Osydan bırneşe jyl būryn aiǧai-şumen mäjılısten ketken Nūrjan Ältaev, at baspaimyn degen jerın üş basar degendei, taǧy da Parlamenttıŋ tömengı palatasyna qarai at basyn būrdy. Alaida, ötken jyly prezidenttıkke ümıtker bolǧan kezınde sailauşylardyŋ qolyn ötırık qoiǧany anyqtalyp, masqara bolǧan ol būl joly köpşılıktıŋ nazaryn özıne audarmai-aq, tırlıgın jasai bermek.
Däl qazır ügıt-nasihat jūmystary qyzyp jatqanyna qaramastan, Türkıstan oblysynyŋ atynan deputattyq mandat üşın küreske şyqqan Nūrjan Ältaevtyŋ ünı müldem estılmeidı. Äleumettık jelıdegı paraqşalaryna ügıt-nasihat paraǧyn jäne sailauşylarymen bırneşe kezdeuınen esep jariialaǧan – būl ärine küllı aqparattyq keŋıstıktıŋ nazaryn audararlyq närseler emes. Būryn atyŋ şyqpasa jer örtenıŋ kerın keltırıp, «haip korolı» atanǧan keiıpkerımız köleŋkenı tasalap, aqparattyq kün tärtıbınen bırjola tüsıp qalǧan tärızdı.
Nūrjan Ältaevtyŋ bügıngı ıs-äreketıne qarasaq, bırese köleŋkelı ükımet jasaqtaudy, bırese reseilık «basqynşymen» qarym-qatynasty tübegeilı üzudı ūsynyp, bırdeŋe bola qalsa halyqty köşege şyǧaramyn dep uäde bergen jıgıttıŋ typ-tynyş otyrǧany qyzyq körınedı eken. Ekı jarym jyl boiy ezuı köpırıp saiasat jaily aitqan ol partiiadaǧy jyly ornynan suyryp alyp, oppozisiia maidanyna tastap jıbergende, haip arqyly kün köruge bolǧanmen, saiasi karera jasau mümkın emestıgıne köz jetkızgen syŋaily. Endı qazır bır kezderı Nur Otan-nyŋ adamy boluyna kömektesken täsıldı qaita qoldanyp otyr dep boljauǧa bolady. Bıraq, būl joly keş qalǧan joq pa? Ältaev elımızdıŋ bas partiiasynan ketkelı berı saiasi keŋıstıkte tek özın tūnşyqtyrumen ainalysty. Jäne būl bastamasy jemıssız bolǧan joq.
Şataq mınezı men saraŋdyǧyna qaramastan (būǧan onyŋ otbasylyq ömırınıŋ köpşılıkke mälım bolǧan qūpiialary kuä), öz betınşe baǧyt alǧan Ältaevtyŋ joly bolyp, denı dūrys serıktester de tabylyp, solardyŋ kömegımen El Tiregi atty partiianyŋ atynan saiasi arenaǧa şyqty. Jaŋa saiasi bırlestıktıŋ ırgetasy myqty qalanǧandyqtan, Ältaev äp sätte äjepteuır saiasi oiynşyǧa ainalyp şyǧa keldı. Degenmen, bastapqy josparynan ainyǧan ol özıne ūsynylǧan baǧyt boiynşa äreket ete berudıŋ ornyna haip jasap, özın saiasattyŋ jaŋa jūldyzy retınde körsetkısı keldı, būl būrynǧy aimaqtyq deŋgeidegı şeneunık, ekı vedomstvonyŋ vise-ministrıne jaraspaityn qylyq edı. Bıraq Ältaev osy tūsta özınıŋ mült ketkenın baiqamai qaldy, ädette san jyldar boiy bilıktıŋ maŋaiynda jürgen jandar, tumysynan sezımtal bolmasa da, köŋıl-küi auanynyŋ özgergenın bırden baiqauşy edı.
Realpolitiks zaŋdylyǧyna baǧynbai, şou janrynda jūmys ıstegısı kelgen ol kerı nätijege qol jetkızdı. Ältaevtyŋ sahnalyq obrazy onyŋ atyn şyǧarǧanmen, naǧyz jaqtastarynyŋ köp emes ekenı öz partiiasyn tırkeuge ūmtylǧan alǧaşqy qadamynan-aq belgılı boldy. Ūiymdastyru komitetı qajettı qoldy sol küiı jinai almady. Aqyry aldauǧa tura keldı. Ūrlyǧy aşylǧan soŋ täuekelge bel buyp, «bilık maǧan qysym jasady» deuden basqa amaly qalmady. Ältaev serıktesterımen
bırge bırneşe ret qol ūrlau deregımen ūstaldy, būl onyŋ saiasi qorjynyna olja salmaityn äreket. Kerısınşe, ony saiasi dübäralar deŋgeiıne tüsırıp tastady.
Byltyr küzde prezident sailauy ötpegende, Ältaev balauyz müsınder mūrajaiynyŋ bır keiıpkerı bop qala berer me edı? Älbette, onyŋ osy proseske qatysuynyŋ özı ne tūrady, jeŋımpaz bolu tüsıne de kırıp-şyqpas edı, alaida būl joly da ol saiasi karerasyna öz qolymen balta şapty.
Qoǧamdyq bırlestıkpen öz kandidaturasyn prezidenttıkke ūsynu jönınde kelıse almady ma, älde aqşa ünemdegısı keldı me, äiteuır ol köp oilanyp jatpastan partiia müşelerınıŋ qolyn qoiyp, sol jasandy qūjatty jalaulatyp OSK-ǧa alyp barady. Ärine, būl alaiaqtyǧy äşkere bolyp, özı saiasi non-grataǧa ainaldy.
Bıraz uaqyt Nūrjan Ältaev oppozisionerlerdıŋ ışındegı eŋ bır äkkı oppozisioner rölın alǧysy kelıp, naşar oiynǧa kırıstı, bıraq onysynan da tük şyqpady. Qaita-qaita sätsızdıkke ūşyrai bergen soŋ, bilıktegı būrynǧy ärıptesterı üşın de, oppozisiiadaǧy bügıngı serıktesterı üşın de jaǧymsyz tūlǧaǧa - kädımgı saiasi tırı ölıkke ainaldy.
Nūrjan Ältaev älı de saiasattaǧy jarqyn bolaşaǧynan ümıt üzbei, qiial jetegınde jürse de (deputattyq kreslodan dämelı boluy osyny aŋǧartady), onyŋ däurenı ötkenı anyq. Mäjılıske qaita kelu mümkındıgı nöl paiyz. Mäsele onyŋ jeke saiasatker retınde jıbergen qatelıkterınde ǧana emes.
Sailauşylar Nūrjan Ältaevtyŋ bileuşı partiianyŋ arqasynda parlamentte otyrǧan kezınde nemen ainalysqanyn älı ūmyta qoiǧan joq. Ol Qazaqstan agroöndırıs keşenınıŋ ırı oiynşylarynyŋ müddesın qorǧap, olar üşın zaŋǧa jeŋıldıkter engızıluın talap ettı, mūnysy kei tūsta ūlttyq müddege qaişy kelıp jatty. Qazırgı uaqytta Ältaevtyŋ özı sol deputattyqqa ūsynylyp jatqan Türkıstan oblysynda agrobiznespen ainalysady. Jeŋıske jetken jaǧdaida mandatyn qalai paidalanatyny sailauşylarǧa aitpasa da tüsınıktı şyǧar. Onyŋ üstıne, byltyr ǧana deputattyqqa ümıtkerdıŋ küdıktı ıskerlık bailanystary turaly sybys şyǧyp edı. BAQ-ta onyŋ «El Tiregi-nıŋ zaŋgerı Nūrsūltan Ermahanovpen jäne Narmūhan Sarybaevpen bırlese otyryp, «International KazTrade Co» JŞS-ın qūrǧany» jariialandy. Būl kompaniia auyl şaruaşylyǧy salasyna mamandanǧan, onyŋ qyzmetı "Auyl şaruaşylyǧy şikızatyn, tırı januarlardy, toqyma şikızatyn jäne jartylai fabrikattardy köterme satu agentterınıŋ qyzmetı" retınde körsetılgen.
Aitpaqşy, Ältaevtyŋ biznes-serıktesınıŋ aty-jönı "QazAgro" holdingınıŋ "Agrarlyq nesie korporasiiasy" AQ būrynǧy basqarma töraǧasy Sarybaev Narmūhan Qalmahanūlynyŋ jeke bas deregımen tolyq säikes keledı. 2021 jyldyŋ qaŋtarynda ol jalpy sommasy 6 million teŋge kölemınde bırneşe ret para alǧany üşın jetı jylǧa sottalǧan. Sodan keiın 2021 jylǧy aqpanda Astana qalalyq soty Sarybaevtyŋ apelliasiiasyn qarap, ıstı 361-baptyŋ 1-bölımıne ("lauazymdyq ökılettıkterdı asyra paidalanu") özgertken. Ükım: qonys-koloniiada ekı jyl".
Osymen, basqa alyp-qosarymyz joq.
Ūqsas jaŋalyqtar
Nūrzat SEISEMBEKŪLY
(Avtordyŋ pıkırı redaksiia közqarasyn bıldırmeidı)
"Adyrna" ūlttyq portaly
