«Afrikalyq aborigender» sözı kei halyqty tömendetu retınde qabyldanuy yqtimal

Jaŋbyrşinnyŋ mälımdemesınen käsıbilıktı jiı saqtamaityny baiqalady. Mäjılıs deputaty «bız afrikalyq aborigender emespız» degen mälımdemesı qoǧamda ülken rezonans tudyryp, halyqtyŋ nazaryn tek osyǧan audardy. Al, äue salasyndaǧy negızgı mäseleler nazardan tys qaldy. Qatelespesem būl bırınşı ret emes: būǧan deiın de Jaŋbyrşin ekologiialyq mäseleler boiynşa belgılı ekolog Mels Eleusızovke qatty söilep, qoǧam nazaryn özıne audarǧan edı. Būl sözdıŋ özı dau tudyryp, ritorikanyŋ şekarasyn saqtau kerektıgın körsettı. Mūndai ritorika qanşalyqty oryndy jäne käsıbi? Menıŋ oiymşa etika men käsıbilıkke syn. Deputat halyqtyŋ ökılı retınde är sözın oilanyp aituy tiıs. Alaida soŋǧy pıkırlerı būl tūrǧyda sūraq tudyrady. Al, «Bız afrikalyq aborigender emespız» degen söz Qazaqstannyŋ halyqaralyq bedelıne kerı äserın tigızuı mümkın. Būl söz keibır halyqtardy tömendetu retınde qabyldanuy yqtimal. Sondai-aq, Eleusızovpen bolǧan jaǧdai deputattyŋ etikalyq normalardy saqtamaǧanyn aiǧaqtaidy. Menıŋ oiymşa, deputattyŋ basty mındetı – halyqty tyŋdap, konstruktivtı dialog jürgızu. Emosiiaǧa berılıp, qarsylasty kemsıtetın söz aitu, meilı ol basqa deputat bolsyn, meilı qoǧam qairatkerı bolsyn, käsıbilıktıŋ jetıspeuın körsetedı. Parlamentte pıkırtalas mädenietın qalyptastyru öte maŋyzdy. Ūlybritaniia nemese Japoniia sekıldı damyǧan elderdıŋ täjıribesınde deputattar emosiiasyn baqylap, sözderınıŋ saldaryn eskerıp otyrady. Qazaqstan deputattaryna da ritorika men etika erejelerın saqtau arqyly saiasi mädeniettı damytu qajet. Parlamenttık jūmys faktılerge negızdelgen, däleldı jäne konstruktivtı pıkırtalastardy talap etedı. Aşuǧa berılgen deputattyŋ sözı keide mäselenıŋ maŋyzyn tömendetıp jıberuı mümkın. Joǧaryda jazǧanymdai, halyqtyŋ arasynda tek deputattyŋ Fosterge “külmeŋız, afrikalyq aborigender emespız” degenı talqylanuda. Negızgı mäseleler osyndai emosiiadan keiın tys qaldy. Deputattar qoǧamdyq mälımdeme jasaǧanda abai boluy tiıs. Halyqaralyq jäne ışkı auditoriia aldynda qūrmet pen beitaraptyqty saqtau – käsıbi saiasatkerdıŋ maŋyzdy qasietı dep esepteimın.

Erbolat Muhamedjan