Naqşbandiia tariqaty

Naqşbandiia tariqaty — islamdaǧy sopylyq ılımderdıŋ bırı. Orta Aziiada, onyŋ ışınde Qazaqstanda būl tariqattyŋ ızbasarlary ǧasyrlar boiy qalyptasqan. Bügınde Almatyda Naqşbandiia dını belgılı dıntanuşylar arasynda tanymal. XIV ǧasyrda Bahauddin Naqşband negızın qalaǧan tariqat ruhani kemeldenudı syrtqy ömırden bas tartu arqyly emes, kerısınşe, qoǧamdyq ömırge belsene aralasu arqyly ızdeidı. Tariqattyŋ negızgı ūrany — «Halyqtyŋ ışınde, bıraq jüregı — Allamen». Būl ūran naqşbandilerdıŋ äleumettık jäne ruhani tepe-teŋdıkke erekşe män beretının bıldıredı, olar dünieden tolyqtai bas tartudy emes, ışkı ruhani tazalyq pen syrtqy belsendı ömırdı qatar alyp jürudı qoldaidy. Būl Almaty siiaqty köp mädeniettı megapoliste ömır süretınder üşın özektı ärı tartymdy. Almatydaǧy Naqşbandiia ökılderı, köbınese, ruhani tärbie beru, qoǧamdaǧy dıni qūndylyqtardy därıpteu maqsatynda jūmys ısteidı. Olardyŋ ıs-äreketterı meşıtter men dıntanu ortalyqtarynda baiqalady. Almaty qalasyndaǧy «Keŋes beru jäne oŋaltu ortalyǧy» sarapşysy, dıntanu magistrı Nūrjan Qalievtıŋ pıkırınşe, Naqşbandiia tariqatynyŋ negızgı qaǧidattary Qazaqstan qoǧamyna beibıt yqpal etıp keledı. Degenmen, keibır sarapşylar tariqattyŋ syrtqy saiasi küşter tarapynan manipuliasiiaǧa ūşyrau qaupın de joqqa şyǧarmaidy. Naqşbandiia tariqatynyŋ erekşelıgı — onyŋ parsy mädenietıne negızdeluı. Orta ǧasyrlarda būl tariqat türkı halyqtary arasynda keŋ taralyp, olardyŋ mädenietıne edäuır yqpal ettı. Tarih ǧylymdarynyŋ kandidaty Zıkıriia Jandarbek atap ötkendei, naqşbandiler arasynda syrtqy saiasi küştermen bailanys ornatuǧa beiım aǧymdar paida bolǧan. Mysaly, Auǧanstandaǧy keibır radikaldy toptar naqşbandiianyŋ «deobandiia» tarmaǧyn ūstanady. Būl aǧymnyŋ maqsattary aiqyn jäne olar belgılı bır därejede Ortalyq Aziia elderıne yqpal etuge tyrysady. «Demos» QB töraǧasy Tūrarbek Qūsaiynovtyŋ pıkırınşe, «Naqşbandy tariqaty Orta Aziiada, sonyŋ ışınde Özbekstanda keŋ taralǧan. Naqşbandy tariqaty maturidi baǧyty İslam dınındegı dıni-tanymdyq senım (aqida), al dıni räsımderde hanafi mazhabynyŋ jolyn ūstanady. Maturidi senımınde tarih boiynşa sopylyq joldy ūstanyp, dındı qalqan etken, iaǧni İslamdy qylyştyŋ jüzımen baǧyndyrǧan ärtürlı tariqatşyl toptar bolǧany da eşkımge jasyryn emes. Al bızdıŋ zamanymyzda maturidi senımın ūstanatyndardyŋ qataryna terroristık ūiym bop sanalatyn Taliban ekstremistık toby, Özbekstan İslam qozǧalysy, Päkıstandaǧy neşe türlı fundamentalistık jamaǧattardy jatqyzuǧa bolady. Naqtyraq aitsam Naqşbandiia sopylary jäne Qūrbanälı jamaǧaty Qazaqstan aumaǧynda belsendı äreket etetın qozǧalys bolyp tabylady. 2009 jyly tariqat jetekşısı qoqandyq İbrahim hazıret dünieden ötıp, ūstazdyq qyzmet qazaqstandyq Nasriddin Abduvoitovke öttı. Osy kezeŋde Qūrbanälı Ahmed öz jamaǧatymen Nasriddin basqarǧan jamaǧattan bölınıp şyqty. Qazırgı uaqytta Qazaqstannyŋ oŋtüstık jäne batys öŋırlerınde Qūrbanälı Ahmed jamaǧatynyŋ keŋınen taralu ürdısı baiqalady. Degenmen öŋırlık dıni ahualdy zerdeleu jūmystary barysynda qazırgı qoǧamda Qūrbanälı Ahmed tūlǧasy men jamaǧatyna qatysty bırtektı pıkır qalyptaspaǧandyǧy aŋǧaryldy. Jamaǧat müşelerı meşıt jamaǧatynyŋ arasynda dıni negızdegı pıkır qaişylyqtaryn tudyruda. Sonymen qatar Qazaqstan Respublikasynyŋ aumaǧynda tiym salynǧan "Özbekstan İslam qozǧalysy " , Täjıkstandaǧy " İslam " partiiasy, " Hizbut -Tahrir", " Mūsylman bauyrlary" t.b ekstremistık toptardyŋ barlyǧy sopylyq dıni-saiasi ideologiiasynan bastau alady.» Naqşbandiia jolynyŋ taǧy bır özektı mäselesı — onyŋ keibır ökılderı arasyndaǧy şekten şyqqan qūrmet körsetu dästürı. Mysaly, Qazaqstanda tanymal Qūrbanälı Ahmet qajy özın Naqşbandiia tariqatynyŋ 36-pırı retınde jariialaǧan. Onyŋ ızbasarlary arasynda oǧan erekşe qūrmet körsetıp, tıptı onyŋ aiaǧyn süiu äreketterı de kezdesken. İslam dınınıŋ alǧaşqy qaǧidattary boiynşa, Mūhammed paiǧambardyŋ özı de özın pır tūtudy qoldamaǧan, sondyqtan būl äreketter islamnyŋ negızgı ūstanymdaryna qaişy keledı. Qoryta aitqanda, tariqattyŋ keibır radikaldy tarmaqtarynyŋ yqtimal qauıpterı de bar, sondyqtan olardyŋ qyzmetın dūrys baǧytta damytyp, qadaǧalap otyru maŋyzdy. Almatydaǧy dıni ūiymdar dıni aǧymdardyŋ qoǧamǧa kerı äser etpeuın qadaǧalap otyrady. Dın ısterı jönındegı basqarma men tiıstı qūqyq qorǧau organdary radikaldanudyŋ aldyn alu üşın dıni bırlestıktermen tyǧyz bailanysta jūmys ısteidı. Almaty qalasy Dın ısterı jönındegı basqarmasy qala tūrǧyndaryna resmi dıni ūiymdardan aqparat aludy ūsynady. Būl dıni bılımnıŋ jetıspeuşılıgınen tuyndaityn şalys äreketterdıŋ aldyn aluǧa baǧyttalǧan şaralardyŋ bırı.