ASTANA-2022 jylǧy 6-18 qaraşa aralyǧynda Şarm-El-Şeihte, Egipette ötetın BŪŪ-nyŋ Klimattyŋ özgeruıne bailanysty konferensiiasy (KS-27) qarsaŋynda BŪŪ-nyŋ tūraqty üilestıruşı keŋsesı, Ūlybritaniianyŋ Qazaqstandaǧy elşılıgı, İtaliianyŋ Qazaqstandaǧy elşılıgı jäne Mysyrdyŋ Qazaqstandaǧy elşılıgı KAZGIýU Universitetımen serıktestıkte "KS-27: Glazgodan Şarm-el-Şeihke deiın jastardyŋ dauysy" taqyrybyndaǧy studenttık pıkırtalasty ūiymdastyrdy. Is-şara klimattyŋ özgeruı turaly habardarlyqty arttyruǧa jäne klimattyq şeşımderdı ızdeuge yqpal etuge baǧyttalǧan.
Pıkırsaiysqa KAZGIýU Universitetınıŋ Halyqaralyq qatynastar, ekonomika jäne qūqyq fakultetterınıŋ 30-ǧa juyq studentter qatysady, olar elderdıŋ yntymaqtastyǧyn talqylau, klimattyŋ özgeruın jeŋıldetu, beiımdelu jäne tūraqty qarjylandyru üşın tört komanda qūraidy.
Studentterge arnaǧan sözınde BŪŪ-nyŋ Qazaqstandaǧy Tūraqty üilestıruşısı Mikaela Friberg-Stori hanym: "Bügıngı ıs-şara jaqsy dästürdıŋ jalǧasy bolyp tabylady. Endı senımdı qalpyna keltırıp, syndarly türde bırge jūmys ısteitın kez keldı, Glazgoda qabyldanǧan şeşımderge süiene otyryp, Şarm-El-Şeihtegı KS-27-de naqty nätijelerge qol jetkızu kerek. BŪŪ eldık toby biylǧy jyly Taraptar konferensiiasyn odan ärı ūsynu üşın NDC jaŋartu bölıgınde Qazaqstan Ükımetımen yntymaqtasady. Būl oŋai bolmaidy, bıraq ǧalymdar būl mümkın ekenın aitady - jäne är däreje maŋyzdy, är jyl maŋyzdy, är şeşım maŋyzdy. Osyǧan bailanysty jastar 2030 jylǧa deiıngı tärtıbın jäne tūraqty damu maqsattardyŋ ıske asyruyn jyldamdatuǧa kömektesıp bızdı jauapkerşılıkke tartady”.
"Glazgodaǧy TK 200-ge juyq eldı jinady (onyŋ ışınde 120-dan astam älemdık köşbasşylar) jäne älemge temperaturanyŋ 1,5 gradusqa deiın ösuın şekteu üşın qajettı qūraldardy berdı. Glazgo Klimattyq paktısı osy maŋyzdy onjyldyqta klimattyŋ özgeruı boiynşa ıs-şaralardy jedeldetu üşın negızı bolyp qala beredı. Alaida, Pakt-būl qaǧazdaǧy ıs-äreketsız sözder. Būl bızdıŋ küş-jıgerımızdı ekı ese arttyrudyŋ kıltı. Ärbır el klimattyŋ özgeruı salasyndaǧy özınıŋ nysanaly körsetkışterın qaita qarap, küşeituı tiıs. Bız sondai-aq klimatqa osal elderge beiımdelu jäne şyǧyndar men zalaldar boiynşa mındettemelerdıŋ oryndaluy, naqty praktikalyq äreketterdı yntalandyru arqyly qoldau körsetuımız kerek. Mūnyŋ eşqaisysy klimattyŋ özgeruıne bailanysty qarjylandyrudy jūmyldyrusyz mümkın bolmaidy. Bız eldermen, halyqaralyq qarjy instituttarymen jäne jeke qarjy instituttarymen öz mındettemelerın oryndau jäne asa maŋyzdy qarjy resurstaryna keŋırek qoljetımdılıktı qamtamasyz etuge kömektesu üşın jūmys ısteudı jalǧastyramyz", - dedı Ūlybritaniianyŋ Qazaqstandaǧy elşısı Keti Lich hanym.
“TK-26 Joldaulary öte aiqyn boldy: şyǧaryndylardy azaitu boiynşa uädelerdıŋ oryndaluyna kepıldık beru; beiımdelu mındettemelerın, sondai-aq şyǧyndar men zalaldardy oryndaudy qamtamasyz etu arqyly klimattyŋ özgeruıne osal elderge kömek körsetu; qarjylandyrudy alu; bırlesıp jūmys ısteu jäne inkliuzivtı töraǧalyqty jalǧastyru. Būl bızdıŋ mysyrlyq dostarymyzǧa jetkızgımız keletın habardyŋ mänı. TK-27 "Bırge jüzege asyru üşın" ūrany ekı tüiındı sözden tūrady: "ıske asyru", būl planetany qūtqaru üşın ortaq maqsat bolyp tabylady; jäne "bırge", būl osy maqsatqa qol jetkızgımız kelse, bız jüruımız kerek joldy körsetedı", - dep atap öttı İtaliianyŋ Qazaqstandaǧy elşısı Marko Alberti myrza.
Kelesı aida Mysyr aldyŋǧy jetıstıkterge süiene otyryp, bolaşaq maqsattarǧa jol aşu üşın KS-27 qabyldaidy.
"TK-27 töraǧalyq etetın Mysyr 1992 jyldan bastap Rio-de-Janeiroda 2021 jylǧa deiın Glazgoda şeşımder men mındettemelerge negızdelgen ǧylym men prinsipterden qūrylǧan saiasi erık-jıgerdı körsetetın, problemanyŋ auqymyna säikes keletın jan-jaqty, erejege negızdelgen, örşıl jäne maŋyzdy nätijelerge qol jetkızu qajettılıgıne senedı. Tiımdı jüzege asyru barlyq müddelı taraptarmen maǧynaly jäne inkliuzivtı özara ıs-qimyldy talap etedı. Būl jastarǧa erekşe män beredı, öitkenı bız onyŋ tūrǧyndarynyŋ 52% - y 30 jasqa tolmaǧan älemde ömır sürıp jatyrmyz. Sondai-aq, jastar jergılıktı qauymdastyqtar jäne klimattyq daǧdarystarǧa keŋırek jahandyq äreket etetın şaralardy qoldaityn şyǧarmaşylyq jäne tiımdı şeşımder salasynda köşbasşy bolyp tabylady. Osylaişa, Mysyrdyŋ jaŋa töraǧalyǧy TK-27 - dı jastardyŋ inkliuzivtı jäne maǧynaly qatysuy üşın erekşe etuge tyrysady”, - dedı Egipettıŋ Qazaqstandaǧy elşısı Manal Elsaied Ehiia Elşinnavi hanym.
"Qazaqstan 1992 jyly BŪŪ-ǧa kırgen sätten bastap bızdıŋ elımız Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ eŋ belsendı müşelerınıŋ bırı bolyp tabylady, onda barlyq maŋyzdy saiasi bastamalar BŪŪ ştab-päterınen ūsynylady. Bırıkken Ūlttar Ūiymy Qazaqstandaǧy barlyq reformalardyŋ berık jaqtauşysy bolyp tabylady, bıraq sonymen bırge studentterdı klimattyŋ özgeruı mäselelerın şeşuge tarta otyryp, TDM kün tärtıbın tabysty ıske asyruǧa yqpal etedı. Sondyqtan bız studentterımızdıŋ älemdık saiasatkerler rölınde boluǧa jäne adamzattyŋ zamanaui syn - qaterlerıne qarsy tūruǧa bıregei mümkındıgı bar ekenıne öte rizamyz", - dep atap öttı «M.S. Närıkbaev atyndaǧy KAZGIýU universitetı» AQ Basqarma töraǧasynyŋ orynbasary Ainūr Karbozova.
Konferensiia qazba otyndarynan kezeŋ-kezeŋımen bas tartu, jaŋartylatyn energiia közderıne köşudı jedeldetu jäne sūranysty qysqartudy qoldau üşın energiia tiımdılıgın arttyru jönındegı şaralardy jüzege asyru maqsatynda elder arasyndaǧy köpjaqty yntymaqtastyq üşın mümkındıkter beredı.
