Dostyq üiınde qalany damytuǧa arnalǧan Bas jospar jobasyna tüzetuler engızu boiynşa qoǧamdyq tyŋdaular öttı. Qatysuşylardyŋ basty nazarynda Qaraǧandynyŋ bolaşaq ekologiialyq ahualy tūrdy. Tyŋdaulardy qalalyq äkımdık ūiymdastyrdy.
Is-şaraǧa şamamen 200 qala tūrǧyny, memlekettık organdardyŋ ökılderı, jobany äzırleuşıler men sarapşylar qatysty.
Äkımdık tarapynan tyŋdauǧa Qaraǧandy qalasynyŋ äkımı Meiram Kojuhov jäne jer qatynastary, säulet jäne qala qūrylysy mäselelerı boiynşa orynbasary Qairat Qamzin qatysty. Jobany «Biosfera Qazaqstan» kompaniiasy ūsyndy, äzırleuşınıŋ ökılı – Valentin Jirkov.
Basymdyqtar: ekologiia jäne jaily ömır süru
Äkım orynbasary Qairat Kamzinnıŋ aituynşa, jaŋartylǧan Bas jospar jüielı sipatqa ie. Onda jaŋa ösu nüktelerı anyqtalyp, rekreasiialyq aumaqtar keŋeitılgen, kölık infraqūrylymyn jaŋǧyrtu qarastyrylǧan. Onyŋ aituynşa, tūrǧyndardyŋ ömır süru sapasyn arttyru men ekologiialyq tūraqtylyq – basty basymdyqtar.
Osy maqsatta qalada zamanaui tazartu tehnologiialaryn engızu, jasyl aimaqtardy köbeitu jäne qaldyqtardy basqaru jüiesın damytu josparlanuda. Jobaǧa sondai-aq şudy azaitu men qorşaǧan ortanyŋ lastanuyn baqylau şaralary engızılgen.
Aumaqty damytu jäne ekologiia
Valentin Jirkovtyŋ aituynşa, aumaqty damytudyŋ negızgı baǧyty oŋtüstık-şyǧys, Maiqūdyq jäne Prişahtinsk audandaryna qarai yǧysady. Joba aiasynda JEO-3 alaŋynda jaŋa qazandyq salu jäne JEO-1-de ekologiialyq jaǧynan tiımdırek qazandyqtardy ornata otyryp, qaita jaŋǧyrtu közdelgen. Būl ziiandy zattardyŋ atmosferaǧa taraluyn azaituǧa mümkındık beredı.
Gazdandyru jūmystary da auqymdy türde jalǧasady – negızınen jeke tūrǧyn üi sektory boiynşa 28 myŋnan astam jaŋa abonent gazǧa qosylady.
Kölık infraqūrylymyn damytu
Bas jospardaǧy maŋyzdy baǧyttardyŋ bırı – kölık infraqūrylymyn damytu. Jobada kelesı bastamalar qamtylǧan:
* köşe-jol jelısın jäne qoǧamdyq kölık jüiesın keŋeitu;
* «CargoHUB Karaganda» multimodaldy logistikalyq ortalyǧy aiasynda «Sary-Arqa» äuejaiyn damytu;
* jyldamdyqty jerüstı kölıgın engızu jäne qala maŋy – qalaaralyq temırjol jelısın qūru;
* ainalma joldyŋ jaŋa batys bölıgın salu;
* velosiped joldarynyŋ jelısın damytu jäne olardyŋ özara bailanysyn qamtamasyz etu.
Sumen jabdyqtau jäne qaldyqtardy basqaru
Bas josparǧa säikes, Prişahtinsk, Maiqūdyq jäne Sortirovka şaǧyn audandarynda jergılıktı kärız tazartu qūrylystary salynady. Būl qūbyr jelılerınıŋ tozuyn azaityp, sumen jabdyqtau jüiesın ortalyqtan tys ärı apattarǧa tözımdı etuge baǧyttalǧan. Sondai-aq tazartylǧan aǧyn sulardy qaita paidalanu qarastyrylǧan.
2055 jylǧa qarai QTQ kölemı 267 myŋ tonnadan 385 myŋ tonnaǧa deiın artady dep boljanuda. Osyǧan bailanysty Bas josparda jaŋa qoqys poligonyn, qaldyqtardy jaǧatyn zauyt salu jäne sūryptau quattaryn ūlǧaitu közdelgen.
Lastanudy baqylau jäne monitoring
Bas jospar qorşaǧan ortanyŋ jai-küiın baqylauǧa baǧyttalǧan şaralardy da qamtidy. Atap aitqanda, «Sary-Arqa» AEA aumaǧy men öndırıstık aimaqtarda «Qazgidromet» jaŋa baqylau beketterın ornatady. Su sapasyn naqty uaqyt rejimınde baqylauǧa arnalǧan gidrobeketter ornatylady. Tūrǧyn audandardaǧy şu deŋgeiı memlekettık organdarmen jylyna kemınde bır ret ölşenıp otyrady.
Sonymen qatar, QR Ekologiialyq kodeksınıŋ 78-babyna säikes, jobadan keiıngı qorşaǧan ortaǧa äserdı baǧalau taldauy mındettı türde jürgızıledı.
Tyŋdaulardyŋ qorytyndysy
Is-şara soŋynda qatysuşylardyŋ basym bölıgı Bas josparǧa engızılgen tüzetuler jobasyn qoldady. Qairat Qamzin barlyq konstruktivtı ūsynystardyŋ eskerıletının aitty. Qoǧamdyq tyŋdaular aiaqtalyp, Qaraǧandynyŋ ekologiiaǧa negızdelgen tūraqty damuyna qarai taǧy bır qadam jasaldy.
