Bügıngı qoǧamda aliment tölemderın öndıru atqaruşylyq ıs jürgızu salasynda eŋ problemaly sala bolyp otyr. Batys Qazaqstan oblysynda 74 jeke, 11 memlekettık sot oryndauşysy jūmys jasaidy. Olardyŋ 54-ı – Oral qalasynda, 24-ı audandarda qyzmet atqarady. Sot oryndauşylardyŋ öndırısınde 279 792 atqaruşylyq ıs jürgızu qūjattary bar.Qazırgı taŋda 3004 boryşker aliment tölemderın öz erıkterımen töleude.
Problemalyq boryşkerler sany – 377. Aliment töleuden jaltarǧany üşın 213 boryşker äkımşılık jauapqa tartylsa, bır boryşkerge qylmystyq jauapkerşılık közdelgen.
BQO-da atqaruşylyq ıs jürgızu salasynda jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ qūqyqtary men zaŋdy müddelerınıŋ būzyluynyŋ aldyn alu, oǧan jol bermeu jaiy turaly Batys Qazaqstan oblysy Ädılet departamentı basşysynyŋ orynbasary Estai Raşqalievtı sözge tartqan edık.
Estai Raşqalievtyŋ aituynşa, mäjbürlep oryndatu ädılet organdarynyŋ qyzmetınıŋ eŋ maŋyzdy ärı kürdelı salasy bolyp tabylady.Ötken jyly mäjbürlep oryndatu salasynda QR Damu josparynyŋ maqsatty indikatorlaryna jol jetkızu, QR Ädılet ministrlıgınıŋ, Departamenttıŋ josparl y jūmystary men tapsyrmalaryn oryndauǧa baǧyttalǧan bırqatar jūmystar atqarylǧan. Eseptık kezeŋde sot oryndauşylardyŋ öndırısınde 279 792 atqaruşylyq ıs jürgızu qūjattary oryndauda bolsa, būl ötken jyldyŋ tiıstı kezeŋımen salystyrǧanda 3,2 paiyzǧa artqan. Onyŋ ışınde 150 679 atqaru qūjaty öndırısten aiaqtalǧan.
– Sot aktılerın oryndaudan qasaqana jaltaru QR qylmystyq nemese äkımşılık zaŋnamalaryna säikes jauaptylyqqa äkep soǧady. Būl salada polisiia, prokuratura organdarynmen bırlesıp auqymdy jūmystar atqaryluda. Jyl basynan berı sot oryndauşylarmen qylmystyq jauapqa tartu üşın sotqa deiıngı tergep tekseru organdaryna QR QK-nıŋ 139, 430-baptaryna säikes sotqa deiıngı tergep-tekserulerdıŋ bıryŋǧai tızılımıne 64 material tırkelıp, 1 ıs sotqa joldanyp, aiyptau ükım qabyldandy. Eseptık kezeŋde sot aktılerın oryndamaǧany üşın 350 boryşker äkımşılık qūqyq būzuşylyqty jasaǧany üşın äkımşılık jauapqa tartyldy. Onyŋ ışınde102 boryşkerge äkımşılık aiyppūl salynsa, 218 boryşker äkımşılık qamaqqa alyndy, – deidı sala basşysynyŋ orynbasary.
Alimentterdı öndıru maqsatynda sot oryndauşylarmen atqaruşylyq ıs jürgızudıŋ oryndaluyn qamtamasyz etu maqsatynda zaŋmen belgılengen banktık esepşottaryn būǧattau, jyljymaly, jyljymaityn mülıkterıne tyiym salu, QR aumaǧynan şyǧu, arnaiy lisenzilarlar, qūqyqtardy şekteu jäne mäjbürleu şaralary qoldanylady. Jūmyssyz boryşkerlerge jūmysqa ornalasu turaly habarlama berılıp, jergılıktı jūmyspen qamtu ortalyqtaryna joldama tabystalady. Jergılıktı atqaruşy organdarmen bırlesıp bos jūmys oryndarynyŋ järmeŋkelerı ūiymdastyrylady.
Eseptık kezeŋde Jūmyspen qamtu ortalyqtary arqyly 193 boryşker jūmysqa ornalastyrylǧan. Aiyppūldardy öndırudı qamtamasyz etu maqsatynda qūqyq qorǧau organdarymen bırlesıp «Boryşker» aksiiasyn ötkızu turaly bırlesken būiryq qabyldanyp, jospary bekıtılgen. Būl aksiia aiasynda äkımşılık aiyppūldardy töleuden qasaqana jaltarǧan azamattar anyqtalyp, tiıstı mäjbürleu şaralary qoldanylady.
Osy rette, äkımşılık, salyq bereşekterı, jol jüru erejelerın būzu t.s.s. äkımşılık qūqyq būzuşylyq jasap aiyppūl salynǧan azamattarǧa öz mındettemelerın uaqytyly oryndauǧa şaqyramyz.
Özıŋızge qatysty atqaruşylyq ıs jürgızu turaly mälımettı aşyq internet közınde ornalasqan boryşkerlerdıŋ bıryŋǧai tızılımınen, «E-gov» portalynan nemese «Kaspi.kz» mobildı qosymşasynan bıle alasyz.
Mäjbürlep oryndatu salasyndaǧy jaŋalyqtarǧa toqtalsaq, jeke sot oryndauşylar instituty jyl saiyn damu üstınde. Jylma jyl qūzyretterı keŋeitılıp, jauapkerşılıkterı küşeiude. Sot oryndauşylardyŋ jūmysyn avtomattandyru ürdısı jalǧasuda. Atqaruşylyq ıs jürgızu organdarynyŋ avtomattandyrylǧan aqparattyq jüiesınıŋ mobildı qosymşasyn ıske qosu josparlanuda. Iаǧni smartfonnyŋ «Play market» nemese «App Store» baǧdarlamasy arqyly jükteuge qoljetımdı. Būl azamattardyŋ özderıne qatysty atqaru öndırısterı turaly aqparat nemese sot oryndauşy salǧan tiymdar men būǧattaulardy tez arada anyqtauǧa, QR aumaǧynan şyǧuǧa tiymdardy köruge, bereşek somasyn jedel tölem jasauǧa yqpal etetın bolady.
Aǧymdaǧy jyldyŋ qaŋtar aiynan bastap Qazaqstanda robot sot oryndauşy pilottyq jobasy ıske qosyldy.
Qūqyqtyq memlekette zaŋdy syilau, zaŋǧa baǧynu negızgı prinsipter ekenın eskersek, qoǧamda zaŋ üstemdıgı de jüzege asatyny sözsız. Ol üşınqoǧam aldyndaǧy mındettemelerdı uaqytyly oryndap jürsek jetkılıktı.
Käusar BAIǦALİEVA
