızın qalauşy Şuhrat İbragimov –käsıpker, ERG ırı halyqaralyq tau-ken kompaniiasynyŋ menedjerler keŋesınıŋ müşesı, Euraziialyq bank pen "Euraziia" BK Direktorlar keŋesınıŋ müşesı.
Ūqsas jaŋalyqtar
