Biznes aşu ideiaŋyz bar ma? Nemese qalai da tabysqa jetu turaly köp oilaisyz ba? Endı, özım baiqaǧan biznestegı maŋyzdy qaǧidalar men qatelıkter turaly aitaiyn.
Alǧaşqy biznesten qazırge deiın 11 jyl. Sürındım, tūrdym, qūladym, qoştastym, qaita oraldym, örge jürdım, eŋıske tüstım, qaita örledım. Bıraq, ömır osynysymen qyzyq eken. Jeŋdım be, älı itjyǧys pa? Öz potensialymdy tolyq paidalana aldym ba? Ony aldaǧy bes jylda tolyq däleldeimın dep oilaimyn. Däl qazır baǧyt anyq, joldy özım syzyp kelemın, sebebı, sürleuge tüskım kelmeidı. Daiyn sürleuge tüsseŋız, bäsekelesterıŋız ben qarsylastaryŋyzǧa jem bolasyz.
Tüsınıktı bolu üşın naqty sūraqtarǧa jauap berıp bastaiyn. Sūraqtar negızınde oi qorytaiyq.
Jūrttyŋ kökeiındegı bırınşı sūraq:
Qandai biznes jasaǧan dūrys? Qandai biznes jasap tez baiyp ketuge, tabysqa jetuge bolady?
Ärkım üşın eŋ tabysty biznes - özı eŋ jaqsy bıletın sala. Özıŋızdıŋ käsıbıŋızdıŋ bizneske ainaluy.
Ötkendegı özım ıstegen tört bizneske bır qadam şegınıs jasaiyn. Bırınşısı - kafe. Kafe biznesınde men jaqsy tabysqa jettım. Sebebı, men oǧan deiın ashanadaǧy kökönıs turauşydan qamyr ileuşıge, odan aspazǧa deiıngı bıraz basqyşty bastym. Toi qualap, bıraz tamadalyq ıstep, banket basqaryp kördım. Būl kafe aşqan kezde köp qatelık jıbermeuge ülken sabaq boldy. As üidıŋ mäzırınen şataspai, tapsyrys beruşınıŋ tılın tabuǧa septıgın tigızdı.
Ekınşı biznes - internet kluby, men syrttai kömekşı boldym, sebebı, jaqsy bılmeitın edım, bar qūqyqty bıletın dosyma berdım, ol ziian äkelmedı, asa ülken paida da bermedı.
Üşınşı biznes - minimarket. Būl biznes menı bır ret biznespen qoştastyrdy. Öz qatelıgımnen bankrotqa ūşyradym. Sebebı, men üşın būl sala jūmbaq edı. Şetın köre sala "paida degen osy" dep ūryndym. Nätijesınde "tūmsyqtan" ädemılep "taiaq" jedım. Būdan tys ta qatelıgım boldy, ony keiıngı bır sūraqta qozǧarmyn.
Törtınşı biznes - qazırgım. Jūrt maǧan aqyl sūrap keledı. Keibır ortalyqtarǧa syrttai da jetekşılık etemın. Üş jylda, ekı qalada üş ortalyq aşyp, ülken körsetkışpen bıraz jūrtty moiyndattyq. Bıraz jūrt bızge qarap ortalyq aşqysy keledı.
Bıraq, menıŋ būǧan deiıngı būl joldaǧy täjıribem jetkılıktı edı. Sondyqtan da, qaryzben bastap, osy kezge jetuım - tek būl salanyŋ jılıgın şaǧyp, maiyn ışkenımnıŋ arqasy. Ol - üş jylǧy emes, alǧaş mūǧalım boludan ortalyq aşuǧa deiıngı täjıribenıŋ arqasy.
Bır sözben aitqanda, mūny "käsıbilık" deidı. Olai bolsa, qandai biznes ısteseŋız de özıŋız öte jaqsy bıletın salada, öz käsıbıŋızde ısteŋız. Köp adamdar "bıreu mynadai biznes aşyp, ekı jylda baiyp ketıptı, bız de ısteiık, būl salada aqşa köp eken" dep biznes bastaidy, būl - ülken qatelık. "Körmegen jerdıŋ oily şūŋqyry köp" deidı atam qazaq.
Būl turaly "Ortalyq aşu oŋai ma?" degen maqalamda da aitqan edım.
Aitpaqşy, bırde, bır jaqyn aralasatyn tamaşa aqyn aǧam habarlasyp, jūmysqa ızdep kelıptı.
- Aiatjan, ortalyq aşaiyn dep edım, aqyl-keŋesıŋdı berşı, - deidı. Endı, ūzaq uaqyttan berı aralasatyn aǧamnyŋ bızdıŋ saladan mülde habary joq ekenın bılemın.
- Aǧa, menıŋ sızge beretın keŋesım, aşpai-aq qoiyŋyz, - dedım.
- Nege? Sen ekı-aq jylda..., - dep sūrauly közben qarady. - İä, aǧa. Aşpaŋyz, men sızdı özımmen bäsekeles bolady, äitpese menıŋ nanymdy tartyp alady dep tūrǧanym joq. "Bazar bır bolsa da, baq basqa" degen. Bıraq, sız būl salada myna tüiınderge jauap bere alasyz ba? Myna qiyndyqty jeŋe alasyz ba? - dep, sūraqty būrqyratyp edım.
- Rahmet, bauyrym. Men tym jeŋıl oilaǧan ekenmın, - dep, kettı. Qazır de jaqsy aralasamyn, kezdeskende tekke ziian şekpegenıne quanamyn. Sebebı, jylda küzde, qyrküiektıŋ basynda, tek Astananyŋ özınde 20-dan asa ortalyq aşylady, men bıletın. Bıraq, nauryzda sonyŋ tört-beseuı ǧana ömır sürıp qalady. Qalǧany bankrot. Obal deşı. Keide, bır būl salany jaqsy bıletın qyz-jıgıtter keŋes sūrap keledı. Keibırıne bırer saǧat, keibırıne ekı-üş ai keŋes berıp jeteleimın. Qazır bırazy jaqsy nätijege jetıp jür.
Al, sız qai salada biznes bastaudy oilap jürsız?
Sızdı bizneste ne mazalaidy?
Aiatjan AHMETJANŪLY
"Adyrna" ūlttyq portaly
