Qazaq Eliniń tarıhynda máńgi óshpes iz qaldyrǵan Ult Ustazy Ahmet Baıtursynulynyń 150 jyldyǵy álemdik deńgeıde nasıhattalyp, ıgilikti is-sharalardyń iske asýy jáne eskertkishteri elimizde ǵana emes, Túrkııa memleketinde qoıylǵandyǵy – depýtattyq saýal kótergen ári oryndalýyna at salysqan Senat basshylyǵy men depýtattary úshinde zor mártebe.
«Bilim men ǵylym – egiz» demekshi, bilimniń atasyna kórsetilgen yqylas pen qurmet «Qazaq ǵylymynyń baǵyna týǵan Sátbaevqa» da kórsetilýi qajet. Kelesi jyly 125 jyldyǵy atalynatyn Qazaqtyń birtýar perzenti, esimi álemge málim – Shyǵys elderinen shyqqan alǵashqy akademık, asa kórnekti memleket jáne qoǵam qaıratkeri, adamgershilik qasıetteri men kisilik kelbeti halqynyń aýzynda ańyz bolyp qalǵan kemeńger ári ǵulama Qanysh Imantaıuly Sátbaev. Ǵulamanyń basshylyǵymen ken baılyǵy bar qazbalardyń metallogendik boljaý kartasy jasalynyp qana qoımaı, sol arqyly osy kúnge deıin paıdaly qazbanyń jańa kózderi ashylyp otyr.
Ǵalymdardyń esepteýi boıynsha, tek, bir ǵana Jezqazǵan-Ulytaý aımaǵy mys keninen 200 mıllıard dollardyń qazynasyn bergen. Qanyshtaı máńgi asylymyz qaldyrǵan orasan zor sarqylmas baılyqtyń bul bir ǵana parasy.
«Ulytaý atyrabyn jan-jaqty órkendetý – meniń ómirlik armanym!» – degen ǵulamanyń maqsatyna jetip, Jezqazǵan-Qaraǵandy temirjolynyń 414 kılometrlik negizgi bóligi men 458 kılometrlik Ertis-Qaraǵandy kanalyn salýdaǵy ulanǵaıyr eńbegi arqyly, qanshama qalalar boı kóterdi, shóleıt dalalar gúldendi.
Mendeleev kestesindegi elementterdiń barlyǵy Qazaq jerinde shyǵatynyn geolog-ǵalym dáleldedi. Altaı men Aral, Qarataý men Alataý arasyndaǵy qazyna, tipti Mańǵystaý men Atyraý óńirindegi munaı men gazdyń álemdik mol kózin boljap, kóregendik kórsetti.
Búgingi Astana Elorda bolýy kerek ekendigin de 1948 jyly alǵash aıtqan Qanysh Sátbaev bolatyn. Ótken jyly El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń Jarlyǵymen Ulytaý oblysy ashylyp, Qanysh qalaǵan Ulttyq Ǵylym Akademııasyna memlekettik statýs qaıtaryldy. Jýyrda ǵana Ǵylym jáne tehnologııalar jónindegi Ulttyq keńes quryldy. Bul El basshylyǵynyń ǵylymdy damytý arqyly bolashaq urpaqqa jáne búgingi jastarǵa degen qamqor kóńilin kórsetedi.
Baıandalǵandarǵa baılanysty, memleket deńgeıinde ári Pavlodar, Qaraǵandy men Ulytaý óńirlerin de qamtıtyn 55 pýnktten turatyn Akademık Qanysh Sátbaevtyń 125 jyldyǵyna (Memlekettik komıssııa qurylyp, tómendegi Qosymsha 15 bettik jospardyń jobasyn talqydan ótkizip, qabyldaýyn suraımyz) qajetti qarajat bólinýin suraı otyryp, usynylǵan jospar jobasynyń, negizgilerine ǵana toqtalyp ótemin:
1. Qazaq halqynyń birtýar perzentine laıyqty qurmet kórsetý jáne qısapsyz ushan-teńiz eńbegin keńinen nasıhattaý maqsatymen Astana qalasynda «Sátbaevtaný» ortalyǵyn ashý;
2. Týǵan eli Pavlodar qalasynyń aeroportyna «Akademık Qanysh Sátbaev» esimin berý;
3. Alǵashqy akademıktiń 10-tomdyq tolyq jınaǵy men 5-tomdyq akademııalyq shyǵarmalar jınaǵyn daıyndaý jáne enıklopedııasyn tolyqtyryp, jańadan eki tilde shyǵarý;
4. Rýhanııat janashyry bolǵan ǵulama týraly tolyqmetrajdy kórkem-derekti fılm túsirý jáne qaıratkerge arnalǵan Qazaqstandaǵy mýzeılerdi zamanaýı qalypqa keltirý;
5. Kindik qany tamǵan jerde memorıaldyq keshen turǵyzý jáne buǵan deıingi depýtattyq saýalda kóterilgen 30 kılometrlik týrıstik joldy salýdy bastaý;
6. Qazaq Eliniń taýtulǵalary arqyly memleketimizdi shetelde kórsetý turǵysynan «Meniń halqym menen de bıik» degen Ulybrıtanııada ataqty Ý.Cherchıllge aıtqan sózderiniń kezdesý sátin beıneleý maqsatymen astanasynda eskertkish qoıýdy qarastyrý.
Memleket basshysy óziniń kezdesýlerinde birneshe ret Qanysh Sátbaev týraly jyly lebizderin bildirdi. Qanyshtaı dara tulǵa óskeleń urpaqty tárbıeleýde úlgi-ónege! IýNESKO kóleminde toılanǵan bilimniń atasy - Ahmet Baıtursynuly men ǵylymnyń shamshyraǵy - Qanysh Sátbaev ǵasyr sańlaqtary ǵana emes, myńjyldyqtarǵa ulasatyn, erteńgi kúnniń Ál-Farabıleri!
«Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti jáne onyń depýtattarynyń mártebesi týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııalyq Zańynyń 27-babyna sáıkes, Sizden depýtattyq saýalǵa zańda kózdelgen merzimde jaýap berýdi suraımyz.
Qurmetpen,
Áleýmettik mádenı damý jáne ǵylym komıtetiniń depýtattary
A. NÝHULY
