Azat, Jeltoqsan, Alaş ūiymdary Hasen Qoja-Ahmettı Prezident sailauynda öz kandidaty retınde ūsyndy. Hasen Qoja-Ahmet būl ūsynysty qabyl alyp, 2019 jyldyŋ 9 mausymy küngı Prezijdent sailauyna atalǧan ūiymdardyŋ atynan tüsetın boldy.
Qoja-Ahmet Hasen Kärımjanūly.
(Temırjoldy Qoja-Türk)
09.08.1949 j. tuǧan. Ūlty qazaq. Bılımı joǧary (Äl-Farabi at. QazŪU- jurnalist), QR Jazuşylar odaǧynyŋ müşesı, kompozitor, gumanitarlyq pänder professory (saiasat, öner, tarih, tıl zertteuşısı).
Saiasi qairatkerlıgı (qysqaşa) – 1970 j. KSRO äskerındegı ūlttyq-näsıldık kemsıtuşılıkke narazylyq tanytqany üşın tūtqyndalyp, äskeri prokuraturanyŋ 7 ai tergeuınen soŋ, aitqanynyŋ şyndyq ekenın däleldep, bosatylady.
1971 j. bastap KSRO-nyŋ otarşyl ärı totalitarlyq saiasi jüiesın synap, äşkerelep, Qazaqstan jäne basqa da «odaqtas respublikalardy» täuelsız el bolu üşın ūlt-azattyǧy küresıne şaqyrady. Semei poligonyn jabu, qazaq tılıne memlekettık märtebe beru, söz, jiyn ötkızu bostandyǧyn, qazaq jerıne kelımsekterdı qonystandyrudy toqtatu, t.b. aityp, halyqty ükımetke talap qoiuǧa ügıtteidı. Osy maqsatty ıske asyrar Ūlttyq-demokratiialyq «Jas qazaq» ūiymyn qūru üşın jūmystar jürgızedı. 1973 jyly «bolaşaqtaǧy täuelsız Qazaqstannyŋ tuy» retınde Kök tu jasap, tanystary ortasynda nasihattaidy. «OIаN, QAZAQ» OIаN, ELIM!» (1972 j.) ünparaǧyn, «İnternasionalizm jäne ony orystardyŋ qoldanuy» (1972), «Orystardyŋ düniejüzılık jandarm boluǧa ūmtyluy»,«Odaq pa älde otar ma?» (1974), «Halyqtardyŋ assimiliasiialanuy kımderge qajet», «Ūlt mäselesınıŋ tarihi şeşımı» (1975), t.b. maqala, öleŋderdı jazyp taratqany üşın 1977 säuırde KGB tūtqyndap, 2 jylǧa sottaldy. Sol kezden esımı «Älemdegı saiasi tūtqyndardyŋ Helsinki tızımıne» jazyldy.
1986 j. Qazaq KSR Mem.tele-radio redaktory qyzmetınde jürıp «Jeltoqsan köterılısıne» belsendı qatysqany üşın 4 jylǧa qataŋ rejimdı qamauǧa sottaldy.
1990-1994 jj. «Jeltoqsan» ūiymynyŋ töraǧasy, Almatydaǧy alǧaşqy miting, şerulerdı, aştyq jariialaulardy ūiymdastyrdy.
1990 jyly 22 nauryzda (Qazaqstan täuelsızdıgı jariialanardan 1 jyl 10 ai erte) Almatydaǧy Respublika saraiy aldynda özı 1973 j. jasaǧan Kök tudy jariia türde köterdı.
1991 jyly tamyzda Litva halyq maidany «Saiudiske» täjıribe almasuǧa Vilniuste boldy. Reseidegı GKChP bülıgıne qarsy Almatyda jiyndar ūiymdastyryp, bilıkten Qazaqstannyŋ täuelsızdıgın jariialaudy talap etuge şaqyrdy..
1991 j. qazan aiynda «Jeltoqsan», «Alaş» jäne «Azat» ūiymdarynyŋ ūsynuymen Qazaqstan prezidenttıgıne sailauǧa tüsuge äreket jasady. (Alaida bilık 1 ai qol jinau merzımın on-aq künge zaŋsyz qysqartqandyqtan jäne tün jamylǧan milisiialar şabuyldap, jinalǧan qoldar qūjattaryn tärkılegendıkten sailauǧa qatysa almady).
1992 jyldyŋ 1-nauryzda Taşkentte ötken «Türkıstan» qozǧalysynyŋ qūryltaiynda Äzırbaijandaǧy Tauly Qarabaq soǧysyna türkşılderdı kömekke aparu H.Qoja-Ahmetke jükteldı. Äzırbaijan Prezidentı Äbılfaz Elşıbeimen kezdestı.
1992 j. 9-mamyrda «Dzerjinskiidıŋ eskertkışın qūlatqany jäne Qazaqstandaǧy iadrolyq qarudy Reseige beruge qarsy AQŞ elşılıgı üiı aldynda miting ūiymdastyrǧany üşın» tūtqynǧa alynyp, üstınen qylmystyq ıs qozǧalyp, 3 künnen soŋ halyq küşımen bosatyldy. 1992 j. jeltoqsanda Qyrǧyzstan prezidentı A.Aqaevpen kezdestı.
1993 jyldan berı «Azat» qozǧalysynyŋ töraǧasy.
1993 j. Niderlandiianyŋ 11 qalasynda, Briusselde türkşıl ūiymdarmen kezdesuler ötkızdı.
1994 j. Qazaq halqyna tıl tigızgen LDPR töraǧasy V.Jirinovskiige Aşyq hat jazyp, semsermen jekpe-jekke şaqyrdy.
1994 j. AQŞ-ta Demokratiialyq partiiasynyŋ jiynynda N.Nazarbaevtıŋ avtoritarlyq jüiesın synap söiledı.
1995 jyly aqpanda Briusseldegı «Ūltaralyq qatynas turaly» konferensiiaǧa qatysty. (1997 jyly Mekkege qajylyq saparyna baryp qaitty).
2008 jyly 2-säuırde Tibet halqyna jasalǧan Qytai repressiialaryna narazylyq bıldırıp, älem memleketterınıŋ Prezidentterı men sportşylaryn «Pekin-2008» olimpiadalyq oiyndaryna qatyspauǧa şaqyryp Mälımdeme jasaǧany üşın «Qalamger» baspasöz klubynda soqqyǧa jyǧyldy.
2011 j. Jaŋaözen qyrǧynyna bailanysty Almaty alaŋynda miting, şeru ūiymdastyrǧany üşın sotqa tartylyp, mūrajai direktorlyǧy qyzmetınen şyǧaryldy.
2017 j. Astanada «Baitaq bolaşaq» ūiymy jiynynda QR ükımetınen Qytaidyŋ 51 käsıporyndaryn Qazaqstannyŋ qai jerıne ornalastyrmaq kartasyn halyqqa jariia etudı talap etuge şaqyrdy.
Memlekettık qyzmetterı – 1972 jyldan Taldyqorǧan, Almaty oblystaryndaǧy mädeni-aǧartu uchilişelerınde ūstaz, audandyq muzyka mektepterınde direktor, Qazaq KSR Mem.tele-radiosynda redaktor. 1998-2012 jj. Almatydaǧy halyq muzykalyq aspaptary mūrajaiynda direktor. 2013 jyldan Sport jäne turizm akademiiasynda Gumanitarlyq pänder kafedrasynda qyzmette.
Şyǧarmaşylyǧy: 300 juyq muzykalyq än, aspaptyq, orkestrlık şyǧarmalardyŋ (onyŋ ışınde «Türk älemınıŋ änūrany» (sözı men äuenı), «Jeltoqsanşyldar änūrany»), 500 astam maqalalar men sūqbattardyŋ, satiralyq şyǧarmalardyŋ, «Ereul atqa er salmai...» (2000), «Ziialy kım, ziiandy kım?», «Qazaq änı qalai kosmopolittendı» (2008), «Ǧasyrlarǧa jalǧasqan jaŋsaqtyq» (2013), «Russkii iazyk drevnetiurkskii» (2014), «Adamzat qaida barady?» (2015), «Tiurki na Vostoke» (2018) kıtaptarynyŋ, «Taŋdamaly 100 än» (2002) jäne aspaptyq muzykalyq şyǧarmalarǧa arnalǧan 6 jinaqtyŋ, «Hasen Qojahmetovtyŋ änderı» küitabaǧynyŋ (1985), «Ne ızdeidı köŋılım?» üntaspasynyŋ (2002), «Boz dala», «Şırkın, jailau!» kompak-diskılerınıŋ (2006) avtory.
(Otbasy: balalary: Ümıt (1970), Nauryzbai (1975), Aijan (1993).
"Adyrna" ūlttyq portaly
