Ämırjan Qosanovtyŋ saiasatker retındegı tanymaldyǧy, bedelı men xrizmasy däl qazır Toqaevtyŋ bedelın yǧystyryp şyǧaruǧa jetkılıksız. Eŋ bolmaǧanda qazır jetkılıksız.
Bıraq, būl situasiiany şeşuge bolady. Qosanovtyŋ sailaudy öz ūpaiyna tolyq syndyra alatyn bır ǧana mümkındıgı bar. Ol Toqaevpen aşyq, tıkelei efirde, Astana arenada debatqa şyǧu. 20 jyl oppozisiiada ekenı ras bolsa bilıktıŋ barlyq saladaǧy kemşılıgı men qatelıkterıne kompromaty bır basynda jetkılıktı boluy kerek. Toqaev memlekettık qyzmette ysylǧan adam. Ömırınıŋ köbın kabinette, şetelde ötkızgen tūlǧa. Halyqtan alşaq adam xalyqtyŋ ne estıgısı keletının döp basyp däl debattyŋ üstınde aita almaidy. Adamnyŋ ışın pystyratyn sözdermen auditoriiany ūstai almaitynyna bäs tıgemın. Harizma joq. Oryndauşy adam. Eŋ basty kemşılıgı qazaq tılıne şat-pat saiasatker. Debat qazaqşa ötse Qosanov tas-talqanyn şyǧaryp, oq boiy ozyq şyǧuy tiıs.
Saiasi debat saiasatkerdıŋ bar qyryn keŋınen aşatyn keremet saiasi bäseke. Eldıŋ aldynda Toqaevtyŋ immidjın tüsırıp, özın körseter jalǧyz mümkındık osynda ǧana. Eger Toqaev debat barysynda qazaqşasy jetpei orysşaǧa köşse Toqaevtyŋ bükıl sailaualdy josparyn eldıŋ közınde talqandai alady. Qoǧamda Toqaev myna qazaqşasymen tıl emtixanynan qalai öttı degen saual men küdık özınıŋ kulminasiiasyna jetedı. Orys tılınde söilegen Toqaev Qazaqstanyŋ Batys öŋırı, Qyzylorda men Şymkent, Taraz ben Almaty xalqynyŋ dausyn joǧaltary anyq. Al, atalǧan öŋırlerde el xalqynyŋ basym bölıgı qonystanǧan. Ärbır besınşı Qazaqstandyq qazaqy öŋır Şymkentten ekenın de esten şyǧarmau kerek. Eger ssenarii osylai örbıse erteŋ bilık äkımşılık küş arqyly sailaudy būrmalasa da xalyq bärın körıp otyr. "Sailau ädıletsız öttı" dep eldı beibıt mitingke şaqyru arqyly bıraz dünienıŋ aiaǧyn aspannan keltıruge Qosanovtyŋ qolynda ülken kreditı bolady.
Eger eşqandai saiasi debat bolmasa sailauda Toqaev jeŋıp, el bıraz şulap basylatyn ssenariimen saiasi doda aiaqtalady. Menıŋ oiymşa bilık aşyq debatqa şyqpaidy. Qaşqaqtaidy. Şyǧuy mümkın bır jaǧdai ǧana bar. Ol xalyq pen qoǧam belsendı türde talap etuı tiıs. El şulap jatsa amal joq kelısım beruı mümkın. Ärine onda da Qosanovpen aldyn ala kelısıp, köterıletın taqyryptar men sūraqtar daiyndalady. Bilık bärın öz aituymen ötkızetın şarttarda ǧana debatqa kelısım beredı. Qosanov debatty bilık aitqan jolmen jasauǧa astyrtyn kelısıp, bıraq, xalyq aldyna şyqqanda müldem basqa taqyryptar men sūraqtardy qozǧasa (saiasatta opponenttı aldauǧa tolyq bolady) Toqaevtyŋ şaruasy taǧy bıttı dei berıŋız.
Eger būl ssenarii da ıske aspasa Qosanovtyŋ aldynda taǧy bır mümkındık bar. Ol Astana Arena nemese Almatydaǧy ortalyq stadionǧa xalyqty jinap, Toqaevty aşyq saiasi debatqa şaqyryp, künın belgılep, 20-30 myŋ xalyqtyŋ aldynda el bolyp, bükıl Qazaqstan bolyp opponentın kütu. Mūnyŋ bärın tıkelei efirde ötkızu. Eger, Toqaev kelmese eldıŋ közınde bäsekeden qaşqan, eşqaşan debatqa tüspegen Elbasynyŋ sistemasyn jalǧastyruşy saiasatker retınde körsetıp, "Toqaev bilıkke kelse eşteŋe özgermeidı" degen ädemı piarmen bedelın tüsıruge bolady. Būl sailauda jeŋıske äkeluı ekıtalai jol. Bıraq, qoǧamǧa Toqaevqa degen senımsızdık pen küdık salatyny sözsız. Ary qarai xalyqty köterıp jıberu Qosanovtyŋ saiasatker retındegı xarizmasyna bailanysty.
Eger Qosanov osy aitylǧandardyŋ bırın de jasamasa ärı bilık debatqa kelıspegen künnıŋ özınde 20-30 myŋ xalyqty jinap, künın belgılep, xalyq bolyp kütıp, "Halqymyz saiasi debat ötuın belsendı türde sūrady. Men xalqymnyŋ tılegın oryndap aşyq diskussiiaǧa şaqyrdym. Toqaev kelmedı. Aşyq debattan qaşty. Halyqty tyŋdamady" degen äŋgımege keltırmese, ary qarai osy qolyndaǧy xalyqtyŋ senım kreditın tolyq paidalanbasa, demek sailauǧa demokratiialyq sipat beru üşın qatysqan bilıktıŋ adamy degen söz. "Abylaidyŋ asynda şappaǧanda, ataŋnyŋ basyna şabasyŋ ba?" demekşı 20 jyl oppozisiiada jürmın degen Qosanovtyŋ sailauda jartylai şapqylap jürgen äreketın basqaşa tüsındıru mümkın emes bolady. Bärın uaqyt körseter. Sailaualdy ügıt-nasixat bastalǧanda qai kandidattyŋ ne aitatyna, saiasi jürısterı men aila-täsılderıne qarap bıraz närsenı aŋǧaruǧa bolady.
Bauyrjan Serıkbaev
"Adyrna" ūlttyq portaly
