Ärtaraptandyru jäne tūraqty damu: Qazaqstan-Moŋǧoliia yntymaqtastyǧynyŋ negızgı aspektılerı

Tarih pen dästürmen bekıtılgen Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy dostyq ǧasyrlar boiy qalyptasqan. Altaidan Kaspii jaǧalauyna deiın sozylǧan Euraziianyŋ ūly dalalary ǧasyrlary boiy ata-babalary ortaq taǧdyrdy bölısken jäne köşpelı örkeniet tarihyndaǧy eŋ qyzyqty taraulardyŋ bırın jazǧan qazaq jäne moŋǧol halyqtaryn bırıktırdı. Būl halyqtar keŋıstıktı ǧana emes, sonymen bırge ūqsas dünietanymdyq negızderdı, öz jerlerıne degen maqtanyş pen ata-baba mädenietın qūrmetteidı. Olardyŋ bırlıgın bügıngı künge deiın maŋyzdy mädeni kod bolyp qala beretın ortaq ömır men ömır salty aiasynda qalyptasty. Qazaqtar men moŋǧoldar ūly köşpendılerdıŋ ūrpaqtary retınde jäne qazır bostandyq ruhyn saqtap, özara kömek pen aşyqtyq dästürlerın ūstanady, būl äsırese qazırgı saiasat pen mädeni almasularda baiqalady. Jahandyq älemnıŋ qarqyndy özgeruınıŋ aiasynda būl dostyq erekşe qūndylyqqa ie bolady, öitkenı ol jeke basyn jäne tarihi joldy saqtaudyŋ maŋyzdylyǧyn eske salady. Ortaq tamyrlar tek yntymaqtastyqty ǧana emes, jerdı qūrmetteudıŋ, taŋdau erkındıgınıŋ jäne mädeni dästürlerdı saqtaudyŋ ūqsas prinsipterıne negızdelgen tereŋ tüsınıstıktı de mümkın etedı. Qazaq pen moŋǧol dostyǧynyŋ tarihy Altyn Orda mūralarynda ekı eldıŋ ata-babalary bırıgıp, tıl-qūndylyq jüiesı bırtūtas ūly imperiiany qūruǧa, nyǧaituǧa atsalysqanynda aiqyn körınıs tapqan. Altyn Orda ydyraǧannan keiın de qazaq pen moŋǧol taipalary arasynda mädeni jäne sauda bailanystary saqtalyp, būl berık odaqtyŋ saqtaluyna yqpal ettı. Ǧasyrlar boiy ekı halyq arasyndaǧy qarym-qatynastar bügıngı künı bız körıp otyrǧan senım men özara qūrmettı qalyptastyryp, jyly ärı tūraqty boldy. Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy zamanaui özara ıs-qimyldy bügıngı beibıtşılık jaǧdaiynda jaŋartylǧan osy ejelgı dostyqtyŋ sabaqtastyǧy dep atauǧa bolady. Bügınde Qazaqstan men Moŋǧoliia öz qarym-qatynastaryn berık tarihi negızderde qūryp, olardy jaŋa ekonomikalyq, ǧylymi jäne mädeni biıkterge baǧyttauda. Osylaişa, ǧasyrlar boiǧy dostyq bailanystary qazırgı zamannyŋ berık negızı bolyp qana qoimaidy, sonymen qatar ekı halyq yntymaqtastyq, özara senım men qūrmet jolymen jüretın bolaşaqty qūruǧa kömektesedı. Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Moŋǧoliiaǧa resmi sapary bıregei mädeni jäne tarihi bailanystary bar ekı el arasyndaǧy strategiialyq ärıptestıktı nyǧaitudaǧy maŋyzdy kezeŋ boldy. Sapar barysynda Prezident Toqaev Moŋǧoliianyŋ joǧary basşylyǧymen ekıjaqty yntymaqtastyqty tereŋdetu jäne saiasi-ekonomikalyq dialogty nyǧaitu maqsatynda bırqatar kezdesuler ötkızdı. Kelıssözderdıŋ negızgı baǧyttarynyŋ bırı ekı eldıŋ özara tiımdı damuyna baǧyttalǧan ūzaq merzımdı yntymaqtastyq strategiiasyn äzırleu. Köşbasşylar tauar ainalymyn arttyru, vizalyq rejimdı jeŋıldetu jäne qazaqstandyq jäne moŋǧol käsıporyndary üşın jaŋa kökjiekter aşatyn kölık-logistikalyq infraqūrylymdy damytu mümkındıkterın talqylady. Būl sapar strategiialyq mındetterdı bırlesıp şeşuge jäne ornyqty bastamalardy damytuǧa baǧyttalǧan Qazaqstan men Moŋǧoliianyŋ neǧūrlym tyǧyz integrasiiasynyŋ maŋyzdylyǧyn atap körsetedı. Mūndai ärıptestıktı nyǧaitu elderdıŋ älemdık arenadaǧy pozisiiasyn nyǧaityp qana qoimai, olardyŋ azamattary üşın jaŋa mümkındıkter tuǧyzady. Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy yntymaqtastyq josparynyŋ maŋyzdylyǧy onyŋ qarym-qatynastardy jan-jaqty jäne ornyqty damytuǧa baǧyttalǧan odan ärı qadamdar üşın negız qalau qabıletınde jatyr. Būl maqalada bız qazaqtar men moŋǧoldardyŋ tarihi bastaulary men mädeni bailanystaryn ǧana emes, sonymen qatar jaqynda bolǧan sapar barysynda atqarylǧan naqty qadamdardy, sondai-aq ekı eldıŋ yntymaqtastyǧyn odan ärı damytu perspektivalaryn qarastyramyz. Osy aspektılerdı tüsınu qazırgı jaǧdaida Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy dostyqtyŋ maŋyzyn jäne onyŋ ekı halyqtyŋ bolaşaǧyna äserın jaqsyraq baǧalauǧa kömektesedı. Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Moŋǧoliiaǧa ıs-saparyna şolu Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ 2024 jylǧy 29 qazanda Moŋǧoliiaǧa resmi sapary kezınde ekı el arasyndaǧy strategiialyq ärıptestıktı nyǧaitu üşın maŋyzdy qadamdar jasaldy. Sapar aiasynda Moŋǧoliia Prezidentı Uhnaagiin Hurelsuhpen kezdesuler öttı, onda ekıjaqty yntymaqtastyqtyŋ negızgı aspektılerı talqylandy. Suhe-bator alaŋyndaǧy resmi kezdesu räsımı, onda ekı eldıŋ änūrandary şyrqaldy jäne qūrmettı qarauyl salyndy, sapardyŋ maŋyzdylyǧyn bıldırdı. Toqaev Moŋǧoliia ǧasyrlar boiǧy dästürler men mädeni tamyrlardy bailanystyratyn Qazaqstannyŋ maŋyzdy serıktesterınıŋ bırı ekenın atap öttı. Kelıssözder barysynda prezidentter strategiialyq ärıptestık ornatu turaly bırlesken deklarasiiaǧa qol qoidy, Būl, Toqaevtyŋ aituynşa, barlyq deŋgeidegı yntymaqtastyqty damytu üşın jaŋa perspektivalar aşady. Talqylaudyŋ negızgı taqyryptarynyŋ qatarynda saiasi, sauda-ekonomikalyq jäne investisiialyq yntymaqtastyq, sondai-aq auyl şaruaşylyǧy, tau-ken metallurgiia keşenı, energetika jäne logistika salalaryndaǧy özara ıs-qimyl boldy. Uhnaagiin Hurelsuh būl sapardyŋ erekşe maŋyzy bar ekenın atap öttı, öitkenı ol ekı eldıŋ qarym-qatynasyn sapaly jaŋa deŋgeige köteredı. Sonymen qatar, 2025-2027 jyldarǧa arnalǧan sauda-ekonomikalyq yntymaqtastyqty jandandyru jönındegı jol kartasy jäne mädeniet jäne turizm salasyndaǧy yntymaqtastyq turaly memorandumdar siiaqty maŋyzdy qūjattarǧa qol qoiyldy. Prezident Toqaev bırlesken jobalardy sapaly ıske asyrudyŋ maŋyzdylyǧyn atap ötıp, qol jetkızılgen kelısımder Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy saiasi jäne ekonomikalyq qatynastardy aitarlyqtai nyǧaituǧa kömektesetınıne senım bıldırdı. Osylaişa, Toqaevtyŋ sapary yntymaqtastyqty keŋeituge jäne tereŋdetuge baǧyttalǧan maŋyzdy qadam boldy, būl ekı el men olardyŋ halyqtary üşın jaŋa mümkındıkter tuǧyzyp, qazırgı zamanǧy jahandyq syn-qaterler jaǧdaiynda strategiialyq ärıptestıktıŋ maŋyzdylyǧyn rastaidy. Qazaqstan men Moŋǧoliianyŋ strategiialyq ärıptestıgın nyǧaitu: Prezident Toqaevtyŋ Ūlan-Batyrǧa saparynyŋ qorytyndysy Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Moŋǧoliiaǧa sapary ekonomikalyq jäne mädeni yntymaqtastyqqa jaŋa serpın berıp, Qazaqstan-Moŋǧoliia qarym-qatynastaryn damytuǧa maŋyzdy qadam boldy. Strategiialyq ärıptestık turaly Deklarasiiaǧa qol qoiu ekı elge negızgı salalarda örşıl maqsattaǧa qol jetkızuge mümkındık beretın dostyq qarym-qatynastardan tereŋırek jäne tyǧyh bailanystarǧa ötudı bıldırdı. Kelıssözder barysynda tauar ainalymyn 500 million dollarǧa jetkızu josparymen ekonomikalyq bailanystardy keŋeitu turaly kelısımge qol jetkızıldı. Yntymaqtastyq jol kartasyn jüzege asyru auyl şaruaşylyǧy, logistika, kölık jäne energetika salalaryndaǧy yntymaqtastyqty tereŋdetudı közdeidı, būl öŋırlık ekonomikalyq integrasiiany nyǧaitu üşın berık negız jasaidy. Qasym-Jomart Toqaev atap ötkendei, būl mineraldyq resurstardy bırlesıp igeru jäne tehnologiialyq almasudy keŋeitu üşın mümkındıkter aşady, menıŋ pıkırımşe, būl ekı eldıŋ tūraqty ösuıne yqpal ete alady. Mädeni-gumanitarlyq yntymaqtastyqty damytuǧa erekşe köŋıl bölınetındıgı kezdesuler barysynda da aityldy. Bılım beru bastamalaryn qoldau jäne jastar almasuy qazaqtar men moŋǧoldardyŋ bolaşaq ūrpaqtary arasyndaǧy bailanysty nyǧaituǧa degen ūmtylysty körsetedı. Prezident Toqaev sondai-aq tarihi-mädeni özara ıs-qimyldyŋ maŋyzdylyǧyna toqtalyp, Moŋǧoliiaǧa qazaq diasporasynyŋ mädeni mūrasyn saqtap otyrǧany üşın alǧysyn bıldırıp, ony ekı halyq arasyndaǧy dostyqtyŋ «Altyn köpırı» dep atady. Būl sapar sondai-aq ekı eldıŋ halyqaralyq arenadaǧy ūstanymdaryn nyǧaitty, öitkenı köşbasşylar geosaiasi jaǧdaidyŋ özgeruı jaǧdaiynda erekşe maŋyzdy bolyp tabylatyn jahandyq jäne öŋırlık qūrylymdardaǧy ıs-qimyldardy üilestıruge beiıldılıgın rastady. Qazaqstannyŋ Moŋǧoliianyŋ Euraziialyq ekonomikalyq odaqpen erkın sauda turaly kelısım jasasuǧa ūmtylysyn qoldauy euraziialyq keŋıstıktegı ekonomikalyq yntymaqtastyqtyŋ jaŋa perspektivalaryn aşady. Sapar nätijelerı Qazaqstan-Moŋǧoliia ärıptestıgınıŋ nyǧaiuyn ǧana emes, sonymen qatar ekonomikalyq müddelerdı de, mädeni-tarihi bailanystardy da eskere otyryp, tūraqty jäne özara tiımdı damu maqsatyndaǧy syndarly özara ıs-qimyldyŋ ülgısın körsetedı. Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy ıskerlık köpır qūruǧa şolu: strategiialyq tabys pen perspektivalar Qazaqstan men Moŋǧoliia jaŋa Moŋǧol-Qazaqstan ıskerlık keŋesı şeŋberınde tūraqty biznes-tetık qūra otyryp, özderınıŋ ekonomikalyq bailanystaryn nyǧaituda eleulı qadam jasady. Moŋǧoliianyŋ ūlttyq sauda-önerkäsıp palatasyndaǧy keŋestıŋ jūmysy turaly erejege jäne IT, turizm jäne tau-ken öndırısı siiaqty negızgı salalardy qamtityn bırqatar kommersiialyq kelısımderge qol qoiylǧan alǧaşqy forum maŋyzdy oqiǧa boldy. Şanhai Yntymaqtastyq Ūiymynyŋ sammitınde köşbasşylar ūsynǧan Iskerlık keŋes ūzaq merzımdı özara ıs-qimyldyŋ negızın qalady. Moŋǧoliianyŋ ŪSÖP atqaruşy direktory Tumenjarǧalyn Duuren keŋestıŋ tūraqty yntymaqtastyqqa yqpal etıp qana qoimai, jahandyq pandemiiadan tuyndaǧan ekonomikalyq qatynastardaǧy olqylyqtardyŋ ornyn toltyruǧa mümkındık beretının atap öttı. Būl mehanizm ekı el delegattaryna bırlesken jobalar men özara investisiialar boiynşa belsendı jūmys ısteuge mümkındık beredı. Būl täsıl qazırdıŋ özınde öz jemısın berude: elder arasyndaǧy tauar ainalymy 46,3 million dollarǧa ösıp, 2023 jylǧa qarai 123 million dollarǧa jettı. Ekı el de, äsırese sifrlyq damu, turizm jäne resurstardy öndıru salasyndaǧy serıktestıktı keŋeitudıŋ bolaşaǧyn körıp otyrǧanyn atap ötu maŋyzdy. «Atameken» QR ŪKP Syrtqy sauda palatasynyŋ töraǧasy Mūrat Kärımsaqovtyŋ aituynşa, Iskerlık keŋes qoldaudyŋ maŋyzdy tetıgı, sondai-aq Moŋǧoliia-Qazaqstan yntymaqtastyǧyn nyǧaitu alaŋy bolyp tabylady degen bolatyn. Sonymen qatar, moŋǧoldyq jäne qazaqstandyq biznes ökılderı aqparattyq tehnologiialar men turizm salasynda alty kommersiialyq kelısımge qol qoidy. Qazaqstannan «Qazbiofarm» men Moŋǧoliiadan «GP Wetland» kompaniialary arasyndaǧy jetkızu salasyndaǧy yntymaqtastyq. Moŋǧoliiadan «NCD Group» pen Qazaqstannan «Evergreen Investment» serıktestıgı. Cuprum Energy men Steppcooper arasyndaǧy özara tüsınıstık turaly memorandum. «Zamyn-Üüd» erkın aimaǧynyŋ basqaruşy kompaniiasy men «Qorǧas» Qazaqstandyq halyqaralyq şekaralyq yntymaqtastyq ortalyǧy arasyndaǧy yntymaqtastyq turaly memorandum qabyldandy.   Moŋǧoliia men Qazaqstan: saiasi-ekonomikalyq yntymaqtastyqta bolǧan jetıstıkter men damu baǧyttary Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ 2024 jylǧy Moŋǧoliiaǧa sapary Qazaqstan memleket basşysynyŋ soŋǧy 16 jyldaǧy alǧaşqy sapary bolyp tabylady jäne Qazaqstan-Moŋǧoliia yntymaqtastyǧynyŋ jaŋa kezeŋın körsetedı. Qazaqstan men Moŋǧoliia arasynda 30 jyldan astam diplomatiialyq qarym-qatynas ornady jäne osy jyldar ışınde elder saiasi jäne ekonomikalyq bailanystardy nyǧaituǧa kömektesetın 60-tan astam kelısımdı qamtityn auqymdy qūqyqtyq baza qūrdy. Saiasi jäne diplomatiialyq qatynastarda bolǧan özgerıster 1992 jyly diplomatiialyq qarym-qatynas ornaǧannan berı Qazaqstan men Moŋǧoliia joǧary deŋgeide belsendı özara ıs-qimyldy saqtap keledı. Prezidentter Nūrsūltan Nazarbaev pen Nasagiin Bagabandidıŋ alǧaşqy saparlary berık saiasi jäne parlamentaralyq bailanystardyŋ negızın qalady. Joǧary deŋgeidegı saparlardyŋ tūraqty almasuy özara senımdı nyǧaituǧa yqpal ettı jäne ŞYŪ siiaqty ūiymdar aiasynda odan ärı yntymaqtastyq üşın mümkındıkter aşty. Ekonomikalyq yntymaqtastyqqa şolu Negızgı baǧyttardyŋ bırı sauda-ekonomikalyq yntymaqtastyq bolyp tabylady, onyŋ kölemı 2023 jylǧa qarai 133 million dollarǧa deiın ösude. Qazaqstan Moŋǧoliiaǧa azyq-tülık, temekı jäne maşina jasau önımderın eksporttasa, Moŋǧoliia temırjol vagondaryn, toqyma jäne kaşemirdı jetkızedı. Sauda-ekonomikalyq, ǧylymi-tehnikalyq jäne mädeni yntymaqtastyq jönındegı ükımetaralyq komissiia ekı eldıŋ ekonomikasyn ärtaraptandyrudy jedeldete alatyn IT jäne turizm siiaqty jaŋa sektorlardy damytu boiynşa küş-jıgerdı üilestıru üşın negız bolady. Mädeni jäne gumanitarlyq bailanystar: ūlttar arasyndaǧy köpır Yntymaqtastyqta Qazaqstan men Moŋǧoliia 100 myŋnan astam adamdy qūraityn Moŋǧoliiadaǧy qazaq diasporasyna erekşe köŋıl böledı. Bırlesken mädeni jobalar, sonyŋ ışınde Ūlan-Batordaǧy Qazaq Qūryltaiy men Qazaqstandaǧy Moŋǧoliianyŋ mädeniet künderı mädeni bailanystardy nyǧaityp, etnikalyq mūrany saqtauǧa qoldau körsetedı. Qazaqstannyŋ Moŋǧoliianyŋ su tasqynynan keiın zardap şekken audandaryn qalpyna keltıruge qosqan ülesı onyŋ özara kömek pen gumanitarlyq qoldauǧa daiyn ekenın körsetedı, būl da elder arasyndaǧy qarym-qatynasty nyǧaituda maŋyzdy röl atqarady. Qazaqstan men Moŋǧoliia serıktestıgınıŋ damu bolaşaǧy men atqaryluy kerek maŋyzdy maqsattar Bai tarihi-mädeni mūrasy bar körşıles Qazaqstan men Moŋǧoliia geografiialyq jaqyndyǧy, tabiǧi-klimattyq jaǧdailary men mädeni bailanystarynyŋ arqasynda özara tiımdı yntymaqtastyq üşın aitarlyqtai äleketke ie. Qazaqstannyŋ ekonomikalyq jäne saiasi tūraqtylyǧy, tabiǧi resurstary jäne halyqaralyq ūiymdarǧa belsene qatysuy körşıles elderdıŋ de, älemdık derjavalardyŋ da nazaryn audardy, bıraq būl yntymaqtastyq älı de öz äleuetıne jetken joq. Negızgı mındetterdıŋ bırı – strategiialyq serıktestıkke jetu jolynda tuyndaityn qiyndyqtardy jeŋu. Aǧymdaǧy syn-qaterler osaldyqty tudyratyn ekı eldıŋ de şikızatqa ekonomikalyq täueldıgın qamtidy. Qazaqstan mūnai men gaz eksportyna täueldı bolsa, Moŋǧoliia kömır men mysqa basym. Ekonomikany ärtaraptandyru ekı el üşın maŋyzdy qadam bolyp tabylady, ol sauda, energetika jäne infraqūrylym salalaryndaǧy bırlesken jobalardy qamtuy mümkın. Mäselen, Moŋǧoliia metall öŋdeu, agroönerkäsıp jäne infraqūrylymdyq qūrylys salalarynda Qazaqstan üşın senımdı serıktes bola alady. 2019 jyly altyn öŋdeu zauyttary men ferrosilisii öndırısı siiaqty nysandardy salu jäne kütıp ūstau salasynda qol qoiylǧan yntymaqtastyq turaly memorandumdar investisiia tartu men tehnologiia almasu üşın jaŋa kökjiekter aşady. Qazırgı kezde qolǧa alynǧan baǧyttardyŋ bırı ol kölık-logistika infraqūrylymdy damytu maŋyzdy baǧyt bolyp tabylady. Degenımen, men de osy baǧyttyŋ qazırgı kezde qaitadan ärı myqty etıp maŋyzdy mäseleler tızımınde boluyn taǧy aitqym keledı. «Soltüstık – Oŋtüstık» jäne «Batys – Şyǧys» siiaqty kölık dälızderın qūru halyqaralyq naryqtarǧa şyǧudy jaqsartady, tauar almasudy jeŋıldetedı jäne jaŋa jūmys oryndaryn aşady. Mūndai bastamalar azamattardyŋ ömır süru deŋgeiın aitarlyqtai jaqsarta alady jäne Euraziialyq ekonomikalyq integrasiia aiasynda ekonomikalyq integrasiiaǧa yqpal ete alady, būl öz kezegınde ekı el arasyndaǧy neǧūrlym tūraqty jäne tūraqty qarym-qatynastardy qamtamasyz etedı. Klimattyŋ özgeruıne beiımdelu jäne jaqsartu (jūmsartu) boiynşa kelısılgen küş-jıgerdı qajet etetın taǧy bır ülken qiyndyq tudyryp otyr degen oidamyn. Ol ortaq ekologiialyq problemalardy eskere otyryp, Qazaqstan men Moŋǧoliia qorşaǧan ortany qorǧau bastamalarymen, sonyŋ ışınde ekojüienı qalpyna keltıru jäne su resurstaryn basqaru jobalarymen jūmys ısteuı kerek. Būl tabiǧi resurstardy saqtauǧa kömektesıp qana qoimaidy, sonymen qatar azyq-tülık qauıpsızdıgı men teŋgerımdı sauda balansyn qamtamasyz etetın tūraqty auyl şaruaşylyǧyn damytudyŋ negızıne ainalady degen közqarastamyn. Maŋyzdy aspektı de almasu baǧdarlamalary, bılım beru jäne turizm arqyly ekı halyq arasyndaǧy mädeni bailanystardy damytu bolyp tabylady. Mädeni qarym-qatynasty tereŋdetu jaqsy tüsınıstık pen berık dostyqqa äkeluı mümkın. Moŋǧoliianyŋ tabiǧi sūlulyǧy men Qazaqstannyŋ mädeni mūrasy mädenietaralyq almasu men özara tüsınıstık üşın jaŋa mümkındıkter aşatyn turistık yntymaqtastyqtyŋ belsendı damuyna alǧyşarttar jasaityndyǧy da anyq bolyp otyr. Osy perspektivalardyŋ barlyǧyna qaramastan, kölık salasyn jetıldıru, qarjylyq investisiialau jäne kedendık baqylau räsımderın jeŋıldetu siiaqty eleulı mındetter bar. Qauıpsızdık mäselelerı de özektı, sonyŋ ışınde terrorizm men ekstremizm qaupı. Qauıpsızdık salasyndaǧy belsendı yntymaqtastyq, aqparat almasu jäne bırlesken jattyǧular yqtimal qauıpterdıŋ aldyn aluǧa kömektesedı. Syrtqy äserlerge täueldılıktı azaitu üşın ekıjaqty qarym-qatynastardy nyǧaitu jäne ŞYŪ siiaqty köpjaqty yntymaqtastyq tetıkterın damytu maŋyzdy, onda ekı el aimaqtaǧy qauıpsızdık pen tūraqtylyqty qamtamasyz etu üşın basqa müşelermen özara ärekettese alady. Osylaişa, Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy strategiialyq yntymaqtastyq özara qūrmet, teŋdık jäne özara tiımdılık qaǧidattaryna negızdeluı tiıs. Bar qauıpter men syn-qaterlerdı eŋseru keşendı közqaras pen ärtürlı salalardaǧy belsendı özara ärekettesudı talap etedı. Bırlesken küş-jıgerdıŋ arqasynda ekı el de öz azamattarynyŋ tūraqty damuy men äl-auqatyn qamtamasyz ete alady, ekonomikalyq, mädeni jäne äleumettık bailanystardy nyǧaita alady, būl öz kezegınde şekaralas aimaqtardy damytuǧa jäne olardyŋ aimaqtyq yntymaqtastyqtyŋ keŋ kontekstıne integrasiialanuyna aitarlyqtai yqpal etedı. Soŋǧy jyldary Qazaqstan men Moŋǧoliia tereŋ özara tüsınıstıkke, ortaq müddeler men mädeni bailanystarǧa negızdelgen ekonomikalyq jäne mädeni yntymaqtastyqtyŋ jaŋa kökjiekterın aşa otyryp, strategiialyq qarym-qatynastaryn aitarlyqtai nyǧaita tüstı. Ekı eldıŋ de bıregei geografiialyq ornalasuy bar, būl kölık-logistikalyq infroqūrylymdy damytuǧa mümkındıkter jasaidy, būl sauda aǧyndary men ekonomikalyq integrasiiany jaqsartu üşın qajet. Degenmen, özara tiımdı serıktestıkke qol jetkızu üşın tabiǧi resurstarǧa ekonomikalyq täueldılık, geosaiasi tūraqsyzdyq jäne ekologiialyq qauıpterdı qosa alǧanda, bırqatar qazırgı qiyndyqtardy eŋserulerı qajet. Yntymaqtastyqty tereŋdetudıŋ negızgı baǧyttary jaŋa jūmys oryndaryn qūruǧa jäne öŋırlerdegı tūraqtylyqqa yqpal etetın bırlesken sauda jäne investisiialyq jobalardy jüzege asyru arqyly ekonomikalardy ärtaraptandyru boluy tiıs. Ekojüienı qalpyna keltıru jäne su resurstaryn basqaru jobalaryn qosa alǧanda, tiımdı ekologiialyq yntymaqtastyq, äsırese klimattyŋ özgeruı jaǧdaiynda bırınşı kezekte nazar audarudy qajet etedı. Mädeni-gumanitarlyq bastamalar Qazaqstan men Moŋǧoliia halyqtary arasyndaǧy bailanysty nyǧaituda maŋyzdy röl atqarady, bıregeilık pen dästürdı saqtauǧa, sondai-aq tereŋ özara tüsınıstıkke yqpal etedı. Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Moŋǧoliiaǧa sapary ekıjaqty qarym-qatynastardy damytudyŋ jaŋa kezeŋın beineleidı, jaŋa kelısımderge qol qoiuǧa jäne belsendı biznes-yntymaqtastyqtyŋ tūǧyrnamasy bolatyn Moŋǧol-Qazaqstan Iskerlık keŋesın qūruǧa mümkındıkter aşatyndyǧy anyq. Osylaişa, Qazaqstan men Moŋǧoliia arasyndaǧy strategiialyq serıktestık, eger ekı el de tuyndaityn syn-qaterlerdı bırlesıp şeşe alsa jäne özderınıŋ ekonomikalyq, mädeni jäne bılım beru bailanystaryn belsendı damyta alsa, Ortalyq Aziianyŋ neǧūrlym tūraqty jäne damyǧan öŋırı üşın negız bola alady. Tarihi tamyrlar men qazırgı zamanǧy syn-tegeurınderdı eskere otyryp, ekı memlekettıŋ ǧana emes, tūtastai alǧanda bükıl öŋırdıŋ damuyna yqpal etetın tiımdı özara ıs-qimyl jasau üşın jaǧdai jasauǧa nazar audaruymyz qajet.