Qazaq tarihyndaǧy qandy şaiqastardyŋ ışındegı daŋqty jeŋısterdıŋ bırı – Orbūlaq şaiqasy. 1643 jyly qazaq qolyn bastaǧan Salqam Jäŋgır joŋǧar qolyn bastap kelgen Batyr qoŋtaişyny tas-talqan etıp ūtady. Elu myŋ äskermen kelgen joŋǧarǧa 600 mergenımen qarsy tūrǧan qazaq qoly jauǧa tabandy qarsylyq körsetedı. Taşkentten 20 myŋ qolmen kömekke kelgen Jalaŋtös bahadür jaudyŋ tu syrtynan tiedı.
Orbūlaq şaiqasyna arnalǧan teatrlandyrylǧan qoiylym 2015 jyly körsetılıp edı. Araǧa 4 jyl salyp Taldyqorǧanda ekınşı ret toilandy.
Taldyqorǧan ippodromyna kırgen sätten toidy ūiymdastyruşylardyŋ qanşalyqty daiyndalǧany körınıp tūrdy. Bız barǧan uaqyt arqan tartu men asyq atudan jarystyŋ qyzǧan sätıne kelıppız.
Arada köp ötpei arystan jürek, qabylan bılek paluandardyŋ da saiysy bastaldy. Esımı elge tanymal Ūlan Rysqūl, Ruslan Äbdırazaqov, Elaman Erǧali syndy paluandardyŋ top jaratynyn kılem şetındegı toptanǧan jūrt aityp tūrdy. "Halyq aitsa qalyp aitpaidy". Jūrttyŋ boljamy rasqa şyqty. Erǧali Elaman top jaryp, su jaŋa «Lada Granta» avtokölıgıne ie boldy.
Toi törınde şapqylap jürgen balalardyŋ qolynan bauyrsaq körıp, satyp alǧan şyǧar dep oilaǧanbyz. Olai emes eken. Ekı tonna bauyrsaq pısırılıp jūrtqa tegın taratylyp jatyr eken. Ginnes rekordtar kıtabyna qazaqstandyq jaŋalyq retınde jazylǧan bauyrsaqtan bız de auyz tidık.
Qaqpadan ary qarai dendei engen sätte aldymyzdan qūs ūstap, tazy ertken bır top qūsbegıler men aŋşylar jolyqty. Jinalǧan jūrt bürkıtpen suretke tüsıp, balalar qazaqy tazylarmen seruendep mäz-meiram boldy.
Däl sol qūsbegıler alaŋymen qatar jerde äskeri tehnikalar körmesı ötıp jatsa, odan ary qarai jūrtşylyq «Altyn adam», balbal tastar, batyrlar qaqpasymen "selfi" jasap jatty.
Qolöner şeberlerınıŋ järmeŋkesınıŋ maŋy qara qūrym halyqtan körınbei jatty. Jūrt özıne kerek zattardy sol jerde satyp alyp jatsa, endı bırı ūstalardyŋ şeberlıgıne taŋdai qaǧyp, järmeŋkenı aralap jürdı.
Jamby atu men sadaq atudan ötıp jatqan jarystyŋ bas jüldesıne 150 myŋ teŋge tıgılıptı. Qūralaidy közge atqan mergenderdıŋ sadaq ūstauy Angliianyŋ äigılı Şervud ormanyndaǧy Robin Gudtan kem emes.
Jıgıtterdıŋ bır bölıgı sän körsetılımınıŋ maŋaiynda jür. Almatydan arnaiy kelgen model qyzdar etnikalyq stildegı kiımderımen podiumǧa şyqqan saiyn äielder qauymy da kiımderıne taŋdai qaǧa qarap otyr.
Tüs aua toidyŋ eŋ şyrqau şegı Orbūlaq şaiqasynyŋ tarihi sahnalanuy bastaldy. Almaty oblysynyŋ äkımı Amandyq Battalovtan bölek ŪQK būrynǧy basşysy Amangeldı Şabdarbaevty, Qazaqstan Respublikasynyŋ industriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrı Beibıt Atamqūlovty, ekolog Mels Eleusızovtı qūrmettı qonaqtardyŋ ışınen közımız şalyp qaldy.
Dekorasiia alaŋynda jūrtşylyq oqiǧanyŋ qalai bastalǧanyn tamaşalady. Keruennıŋ tonaluynan bastalǧan soǧys, jekpe-jek, qazaq auylyna basqynşylardyŋ basyp kıruı, besıktegı säbidıŋ naizamen tüireluı, bala men äieldı tūtqynǧa äketıp, qarsylasqan adamdy örtep jıberu sekıldı keremet oqiǧalar kaskaderlardyŋ qatysuymen kino bolyp ötıp jatty.
Oqiǧanyŋ eŋ qyzyqty sätı jūrtşylyqtyŋ aldynda dalada örbıdı. Orbūlaq şaiqasynyŋ qalai ötkenın jūrt köz aldynan ötkızıp, özderı de sol zamanǧa barǧandai demderın ışıne tartty. Uly tütınge tūnşyqqan jau äskerı, mergenderdıŋ oǧynan qūlaǧan atty äsker, maidan dalasynan iesız şyǧyp jatqan attar öte äserlı körınıs boldy.
Kaskader, «Kazakh union» ortalyǧynyŋ bastyǧy Bauyrjan Äbışev jetekşılık etken şaiqas alaŋy jūrtşylyqqa ūnaǧany sonşa qazaq batyrynyŋ kiımımen soǧysyp, soŋynan jeŋıstı änmen ärlegen änşı İbragim Eskendırdıŋ änı bıtısımen jūrt polisiia men äskerdıŋ qorşauyn būzyp, batyrlarǧa qarai lap qoidy.
Balpyq bidıŋ 315 jyldyǧy men Altyn Ordanyŋ 750 jyldyǧyna arnalǧan «Orbūlaq» şaiqasy qoiylymynyŋ soŋy at bäigesımen jalǧasyn tapty. Bäige dese ışken asyn jerge qoiatyn qazekeŋ bäigenıŋ bas jüldesıne 4 avtokölık tıgılgenın de aityp jatty.
Almaty oblysy ışkı saiasat basqarmasynyŋ basşysy Rustam Alpysbaevtyŋ aituynşa, bügıngı şara «Ruhani jaŋǧyru» jäne «Ūly dalanyŋ jetı qyry» baǧdarlamalaryn jüzege asyru maqsatynda öttı. Şaraǧa 98 million teŋge bölınıp, onyŋ 61 milliony tarihi körınıske jūmsalǧan.
Prezident Q. Toqaev osydan jetı jarym jyl būryn qazaq dalasynda qūrylyp, älemdık geosaiasatqa äser etken, alyp imperiia Altyn Ordanyŋ mereitoiyn atap ötu turaly ūsynys aitqan bolatyn. Prezidenttıŋ ūsynysyn qoldaǧan oblys jūrty "Orbūlaq şaiqasyn" keremet qylyp atap öttı.
Oŋǧar Qabden,
"Adyrna" ūlttyq portaly
