Biylǧy jyldyŋ mamyr aiynda "Kulibaevtar Halyqbanktı satady eken, ony Qytai investorlary alady eken" degen äŋgıme internet keŋıstıgın jaryp jıbere jazdaǧan edı, ädettegıdei aqparat negızınen orystıldı ortada taralyp, talqylanyp jatty. Artynan Qytai investorlaryna satylatyny turaly aqparat jalǧan dedı, al odan soŋ būl turasynda äŋgıme müldem tiyldy, oǧan qatysty eŋ soŋǧy aqparat 03 mausymda ǧana jariialanǧan eken. Satylatyny turaly resmi mälımet 03 mamyrda jariialanǧanyn eskersek, tura bır ai boiy talqylanyp, keiınnen eşkımge qyzyq bolmai qalǧandai şort üzılıptı. Keşe ǧana qarjy salasyna qatysy bar bır azamatpen aiaqasty äuejaida kezdeskenımde osy jäittı bıletının sūraǧam, bıledı eken. Oǧan sensek, Halyqbank satylypty, satylǧanda da "jaqsy" satylypty, basqa emes däl sol Qytai investorlary banktıŋ baqylauşy paketın satyp alypty. Tüsınıktı bolu üşın aita keteiın, Halyqbank jäne onyŋ tūtynuşylary degenımız, ol biudjet qyzmetkerlerınen tūratyn armiia,tiyn-tebenın tek osy bankten aluǧa mäjbür, äleumettık az qamtylǧan toptar, zeinetkerler, ol studentter jäne kredit räsımdegen auyl tūrǧyndary. Ol jalpy Qazaqstandaǧy eŋ ırı jüieqūruşy qarjy instituty. Tömendegı maqalada sarapşylar Kulibaevtarǧa Halyqbanktı satu (ol kezde tek satuǧa şyǧarylǧan bolatyn) ne üşın qajet boluy mümkın ekendıgın talqylaǧan eken. Men mäselege basqa qyrynan kelgım keledı. Barlyq jerasty bailyqtarymyz, şikızat, mūnai siiaqty elımız üşın strategiialyq maŋyzy bar salalarda Qytai investorlary otyr, oǧan älemjelıdegı bırer jazbalardy eseptemegende, nazar audarudy qoidyq.
Al, künı keşege deiın QR äskeri doktrinasynda Qytai "yqtimal qarsylas" (veroiatnyi protivnik) retınde qarastyrylyp keldı. Sonda qazır, Qazaqstannyŋ syrtqy qauıpsızdıkke qatysty saiasaty özgerdı me? Bükıl älemge problema tudyryp otyrǧan Qytai, endı bızge eşqandai qauıp-qater töndırmeitın bolǧany ma? Endı bır kezderı (aty aityp tūrǧandai) Halyqtan, Elden alyp alǧan banktı de Qazaqstandyq oligarhat Qytailarsyz basqara almaityn bolǧany ma? Älde ekonomikanyŋ barlyq salasyn jappai Qytailandyru arqyly, būlar şynymen Qazaqstandy bölşektep satyp jatyr ma?
Osy oraida KazakhSTAN 2.0saitynyŋ tömendegı maqalasyn nazarlaryŋyzǧa ūsynamyz.
Halyqaralyq reitingtık agenttıktıŋ pıkırı boiynşa:
«... Halyq Bankı ötımdılıktı basqarudyŋ teŋgerımdı saiasatyn jürgızedı jäne senımdı klientter bazasyna ie. Osyǧan bailanysty, bız banktıŋ Qazaqstannyŋ bank sektoryndaǧy kürdelı jaǧdailarǧa qaramastan ötımdılıktıŋ aitarlyqtai rezervterın saqtaidy dep kütemız jäne Halyq bankınıŋ jeke nesie profilın (SACP) baǧalaudy «bb-» den «bb-» - ge deiın qaita qarastyramyz. «BB»- bızdıŋ banktıŋ ötımdı aktivterı turaly boljamymy. Sonymen qatar, Halyq Bankınıŋ ötımdı aktivterınıŋ edäuır bölıgı baǧaly qaǧazdardan jäne ortalyq bankte ornalastyrylǧan qarajattan tūrady. Bızdıŋ baǧalauymyz boiynşa, qazırgı kezde Halyq bankınıŋ ötımdı aktivterı jiyntyq aktivterınıŋ 49% qūraidy jäne aldaǧy ekı jylda 40% -dan tömendemeidı. 2019 jylǧy 1 qaŋtardaǧy jaǧdai boiynşa «keŋ ötımdı aktivter-klientterdıŋ taza / qysqa merzımdı depozitterı» körsetkışı 77% qūrady, būl basqa qazaqstandyq bankterdıŋ körsetkışterınen edäuır joǧary.
Qazaqstan Halyq Bankı bölşek jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ salymdary boiynşa naryqta 37% jäne 39% säikesınşe (2019 jylǧy 1 säuırdegı jaǧdai boiynşa) qazaqstandyq bank salasynda köşbasşy orynǧa ie. Būryn būl ūlttyq jinaq bankı bolǧan jäne qazırgı uaqytta Qazaqstan naryǧyndaǧy tūraqsyzdyq kezındegı eŋ senımdı bolyp sanalady. Būl, atap aitqanda, 2018 jyly, «Kazkommersbank» AQ (KKB) jelısın oŋtailandyrumen bailanysty filialdardyŋ qysqarǧanyna qaramastan, Halyq bankınıŋ qarjylandyru bazasy öse bastaǧan kezde körsettı. Halyq bankınıŋ tūraqty qarjylandyru jäne ūzaq merzımdı qarjylandyru koeffisientterı 2018 jyldyŋ soŋynda 198% jäne 99% qūrady.
Bız «Qazaqstan Halyq Bankı» AQ aksiialary qanşa satylymǧa şyǧarylatynyn, olardy kım jäne qandai baǧamen satyp alatyndyǧyn baǧalauǧa mındetteme bermeimız. Bıraq bız jüzdegen million dollar turaly söz qozǧaityn bolamyz, öitkenı osy jazbany jazu kezınde banktıŋ naryqtyq qūny 3,3 milliard AQŞ dollaryn qūrady.
Basqaşa aitqanda, eger «ALMEKS Holding Toby» AQ özınıŋ 50,11 paiyzyn qaldyryp, 15% aksiialaryn satsa, onda syilyqaqyny eseptemegende jarty milliard dollarǧa juyq paida tabady.
Abzal QŪSPAN
"Adyrna" ūlttyq portaly
