Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq qoryna eŋ köp salyq pen tölemder Atyraudan tüsedı.
Men 2017 jyldyŋ soŋynda Atyrauda 1 aiǧa juyq boldym. Qalanyŋ jaǧdaiyna janyŋ aşidy. Köşe degen şaŋ-topyraq. Beine bır Qazaqstannyŋ qalasy emes, 2015 jylǧy jer sılkınısen keiıngı Katmanduda jürgen siiaqtysyŋ. Jaŋbyr jauǧan künı aiaq alyp jüru müldem mümkın emes... Jaǧalau bop-bos. Jändıkter janyŋdy közıŋe körsetedı. Atyraulyqtardyŋ Astanada ne üşın qinalmai jüretının sol kezde tüsındım. Qalanyŋ şetterı jaily aitpasaq ta bolady. Jaŋa salynǧan üilerdıŋ bırınşı qabattarynda eşteŋe de joq. Terezeler synǧan. Işı men asty qoqys. Qaitalap aitam, būl onyŋ jaŋa möltekaudandaryndaǧy jaǧdai. Äuejaiy anoreksiiamen auyratyn qyzdyŋ kötındei kıp-kışkentai. Dym joq. Bır ǧana geit boldy-au qatelespesem. Batystyŋ resursymen Astanany köterıp aldyq. Bıraq, sol qalalardyŋ özderıne jaǧdai jasauǧa bolady ǧoi. Köşelerge qarap būl region Qazaqstandaǧy eŋ kedei tūratyn qala ma dep oilaisyŋ. Jasyl jelek joqtyŋ qasy. Közge türpıdei körınetın qara aǧaştardan basqa eşteŋe de joq. Köpırı men parky bar eken, äiteuır. Oǧan da şükır dedık. Közjasy bölınetın bezıŋız ısten şyqqan adam bolsaŋyz, osy qalanyŋ mektepter men balabaqşalarynyŋ ǧimarattaryna qarap otyryp, köŋılıŋızdı bosatyp erıksız jylap aluǧa bolady. Ortalyq köşeler salystyrmaly türde jaqsy bolǧanymen, säl būrylyp sol ortalyqtaǧy üilerdıŋ arasyna kırseŋız, eskılıkke qarap tūryp, közıŋ auyryp ketedı. Oida joqta bıreu kelıp «Tovariş, dolgo nelzia smotret!» deitın siiaqty. Ūzaq qarap tūrsaŋ, qūlaityndai. Beine bır Atyraudy Keŋes Ükımetınıŋ közındei qyp, däl sol küiınde arnaiy saqtap otyrǧandai sezımde boldym.
Köne Saraişyqtyŋ jaǧdaiyn aitudyŋ özı absurd. Qala köremız dep barǧanymda, tegıstelıp qalǧan 3-4 qabyrǧany ǧana kördık. Onyŋ özı säl iterseŋ jerge qūlaiyn dep tūr. Sudyŋ jary jaqyndap, eskı oryndar ügıtılıp ketken. Arasynda qūmyra synyqtary suǧa aǧyp jatyr. Äiteuır, qalanyŋ orny dep setkı tartyp qoiypty. Restavrasiia degen atymen jasalmaǧany körınıp tūr. Menıŋşe aldaǧy 3-4 jyl jauyn men su tasuy bolsa, Saraişyqtyŋ qaldyqtarymen de qoştasa beretın siiaqtymyz. Türkıstan, Almaty, Jambyl t.b. oblystar Atyrauǧa qaraǧanda kemı 50 ese az salyq töleidı. Bıraq, qalalary äldeqaida körnekı häm jüielı. Qanşama şeteldık kompaniia bar Atyrauda. Olardyŋ kötterıne kırıp, bergen aqşalaryn «älgı qaltaǧa» jıberıp, «Patşaǧa» syilyq jasai bermei, eŋ bolmasa, az bölıgıne Atyraudyŋ jaǧdaiyn jaqsartuǧa ne kedergı? Köne Saraişyqty qalpyna keltıruge ne kedergı? Osy basqa elderde şeteldık kompaniialar özderı eŋbek etetın qalany güldendırıp jatady ǧoi. Ükımet bylai tūryp, äkımşılıkterdıŋ şarttar qoiyp, ärtürlı jaŋa nysandardy salu, qalany abattandyru boiynşa täp-täuır qoldau jasatyp jür ǧoi. Halyqtyŋ üiı men küiı ittıŋ üişıgınen jaman bop tūrǧanda bızdıkı osy ne «qonaqjailyq» deimın da qarap otyryp.
Elımızdıŋ oŋtüstık, soltüstık, şyǧys, ortalyq oblystardyŋ bärın qossaŋyz da, bır ǧana Atyraudan tüsetın qarjynyŋ jartysyna da jetpeidı. Bılmegender bolsa, bıle jürıŋızder. 2018 jyly Atyrau oblysynan Ūlttyq Qorǧa 1 444 398 443 teŋge audarylǧan eken.
Sadyq ŞERIMBEK
"Adyrna" ūlttyq portaly
