«Novaıa gazeta Europe» basylymy reseılik áskerı nysannyń snarıadtary qulap jatqan Bókeıorda aımaǵy turǵyndarynyń jaǵdaıy týraly baıandama jasady, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Bul aımaqta áskerı synaqtardyń úlken kraterleri bar. Reseı Qazaqstannan jalǵa alǵan «Kapýstın Iar» polıgony balalardyń densaýlyǵyn nasharlatyp, tabıǵı ortaǵa zııanyn tıgizýde.
Basylym málimetinshe, Kapýstın Iar polıgony Reseıdiń Astrahan oblysynda ornalasqan, biraq onda synaqtan ótken zymyrandar Qazaqstanǵa qaraı ushyp, Bókeı ordasyna – erekshe qorǵalatyn tabıǵı qoryq ornalasqan dalaǵa qulaıdy.
Synaqtardan keıin zymyrandar ýkraındardy óltirý úshin ushady. Biraq aldymen olar qazaqtarǵa synalady.
Zymyran adamdar turatyn dalaǵa janarmaı tógedi. Úıleriniń qasyna úıindiler qulap, maldary qyrylyp jatyr, órtti jergilikti turǵyndar ózderi sóndiredi.
Qorshaǵan ortanyń saldary budan da soraqy. Eresekter qaterli isikten óledi, balalar múgedek bolyp týylady.
«Novaıa gazeta Europe» beıbit Qazaqstanda halyqtyń ondaǵan jyldar boıy reseılik zymyrandardyń astynda qalaı ómir súrip jatqanyn kórdi jáne bul da Reseıdiń kórshilerine qarsy soǵysy ekenin biledi, biraq olar muny daýystap aıtpaıdy.
«Bul jyl boıy mal jaıýǵa óte qolaıly jer bolatyn. Bir kezderi tolyqqandy sharýashylyqtar boldy. Sodan keıin 1940 jyldardyń aıaǵynda Kapýstın Iarda zymyran polıgony ashyldy.
Keńestik Qazaqstan aýmaǵynda qarý-jaraq, sonyń ishinde ıadrolyq qarýdy synaıtyn jeti polıgon boldy. Odaq ydyraǵannan keıin úsheýi qaldy, olardyń jalpy aýdany 8,7 mıllıon gektardy quraıdy. Solardyń biri – Kapýstın Iar. 1947 jyldan bastap KSRO oǵan zymyrandardy synaqtan ótkizip keledi, aldymen V-2, sodan keıin ózi basyp aldy. Iadrolyq synaqtar 1950 jyldardyń aıaǵynda bastaldy.
Ushyrýlar Qazaq KSR-ne qaraı júrgizildi, biraq sodan keıin zymyrandardy óz azamattarynyń basynan synaǵan bir el boldy.
Sodan polıgondy keńeıte bastady, qazaq aýyldaryna áskerıler men mılıııalar kelip, adamdardy kúshtep qonystandyrdy», - dedi basylymǵa suhbat bergen turǵyn Naǵym Tájimuratov.
Qazaqstan táýelsizdik alǵan kezde onyń aýmaǵynda reseılik zymyrandardy synaý toqtaǵan joq, qazir respýblıka polıgondar úshin jerin Reseıge jalǵa berip otyr. Bókeı ordasyndaǵy polıgon aýdannyń búkil aýmaǵynyń jartysyn, 943 myń gektardy alyp jatyr. Reseı barlyq polıgondardy jalǵa alǵany úshin jylyna gektaryna 2,3 dollar tóleıdi.
Baıandamada jerdi melıoraııalaý qajettigi aıtylǵan, biraq reseılik áskerıler óz mindettemelerin oryndamaı otyr. Jergilikti bılik belsendilerdiń talabyn elemeýde.
