Deputat TikTok-qa şekteu qoiudy ūsyndy

Mäjılıs deputaty Janarbek Äşımjan QR Premer-ministrı Oljas Bektenovke joldaǧan deputattyq saualynda TikTok platformasynyŋ jastarǧa ziiandy äserın eskere otyryp, oǧan şekteu qoiu nemese baqylaudy küşeitu mäselesın köterdı. Onyŋ aituynşa, bügınde balalardyŋ negızgı aqparat közı – äleumettık jelıler. TikTok-tyŋ jasöspırımder arasynda keŋ taraluy olardyŋ psihologiialyq, äleumettık jäne akademiialyq damuyna kerı äserın tigızude. Ūlttyq qūndylyqtar men dästürlerden alşaqtatyp, jastardy terıs äreketterge jeteleitın mazmūndardyŋ köbeiuı alaŋdauşylyq tuǧyzady. Deputat TikTok-tyŋ Qazaqstanda ülken tanymaldyqqa ie bolǧanyn atap öttı. Bügınde būl platformada 14,1 million qazaqstandyq tırkelgen, al onyŋ negızgı paidalanuşylary – balalar men jasöspırımder. Alaida, mūnda paidasynan ziiany basym kontentterdıŋ erkın taralyp jatqany belgılı. Olardyŋ qatarynda pornografiia, suisidke şaqyru, dıni ekstremizm, qūmar oiyndardy jarnamalau, ädepsız äreketterdı körsetu, boqauyz sözder, bulling jäne tyiym salynǧan zattardy nasihattau syndy terıs mazmūndaǧy materialdar bar. Jastardyŋ mūndai aqparattarǧa erıksız ūşyrap, olardyŋ yqpalyna tüsuı ūrpaq tärbiesıne kerı äserın tigızude. Deputat TikTok-taǧy türlı chellendjder men trendterdıŋ ziiandylyǧyna da nazar audardy. Mysaly, «Mysyq seruenı» dep atalatyn chellendj män-maǧynasy joq äreketterdı nasihattap, 500 millionnan astam qaralym jinaǧan. Sonymen qatar, jas qyzdardy ädepsız qylyqtarǧa baulityn videolar, biler men türlı ädetterdı üiretetın kontentter qarqyndy türde taralyp jatyr. Sonyŋ saldarynan jas buyn ūlttyq qūndylyqtardan ajyrap, äleumettık jelıde körgenın qaitalap, tärbiesızdıkke boi aldyryp jatyr. TikTok-ty şamadan tys qoldanu jasöspırımderdıŋ psihikasyna kerı äserın tigızıp qana qoimai, olardyŋ uaqytyn önımsız ötkızuıne äkelude. Al därıgerler telefonǧa telmırgen balalardyŋ arasynda keiıngı bes jylda köz aurulary kürt köbeigenın alǧa tartady. Būl mäselenı köptegen elder şeşu joldaryn qarastyryp, belgılı bır şaralar qabyldap ülgerdı. Qytaidyŋ özınde TikTok platformasy balalar üşın uaqyt limitımen şektelse, Resei, Qyrǧyzstan, Özbekstan, Täjıkstan elderı būl jelıge tolyq nemese ışınara tyiym saldy. Fransiia ükımetı jasöspırımderdıŋ internetke qoljetımdılıgın zaŋnamalyq deŋgeide rettep, al Avstraliia 16 jasqa deiıngı balalarǧa TikTok qoldanuǧa zaŋmen şekteu engızdı. Europalyq Odaq, Kanada, Ūlybritaniia, Jaŋa Zelandiia siiaqty memleketter de 2023 jyly balalar qauıpsızdıgıne bailanysty tiıstı şaralar qabyldady. Osyny eskere otyryp, deputat Ükımetke ekı negızgı ūsynys joldady. Bırınşısı – TikTok-taǧy ūlttyq qūndylyqtarǧa, ädepke jäne dästürımızge qaişy keletın, balalardyŋ sanasyn ulaityn kontentke qataŋ şekteu qoiu. Ekınşısı – TikTok-ty kämelettık jasqa tolmaǧan balalardyŋ paidalanuyna tyiym salu nemese qataŋ şekteuler engızu mäselesın qarastyru. Deputat osy mäsele boiynşa Ükımetten zaŋda körsetılgen merzım ışınde naqty jauap berudı talap ettı.