Aqyn Quandyq Aqanov ömırden ozdy. Qaiǧyly habardy Baibota Qoşym-Noǧai jetkızdı, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı.
«Quandyq Aqanov bauyrym būl dünienı tastap jüre berıptı. «Ai, ainalaiyn-ai! Aldynan jarylqasyn! Osydan bır-ekı jyl būryn ǧana tanysyp edık. Jaqsy jıgıt edı! Körgen saiyn qūşaǧyn aşyp jügıruşı edı maǧan!..» – dep bır auyz sözben qoştastym. Quandyq aqyn edı. Äleumettık jelıde ara-tūra jyrlaryn jariialap qoiatyn. Ol öz öleŋderınen būryn ylǧi da özge aqyndardyŋ şyǧarmaşylyǧyna qamqor bolyp jüretın. Inısı Arda ekeuı aqyn Erjan Alaştuǧannyŋ «Taqsyr Kün» atty kıtabynyŋ qaita jaryq köruıne qol ūşyn sozǧanynyŋ kuäsı bolǧanmyn. Qolynan kelgenınşe kınäsız jazalanyp jatqan qaraköz bauyrlaryna araşa tüstı. Özınen būryn özgenıŋ – eldıŋ qamyn jedı.
Būdan ekı jyl būryn «Aǧa, bıraz äŋgımelesıp otyraiyqşy» dep menı qūşaǧyna alyp, bır top öleŋın oqydy. Ūnattym. Jyly sözderımdı aiaǧan joqpyn. Menıŋ maqtauymdy qysylyŋqyrap otyryp qabyldady. Sol otyrǧan boiymyzda suretke tüsıp aldyq. «Habarlasyp tūraiyq» dep tarastyq. Bıraq taǧdyr bızdı būlai erte ajyratady dep kım oilaǧan? Jalǧan-ai!..»— dedı ol.
Nazarlaryŋyzǧa aqynnyŋ öleŋderın ūsynamyz.
TÜS
Elesı kelıp eŋ tättı mezgıl, mekennıŋ,
Tüsıme kırdı eskı üiı bügın kökemnıŋ.
Maişamnyŋ syǧyr säulesımenen sol üide
Esıgın tappai adasyp ketken ekenmın.
Adasa basyp,qūthanamyzǧa enıppın,
Qalqaiyp tūrǧan kökeme jaqyn kelıppın.
Ertegı şertken dauysyn tyŋdap, elıtıp,
Saǧynǧanymnan ün-tünsız jylai berıppın.
Oianyp kettım, ökınış kernep köŋıldı,
Jürektıŋ jasy köz kökjiegınen tögıldı.
Balalyǧyma bır sätke baryp kelgenmen,
Bır ǧasyr ötıp ketkendei bolyp körındı.
Öttı ǧoi jyldar, taǧy öter ailar, öter kün,
Bötensıŋ sen de, onda endı men de bötenmın.
...Ar-Ruhym menıŋ, auyl syrtynan qarsy alar
Qaraiyp tūrǧan topsasyz tamy kökemnıŋ...
SŪLBA
Közderıŋnıŋ köbesın ısık etken,
Tüsınıksız bır mūŋ bar, tüsı netken
üreilı edı?! Des bermes düleilerı
Jalǧandy köp, armandy qūşyp ek kem.
Şaiyrlary şarq ūrǧan, süleilerı
synyp tynǧan, taǧdyrdyŋ ısı – kökten!
Suǧa ie edı jöiıttıŋ Süleimenı,
araqqa qūl aqyn ba eŋ, ışıp ötken?!
Tırı kömıp talaiyn, nūry kemıp,
Sol armandar jylaidy küŋırenıp.
Meŋ-zeŋ küiıŋ menı de mezı etken-dı,
tüs edı ǧoi, ketken be ıŋır enıp?!
Türıp tastap tünergen kezekterdı,
Jür ekeumız «baqyttan» sımırelık.
Saltanatty syra men araq qūrǧan,
U men şudy tärk etıp, taŋ attyrǧan
özektendı öleŋım...
Söz etkenmın sol sūlbany, ainadan qarap tūrǧan!
***
Nūrsūluǧa ǧaşyq bolǧan Şoqyrdai
Qalam ba eken bolaşaqta oqylmai?!
Myna qoǧam jarnamany süiedı,
Jarnamasyz baq ber, Täŋır, toqymdai!
Jarnamasyz qazır künıŋ qaraŋ ǧoi,
Ataǧy bar pendeler tek adam ǧoi!
Öz-özıŋdı maqtamasaŋ tük te joq,
Al, men üşın eŋ bastysy qalamdy oi!
Qalamyma erık berıp jüremın,
Taǧdyrymdy aq paraqpen süremın!
Öleŋıme adal bolyp ötermın,
Soqpaǧanşa, toqtaǧanşa jüregım!
QŪLAZU
Qonaq üi. Quyqtai bır bölme,
Oiandym. Köŋılde qaiau mūŋ.
Tek eles ötkengı tünnen de,
Osy sät öluge daiarmyn.
Oilarym jylandai ysyldap,
Kekılı ümıttıŋ keltigen...
Janymda ūiqtaǧan pysyldap,
mynau kım kötenı teŋkigen?
Almaqşy bolǧan būl öşıŋ be?
Taǧdyrym, bır sätke aiaşy?!
Qylyǧy yşqanǧan esımde,
Tanydym. Keşegı daiaşy!
Berıldı, o, qandai, uäde?
Mastyqqa kınäny jabarmyn.
Qūdaiym, bärıne kuäger,
Tiıstı jazamdy alarmyn...
Alarmyn, taǧy da qalarmyn,
Kele almai naqty bır şeşımge...
Men daǧy adasqan balaŋmyn,
Qūdaiym, sen menı keşırme?!
Qonaq üi. Quyqtai bır bölme.
Däl qazır öluge daiarmyn.
Jügensız osylai jürgenge
Sen qalai qaraisyŋ, aiaulym?..
***
Sätterımde qūlazyǧan, qūlaǧan,
Kezderımde jürek şanşyp, jylaǧan,
Köşe boilap, oiǧa batyp jürgende
Syrnai tartyp otyratyn bır adam.
Zapyranyn syrtqa tögıp köŋıldıŋ,
Syrnaiynan estıletın qoŋyr mūŋ.
Taǧy bırde äsem äuen oinaityn
Tättılıgın bıldırgendei ömırdıŋ.
Kün külımdep, seiılgendei qara tün,
Sol äuennen janym raqat tabatyn.
Qyran qūstai qalyqtaityn qiialym,
Al ümıtım şyrqap änge salatyn.
Jürgınşıler tastap ketken tiynnan
Näpaqasyn tabuşy edı būiyrǧan.
Dombyǧyŋqy sausaqtardan şyqqan ün
Jabyǧyŋqy jürekterge qūiylǧan.
Taryqqanda taǧdyr taǧy synaǧan,
(Jalyqqanda araqpenen syradan)
Izdep keldım. Estılmedı sol dauys,
Qamyǧyŋqy köŋılıme ūnaǧan...
.. Baqilyqqa ūşqan ännıŋ ornynda
Qaiyr sūrap otyr basqa bır adam...
***
Būzylǧanmyn...
Qyzyq janmyn bırtürlı,
Myŋ türlı ūlyp, qūbylta alam külkımdı.
Işımdegı mälım maǧan öz zarym,
Sender menıŋ köresıŋder... syrtymdy.
Jan ekenmın tüse berer közge köp.
Elge mynau azyq qylar söz kerek...
Şartarapqa,
«Qarqabatqa» syimaǧan,
Şamasy, men jaralǧanmyn özge bop.
Ömırım de şeksız, şetsız şegınıs,
Jüregı bar jan qalar ma jeŋılıs?!
Armanymnyŋ aq qanatty sūŋqary,
Köŋılımnıŋ köz jetpeitın kögıne ūş!
Ada bolyp sabyr, ūstam, tözımnen,
Saia tappai sandalǧanym sezılgen.
Bıreulerge kınä artudan aulaqpyn,
Bar kınarat myna menıŋ özımnen.
Sezınemın, özıme-özım dūşpanmyn,
Qiia kökke – qiiametke qūştarmyn.
Adamdardyŋ tılın bılmei, tıksınıp,
Tüsınemın nege tılın qūstardyŋ ?!
Qarqyldaidy ainalamda qarǧalar,
Kezdı kütıp ajal kelıp, jandy alar.
Tozaq jaqqa keruen ketıp barady –
Artqan künä syqyrlaǧan arbalar!
Külgın tüske boialyp tūr kün bügın,
Qaiyŋ qyz da jalaŋaştap kındıgın,
Köktem maǧan aityp qoidy şyndyǧyn...
Qyzyq emes, jyndymyn!
