Qazaq biınıŋ jaŋa belesterı jaily horeograf Anvara Sadyqova äŋgımelep beredı.
Qazaq biı – bişınıŋ qozǧalysy men dene qimyly arqyly körkem obrazdy beineleitın, ūlttyq sahna önerı. Körermen üşın sahnada bi bileu qarapaiym qimyl qozǧalysy siiaqty körınuı mümkın. Alaida horeografiia ülken ǧylymǧa tatidy. Būl turaly bızge keŋınen horeograf Anvara Sadyqova aityp berdı.
- Qazaq biıne qosqan ülesıŋız auyz toltyryp aitarlyqtai. Osy salanyŋ qyr-syrymen bölısseŋız.
- Konsert nemese balet qoiu üşın tek daryn ǧana emes, köp oi, bılım, küş pen jıger kerek. Osy jyly şyǧarmaşylyq jolyma 25 jyl toldy. Būl jetıstıkke jetu üşın köp jyldyq eŋbek qajet boldy. Bi önerınıŋ qyr-syryn meŋgeru üşın A. V. Seleznev atyndaǧy Almaty horeografiialyq uchilişenı, T. Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasyn tämamdap, magistratura men aspiranturada oqydym. 10 jyldan keiın Qyrǧyzstanda dissertasiiamdy qorǧap, "Önertanu" kandidaty ataǧyn aldym. Balet ärtısı, horeograf-pedagog retınde ǧylymǧa keluımnıŋ özı oqudyŋ arqasy dep aita alamyn. Qazaq biın zerttegende onyŋ taqyryptary, iırımı tūrmystyq deŋgeiden filosofiialyq tereŋdıkke deiın ūlasatynyn baiqadym.
- Jaqynda Astanada şäkırtıŋız, "Gülder" ansamblınıŋ ärtısı Iŋkär Aidarhanqyzynyŋ jeke konsertı öttı. Sol turaly keŋınen aityp berseŋız.
- Qazaqstanda bi horeografiiasynda jeke oryndau sirek kezdesedı. Soŋǧy ret mūndai konsert 7 jyl būryn bolǧan. 2025 jyly Iŋkär Aidarhanqyzy osy janrda jeke konsert berıp otyr. Iŋkär 2022 jyldan berı aŋyzǧa ainalǧan "Gülder" ansamblınıŋ qūramynda jūmys ısteidı. Alaida osy konsertke jetu üşın oǧan 2,5 jyl ǧana emes, bükıl käsıbi joly qajet boldy. Iŋkärmen alǧaşqy kezdesuım 2017 jyly bolǧan.
- Konsert repertuaryna qandai biler engızıldı?
- Konsertte "Jetısu" küiıne qoiylǧan bi boldy. Ony Iŋkärdıŋ özı ūsyndy, sebebı bız alǧaş ret däl osy küige bi qoiǧan edık. Iŋkärdıŋ repertuary Almat Şerdarūly Şämşievtıŋ "Qazaqtyŋ qyzymyn", "Altynai" , "Köŋıl tolqyny", "Tolǧau" bilerımen tolyqty. Būl bilermen ol respublikalyq jäne halyqaralyq baiqaularǧa qatysyp, jüldelı oryndarǧa ie boldy.
- Iŋkär Aidarhanqyzynyŋ erekşelıgı nede?
- Iŋkärdıŋ bır artyqşylyǧy – ol qazaq biınıŋ bolmysyn, tabiǧatyn tüsınıp, körermenge jetkıze bıledı. Ol lirikalyq, filosofiialyq jäne komediialyq bilerdı sättı oryndai alady. Qazaq biınıŋ anasy Şara Jienqūlovanyŋ konsertterın ūiymdastyryp, repertuaryn zerttegen kezde, äiel obrazyn türlı qyrynan körsetuge bolatynyn tüsındık. Iŋkär de osy joldy jalǧastyruda.
- Jeke konsert ötkızu ideiasy qalai paida boldy?
- Alǧaşynda jeke konsert ūiymdastyru josparda bolmady. Būl maqsat pen arman bırtındep qalyptasty. Almat Şerdarūlymen bırge Iŋkärdıŋ ışkı tabiǧatyn körsetuge baǧyttalǧan biler qoidyq. Ülken konsert qoldausyz bolmaidy. Osy oraida, bızge qoldau körsetken Roza Baǧlanova atyndaǧy Qazaqkonsert memlekettık konserttık ūiymynyŋ direktory men ūjymyna, Qazaq ūlttyq horeografiia akademiiasynyŋ rektoryna, ūstazdaryma jäne ärıptesterıme alǧysymdy bıldıremın. Bır talantty bişınıŋ osyndai nätijege jetuı – ūjymdyq eŋbek.
- Konsertke körermender qai qalalardan keldı?
- Maǧan quanyş syilaǧan jait – Iŋkärdıŋ konsertıne Astana ǧana emes, Almaty, Kökşetau, Oral, Aqtau qalalarynan arnaiy kelgen körermender boldy. Sonymen qatar, konsertke kelgen qonaqtar üşın arnaiy foto körme ūiymdastyrdyq. Onda Şara Jienqūlova bastaǧan qazaq biınıŋ aŋyzǧa ainalǧan tūlǧalarynyŋ suretterı qoiyldy. Būl körme Qazaqkonserttıŋ jeke oryndauşylar mektebınıŋ dästürlerın körsetu maqsatynda jasaldy.
- Konsertte qazaq biınen özge, taǧy qandai biler qoiyldy?
- Konsert repertuary tek qazaq bilerımen şektelmei, özge halyqtardyŋ bilerın de qamtydy. Belgılı "Gladiator" filmınıŋ saundtregınıŋ kaver nūsqasyn qobyzşy Oljas Qūrmanbek oryndap, arnaiy bi qoiyldy. Sondai-aq, «Tibet biı», "Ūiǧyr" biı oryndaldy. Konsertke "Gülder" ansamblı de qatysty. Şara Jienqūlovaǧa arnau retınde "Bylqyldaq" biı, Gülden Fatkullanyŋ «Egipet biı» qoiyldy. Arnaiy qonaq retınde Seken Tūrysbekov şaqyryldy. Konsert barysynda Seken Tūrysbekovtyŋ "Qoŋyr" küiınıŋ tūsauy kesıldı. "Köŋıl tolqyny" küiıne arnaiy bi qoidym, ony Iŋkär bilep şyqty. Sonymen qatar, konsertke Temırlan men Ernat syndy ataqty küişıler, änşı Ardaq Balajanova, dombyraşy Asqar Mūqiiat qatysty. Konsert rejisserı Duman Äkımge de alǧysymyzdy bıldıremız.
- Qazaq biı qai baǧytta damyp jatyr?
- Qazaq horeografiiasy qazır öte jaqsy baǧytta damyp keledı. Tek qazaq biın ǧana emes, onyŋ tarihyn da zerttegende, XX ǧasyrdan bastap qazaq bi önerınıŋ jaŋa deŋgeige köterılgenın köremız. Qazaqstanda horeografiialyq bılım beru jüiesı de damuda. Almatydaǧy Abai atyndaǧy opera jäne balet teatry, Qazaq memlekettık bi teatry, Astana opera jäne balet teatry, Şymkent opera jäne balet teatry – mūnyŋ bärı bi önerınıŋ damuyna üles qosuda. Bızdıŋ bişılerımız halyqaralyq baiqaularda jeŋımpaz atanyp, qazaq biınıŋ abyroiyn asqaqtatyp jür.
- Aldaǧy uaqytta taǧy qandai josparlaryŋyz bar?
- Qazaq biı turaly zertteuler jürgızıp, şyǧarmaşylyq tūlǧalardyŋ portretterın jazu – menıŋ süiıktı janrym. Qazır būl baǧytta kıtaptar men fotoalbomdar jaryqqa şyǧyp jatyr. Bişılerımız turaly eŋbekter jazudy ärı qarai jalǧastyrǧym keledı. "Gülder" ansamblınıŋ 55 jyldyǧyna orai 1 nauryzda ülken konsert ötedı. Sondai-aq, "Tūran" ansamblımen "Tamyr" jobasyna qatystyq. Aldaǧy uaqytta taǧy bır talantty qyzymyzdyŋ jeke konsertın ūiymdastyru josparlanuda. Sonymen qatar, halyqaralyq baiqaularǧa ötınımder berdık. Qazaq bi önerın damytu baǧytynda köptegen jobalar kütıp tūr.
- Sūhbatyŋyzǧa raqmet!
