Biz biletin Baýyrjan aǵaı – jýrfaktyń japyraǵyn jaıǵan máýeli báıteregi.
Avtor
Baýyrjan Jaqyp degen esimdi eń alǵash ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetinde estidim jáne búgingi novellamnyń keıipkeri sol jyly jastardyń «Jiger» festıvaliniń laýreaty (1984) atanǵan Baýyrjan Jaqyp aǵanyń ózin jýrfaktyń tarıhı ǵımaraty № 5 jataqhananyń shyǵarmashylyq keshter ótetin dálizinde óleń oqyp turǵan sátte kórdim. Sol kezde 4 – kýrsta oqıtyn Baýyrjan Jaqyp sol jataqhanadaǵy Muhamedjan Seralın atyndaǵy shyǵarmashylyq birlestiktiń jetekshisi eken. Apta saıyn jataqhanadaǵy birlestikter jetekshileriniń jınalysy ótedi. Búr kúni sol jınalysqa men de shaqyryldym.
Uıymdastyrý komıteti meni jataqhanadaǵy radıostýdııanyń jetekshisi etip saılady. Mine, sodan bastap Baýyrjan aǵanyń baǵyndyrǵan belesteri kóz aldymda ótip jatqan ómirdegi shynaıy oqıǵalar.
Qazir oılap qarasam, Baýyrjan aǵanyń jýrnalıstıka álemindegi ustazdyq joly men basshylyq qyzmettegi daǵdylary sonaý stýdenttik shaqtaǵy qoǵamdyq jumystardy urshyqsha úıirgen sátterinen bastaý alǵan eken. Fakýltet emes jataqhana aıasyndaǵy shyǵarmashylyq jumystar sol kezderi naqty, qaz-qalpynda júzege asatyn. Apta saıyn óz qalaýymen birlestikke múshe bolǵan stýdentter árqaısysy óziniń qalamynan týǵan dúnıelerin alyp kelip, talqyǵa usynatyn. Jáne olar apta saıyn sol jıyn ótetin kúndi asyǵa kútýshi edi. 1985 jyly Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen Baýyrjan Jaqyp eńbek jolyn Qazaq teledıdarynyń ádebı-dramalyq habarlar Bas redakııasyndaǵy redaktorlyq qyzmetten bastady. Jyr álemindegi qadamyn jýrnalıstıkamen ushtastyrǵan jas maman «Dıdar» ádebı telealmanaǵyn, «Halyq qazynasy», «Jyr jazamyn júregimnen», «Suhbat» habarlaryn ázirlep, júrgizdi. «Aıtys» habaryn jasaýǵa atsalysty. Professor Taýman Salyqbaıuly Amandosovtyń shaqyrýymen 1986 jyldan ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde oqytýshylyq qyzmetin bastady.
Baýyrjan Jaqyp 1994 jyly professor T.S. Amandosovtyń jetekshiligimen «Muhtar Áýezov - pýblııst» degen taqyrypta kandıdattyq dıssertaııasyn, 2004 jyly akademık Z.Qabdolovtyń jetekshiligimen «Qazaq pýblııstıkasynyń qalyptasý, damý joldary» degen taqyrypta doktorlyq dıssertaııasyn qorǵady. 1997 jyly doent, 2005 jyly professor ǵylymı ataǵyn ıelendi.
Baýyrjan Jaqyptyń ǵylym kókjıegindegi zertteý salasy – pýbııstıka janrynyń qalyptasýy men damýy, teorııalyq jáne shyǵarmashylyq máseleleri, qazaq aýyz ádebıeti, batyrlar jyry, sheshendik óner, jyraýlyq poezııa, kóne túrki jazba eskertkishterindegi pýblııstıkalyq saryn, qazaq baspasóziniń tarıhy, teorııasy men tájirıbesi. Baýyrjan Jaqyp - sol zertteý jumystarynyń nátıjesinde jazylǵan 200-den astam ǵylymı eńbektiń avtory.
1995-2001 jyldary – dekannyń oqý isi jónindegi orynbasary, kafedra meńgerýshisi, 2001 jyldan ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti jýrnalıstıka fakýltetiniń dekany qyzmetin abyroımen atqardy. Basqa eshbir fakýltettiń jumys tásiliniń sheńberine syımaıtyn jýrnalıstıka álemindegi oqý baǵdarlamasyn, ǵylymı júıeni, shyǵarmashylyq proesti bir-birimen sheber úılestirip, ustazdardyń da, shákirtterdiń de júregine jol tapty, sabaqtyń sapasyn, tártiptiń tegeýrinin izgi tulǵa tárbıeleý isimen úndestire bildi. Óıtkeni, Baýyrjan Jaqyp – Qaıyrjan Bekhojın, Temirbek Qojakeev syndy alǵyr da alyp tulǵaly ustazdardyń ónegesin alǵan, sóıtip, jýrnalıstıka fakýltetiniń tarıhyndaǵy jasampaz jetekshi retinde óz soqpaǵyn salǵan dekan. Máskeý Memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetinde (1989), Oklahoma Memlekettik ýnıversıtetinde (AQSh) (1997,2000) taǵylymdamadan ótip, kásibı biliktiligin arttyrǵan tájirıbeli tálimger.
Sonaý stýdenttik shaǵynan bergi Baýyrjan aǵanyń eńbek jolyn jipke tizgen monshaqtaı tizbektep, bir jazbaǵa syıǵyzý tipti de múmkin emes.
Áıtse de, búgingi tańdaǵy shyqqan bıiginde júrip ótken jolyndaǵy salǵan izderi ómirdiń izgi órnegindeı tańbalanyp, jarqyrap tur.
Baýyrjan Ómirjanuly – Qazaqstan Jýrnalıster odaǵynyń múshesi (1991), Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi (1994), Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń Basqarma múshesi (2002), Qazaqstan Jýrnalıstıka Akademııasynyń akademıgi (2006), Halyqaralyq Jazýshylar men Pýblııster Assoıaııasynyń múshesi (2006), Qazaqstan Respýblıkasy
Joǵary mektep ulttyq ǵylym akademııasynyń korrespondent-múshesi (2007). Aqyndyq asqaq rýhy kásibı ushqyrlyǵymen ushtasqan ǵalym-ustazdyń «Aýdıtorııa» (1984), «Baspaldaqtar» (1987), «Bir kemeniń ústinde» (1987), «Parýs vremenı» (1987), «Aralym - arym, Balqashym - baǵym» (1988), «Kózimniń nury» (1990), «Aıdyndaǵy aspan» (1996), «Muhtar Áýezov - pýblııst» (1997), «Aq laq» (1997), «Qoltańba» (2001), «Ýaqyt urshyǵy» (2004), «Qazaq pýblııstıkasynyń qalyptasý, damý joldary» (2004), «Pýblııstıkalyq shyǵarmashylyq negizderi» (2007), «Qyzyl qaıyń» (2008), «Abaıdyń Qasqabulaǵy» (2012), «Elikkórgen» (2013), «Meniń dalam» (2014), «Jelbirep turǵan kók týym – bıik tuǵyrym» (2019), «Bilte shamnyń jaryǵy» (2021), «Júrekten qozǵaıyn» (2022) atty kitaptary jaryq kórdi.
Aqynnyń tańdaýly jyrlary «Eki myń jyldyq dala jyry» (2000) antologııasyna, «Jyr marjany» atty on tomdyq qazaq poezııasynyń antologııasyna (2015) engizildi.
Bir qoldaǵy salaly saýsaqtar tárizdi san ónerdi bir basyna jıyp, sanaly ǵumyryn sapaly tirligimen sabaqtastyrǵan Abaı eliniń asyl perzenti, Baýyrjan Jaqyptyń áli de bergeninen bereri, tergeninen tereri kóp.
Endeshe, aıaýly áriptesimiz Baýyrjan aǵaıdyń aqparattyń aıdynynda, shyǵarmashylyqtyń shyńynda, ǵylymnyń kókjıeginde árdaıym izgilikpen ilgeri basa berýine tilektestigimizdi bildiremiz.
Ábdijádilqyzy Jıdegúl
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ
Baspasóz jáne elektrondy
BAQ kafedrasynyń doenti,
fılolokııa ǵylymdarynyń kandıdaty
