Mamyr aiynyŋ 30 – jūldyzynda APF QB – nıŋ ūiymdastyruymen Almaty pıkırsaiys jastarynyŋ jyldyq qorytyndy keşı öttı. APF(Almaty Pıkırsaiys Federasiiasy) Qoǧamdyq Bırlestıgı öz qūramyna 18 universitet, 26 mektepten tūratyn jäne aǧylşyn, orys jäne qazaq ligalary boiynşa pıkırsaiys töŋıregınde jobalar jasaityn ūiym.
Almaty jastaryna alǧaş ret 1994 jyldan tanyla bastaǧan pıkırsaiys qozǧalysy bırden tanymaldyqqa ie bolyp, ülken qyzyǧuşylyq tudyrdy. Amerikandyq Parlamenttık Format boiynşa bastalǧan oiyndar orys, qazaq liga studentterı arasynda oinatylyp, auqymdy turnirlermen jalǧasty. Osylaişa alǧaş ret universitetter ışınde pıkırsaiys klubtary aşylyp bastady.
Al, tereŋırek üŋıletın bolsaq alǧaşqy qazaq debaterlary retınde Alaş ziialylaryn aitsaq bolady. Mysaly, pıkırsaiysta qoldanylatyn «qarar» - sözı Qazaq gazetınıŋ jariialanymdaryna qatysty da qoldanylady. Iаǧni, «qarardyŋ» «taqyryptan» basty aiyrmaşylyǧy baiandama jasauda emes, qyzu talūyǧa saluda bolyp otyr. Sonymen qatar, jalpyqazaq sezınde Mūstafa Şoqai bastaǧan «mūsylman fraksiiasy» nemese «Alaş fraksiiasy» degen sekıldı sözderdı kezdestıruge bolady. Al, pıkırsaiysqa qadam basqan kez kelgen adam «Ükımet fraksiiasy – Oppozisiia fraksiiasy» degen sözderdı estıp jatady. Sonymen, pıkırsaiys degendı qalai tüsınemız?
Pıkırsaiys – bır taqyryptyŋ töŋıregınde jan – jaqty zertteu jūmystaryn jürgıze otyryp, arnaiy erejeler töŋıregınde saiysqa tüsuı. Düniejüzılık ekonomikalyq forumnyŋ boljamy boiynşa 2025 jylǧa deiın barlyq qyzmetkerlerdıŋ 50% — y qaita oqytudy qajet etedı. Osyndai aqparattyq alaŋda, sūranysqa ie boluǧa asa qajettı qabıletter sanatyna – kritikalyq jäne analitikalyq oilau, problemany şeşu jäne jan – jaqty qarai alu qabıletı, köşbasşylyq jäne köpşılık aldynda şeber söilei alu syndylar jatqan eken.
Meŋgeretın qabıletter - mäselen pıkırsaiys qatysuşylarǧa köpşılık aldynda söileu, däleldeu jäne öz oiyn tiımdı jetkızu qabıletterın jaqsartuǧa kömektesedı. Būl daǧdylar tek pıkırtalasta ǧana emes, ömırdıŋ köptegen basqa salalarynda, sonyŋ ışınde käsıbi mansapta da qūndy. Sondai aq pıkırtalas syni tūrǧydan oilau daǧdylaryn damytuǧa yqpal etedı, öitkenı qatysuşylar ärtürlı dälelder men däleldemelerdı taldap, baǧalauǧa mäjbür bolady. Būl olarǧa şeşım qabyldauda jäne öz pıkırlerın qalyptastyruda bılımdı jäne analitikalyq boluǧa kömektesedı.
Pıkırsaiysty media alaŋynda, jastardyŋ äleumettenuı maqsatynda jäne bastysy eŋ yqpalǧa tez tüsetın mektep oquşylary arasynda köbırek damytu, qoldau şaralary arqyly ūlt erteŋıne qyzmet etetın ziialy qoǧam azamattaryn qalyptastyruǧa bolady. Sebebı, kemeldıktıŋ ūly şyŋy – özı ömır süretın qoǧamdy jaqsartuda.
Negızı oquşylar men studentterdıŋ debattan alatyn qūndylyqtary öte köp. Sonyŋ ışınde özın özı damytuǧa arnalǧan akademiialyq, dostyq ortada köptegen netvorkingtık bailanys aluǧa bolady. Pıkırsaiys tülekterı qatarynda: Ashat Kanatovich Aimagambetov, Erbolat Mūhammedjan, Ruslan Jeldıbai synda azamattar bar.
Osyndai qozǧalystyŋ tūraqty damuyn missiiasy qylǧan Almaty Pıkırsaiys Federasiiasy 2019 jyly qūrylyp, 2023 jyly resmi Qoǧamdyq Bırlestık bolyp tırkeldı. Alǧaşynda maqsaty – ortaq töreşıler erejelerı men bazasyn qūru bolyp, treningter ötkızıp bastaǧan. Keiınnen būl ūiym qyzmetı ülkenırek auqymǧa ie bolyp, jobalar auqymyn keŋeittı.
Almaty Pıkırsaiys Federasiiasy özınıŋ soŋǧy jyldaǧy jūmysynyŋ özınde bırqatar jobalardy jüzege asyrdy. Atap aitsaq, bırneşe respublikalyq turnir, Nūr Otan auyspaly kubogy 5 qalalyq offlain turnirı, 3 qalalyq onlain turinrı , 1 respublikalyq orta jäne jas buyndar turnirın ötkızdı. Odan bölek, «Azamat-pıkırsaiys alaŋy» atty teleproekttı «El arna» arnasymen bırege tüsırıp,efirge şyǧardy. Baǧdarlamada är apta saiyn Almaty qalasynyŋ üzdık pıkırsaiysşylardy kökeikestı mäselelerdı taldap, pıkırsaiys auditoriiasyn keŋeitude.
Sonymen qatar, alǧaşqy «Debat-intellektualdy pıkırsaiys alaŋy» atty debat qozǧalysyna bailanysty 2-tomdyq kıtap jazyp,qazırgı taŋda mektep jäne universitet pıkırsaiysşylary keŋınen qoldanuda. Kıtap satylymy 1000 – ǧa jetıp, qazırgı taŋda baspada 2 – sany şyǧaryluda. Sondai – aq, 2021 - 2022 jyly Almaty qalasy Bılım Basqarmasyndaǧy daryndy balalarmen jūmys ortalyǧymen "STUDENTTIK DESANT" jobasynyŋ aiasynda 2 tılde 3600 oquşyny qamtyǧan 2 ailyq mektep oquşylaryna seminar trening, 30 trener daiyndap şyqty. Ortaq atqarylatyn jobalardan bölek är klubtyŋ dästürlı ötkızetın respublikalyq, halyqaralyq jäne qalalyq turnirlerınıŋ nätijesı de az emes.
Mektep ligasyna arnap, granttar men jeŋıldıkter oinatatyn jyl turnirlerı qataryna «Sirius» pıkırsaiys kluby mektep oquşylary arasynda «Sirius Cup V» turnirın, «Böltırıkter dodasy» atalatyn jas buyndardyŋ alǧaşqy ışkı turnirın ,TEO JPM – nıŋ «ICE - SCREAM», «TEO CUP» sekıldı turnirlerı bar.
Pıkırsaiysqa eŋ mūqtaj toptardyŋ bırı retınde balalar üiın aita alamyz. Qoǧamǧa, ülken ömırge şyqqannan keiın tärbielenuşılerdıŋ özın senımdı ūstap, jaqsy jūmys oryndaryna ornalasu qabıletterın pıkırsaiys arqyly meŋgeruge bolady. Osy maqsatta, Almaty qalasyndaǧy balalar internatymen qaiyrymdylyq jobalary men debat treningterı öttı.
Halyqaralyq deŋgeige şyǧu üşın American Space, Caravan Knowledge sekıldı ūiymdarmen kelısımşartqa otyryp, aǧylşyn tılındegı konferensiia – turnirler josparlanuda.
Būl şaralardyŋ barlyǧy pıkırsaiys janaşyrlarynyŋ öz qalauymen, ülken qarjylai kömektersız – aq jasaǧan, azdy köptı şaralary bolyp tabylady. Öz kezegınde endı ülken ainalymdar alyp bastap jatqan Federasiia barlyq ūsynystarǧa aşyq.
Pıkırsaiys – bır taqyryptyŋ töŋıregınde jan – jaqty zertteu jūmystaryn jürgıze otyryp, arnaiy erejeler töŋıregınde saiysqa tüsuı. Düniejüzılık ekonomikalyq forumnyŋ boljamy boiynşa 2025 jylǧa deiın barlyq qyzmetkerlerdıŋ 50% — y qaita oqytudy qajet etedı. Osyndai aqparattyq alaŋda, sūranysqa ie boluǧa asa qajettı qabıletter sanatyna – kritikalyq jäne analitikalyq oilau, problemany şeşu jäne jan – jaqty qarai alu qabıletı, köşbasşylyq jäne köpşılık aldynda şeber söilei alu syndylar jatqan eken.
Meŋgeretın qabıletter - mäselen pıkırsaiys qatysuşylarǧa köpşılık aldynda söileu, däleldeu jäne öz oiyn tiımdı jetkızu qabıletterın jaqsartuǧa kömektesedı. Būl daǧdylar tek pıkırtalasta ǧana emes, ömırdıŋ köptegen basqa salalarynda, sonyŋ ışınde käsıbi mansapta da qūndy. Sondai aq pıkırtalas syni tūrǧydan oilau daǧdylaryn damytuǧa yqpal etedı, öitkenı qatysuşylar ärtürlı dälelder men däleldemelerdı taldap, baǧalauǧa mäjbür bolady. Būl olarǧa şeşım qabyldauda jäne öz pıkırlerın qalyptastyruda bılımdı jäne analitikalyq boluǧa kömektesedı.
Pıkırsaiysty media alaŋynda, jastardyŋ äleumettenuı maqsatynda jäne bastysy eŋ yqpalǧa tez tüsetın mektep oquşylary arasynda köbırek damytu, qoldau şaralary arqyly ūlt erteŋıne qyzmet etetın ziialy qoǧam azamattaryn qalyptastyruǧa bolady. Sebebı, kemeldıktıŋ ūly şyŋy – özı ömır süretın qoǧamdy jaqsartuda.
Negızı oquşylar men studentterdıŋ debattan alatyn qūndylyqtary öte köp. Sonyŋ ışınde özın özı damytuǧa arnalǧan akademiialyq, dostyq ortada köptegen netvorkingtık bailanys aluǧa bolady. Pıkırsaiys tülekterı qatarynda: Ashat Kanatovich Aimagambetov, Erbolat Mūhammedjan, Ruslan Jeldıbai synda azamattar bar.
Osyndai qozǧalystyŋ tūraqty damuyn missiiasy qylǧan Almaty Pıkırsaiys Federasiiasy 2019 jyly qūrylyp, 2023 jyly resmi Qoǧamdyq Bırlestık bolyp tırkeldı. Alǧaşynda maqsaty – ortaq töreşıler erejelerı men bazasyn qūru bolyp, treningter ötkızıp bastaǧan. Keiınnen būl ūiym qyzmetı ülkenırek auqymǧa ie bolyp, jobalar auqymyn keŋeittı.
Almaty Pıkırsaiys Federasiiasy özınıŋ soŋǧy jyldaǧy jūmysynyŋ özınde bırqatar jobalardy jüzege asyrdy. Atap aitsaq, bırneşe respublikalyq turnir, Nūr Otan auyspaly kubogy 5 qalalyq offlain turnirı, 3 qalalyq onlain turinrı , 1 respublikalyq orta jäne jas buyndar turnirın ötkızdı. Odan bölek, «Azamat-pıkırsaiys alaŋy» atty teleproekttı «El arna» arnasymen bırege tüsırıp,efirge şyǧardy. Baǧdarlamada är apta saiyn Almaty qalasynyŋ üzdık pıkırsaiysşylardy kökeikestı mäselelerdı taldap, pıkırsaiys auditoriiasyn keŋeitude.
Sonymen qatar, alǧaşqy «Debat-intellektualdy pıkırsaiys alaŋy» atty debat qozǧalysyna bailanysty 2-tomdyq kıtap jazyp,qazırgı taŋda mektep jäne universitet pıkırsaiysşylary keŋınen qoldanuda. Kıtap satylymy 1000 – ǧa jetıp, qazırgı taŋda baspada 2 – sany şyǧaryluda. Sondai – aq, 2021 - 2022 jyly Almaty qalasy Bılım Basqarmasyndaǧy daryndy balalarmen jūmys ortalyǧymen "STUDENTTIK DESANT" jobasynyŋ aiasynda 2 tılde 3600 oquşyny qamtyǧan 2 ailyq mektep oquşylaryna seminar trening, 30 trener daiyndap şyqty. Ortaq atqarylatyn jobalardan bölek är klubtyŋ dästürlı ötkızetın respublikalyq, halyqaralyq jäne qalalyq turnirlerınıŋ nätijesı de az emes.
Mektep ligasyna arnap, granttar men jeŋıldıkter oinatatyn jyl turnirlerı qataryna «Sirius» pıkırsaiys kluby mektep oquşylary arasynda «Sirius Cup V» turnirın, «Böltırıkter dodasy» atalatyn jas buyndardyŋ alǧaşqy ışkı turnirın ,TEO JPM – nıŋ «ICE - SCREAM», «TEO CUP» sekıldı turnirlerı bar.
Pıkırsaiysqa eŋ mūqtaj toptardyŋ bırı retınde balalar üiın aita alamyz. Qoǧamǧa, ülken ömırge şyqqannan keiın tärbielenuşılerdıŋ özın senımdı ūstap, jaqsy jūmys oryndaryna ornalasu qabıletterın pıkırsaiys arqyly meŋgeruge bolady. Osy maqsatta, Almaty qalasyndaǧy balalar internatymen qaiyrymdylyq jobalary men debat treningterı öttı.
Halyqaralyq deŋgeige şyǧu üşın American Space, Caravan Knowledge sekıldı ūiymdarmen kelısımşartqa otyryp, aǧylşyn tılındegı konferensiia – turnirler josparlanuda.
Būl şaralardyŋ barlyǧy pıkırsaiys janaşyrlarynyŋ öz qalauymen, ülken qarjylai kömektersız – aq jasaǧan, azdy köptı şaralary bolyp tabylady. Öz kezegınde endı ülken ainalymdar alyp bastap jatqan Federasiia barlyq ūsynystarǧa aşyq.
Merei RAŞİDQYZY,
Almaty Pıkırsaiys Federasiiasy Prezidentı
