Şeberler auyly – şeberler mekenı. Sausaǧynan bal tamǧan, temırden tüiın tüigen has şeberlerdı ızdeseŋız, «Kökşoqy» auylyna at basyn būryŋyz. Ömırın qolönerge arnaǧan Mūhtar Nauryzbaevty osy «Kökşoqydaǧy» şeberhanasynan tapqan edık. Oiu-örnekpen aişyqtalǧan qaŋjardyŋ betıne kümıs qaqtap jatqan Mūhtar aǧa bızge qolöner turaly syr şerttı.
– Mūhtar aǧa, özıŋızdı qysqaşa tanystyryp ötseŋız…
– Tuǧan jerım – Qyzylorda oblysyna qarasty Tereŋözek qystaǧy. 1989 jyly öner quyp Almaty qalasyna keldım. Körkem suret uchilişesıne qūjat tapsyryp, oǧan tüse almai qaldym. 1990-şy jyly jaz mezgılınde şeberler auylyna kelıp tūraqtadym.
– Qandai būiymdar jasauǧa beiımsız?
– Negızınen aǧaş būiymdaryn jasaimyn. Mäselen, muzykalyq aspaptar, üi jihazdary degen sekıldı. Ara-arasynda temırmen de, terımen de jūmys ıstei beremın. Nege sūranys bolsa, küştı soǧan jūmsau kerek emes pe?
– Qazırgı taŋda nendei zattarǧa sūranys basym bolyp otyr?
– Qystai şybyn aulap jep, talǧajau ettık. Köktemge qarai azyn-aulaq sūranys bola bastady. Degenmen, onyŋ özı būrynǧydai emes. Būryn mūrnymyzdan şaŋşylyp ülgermei jatuşy edık. Daǧdarystyŋ äserı şeberlerge sezılıp jatyr. Qaltaly azamattar aqşanyŋ betıne qaramai zergerlık būiymdardy jasata beretın. Qazır saudalasady. Saudalasqannyŋ köbı būrylyp ketıp qalady.
– Şeberlık öner sızge kımnen daryǧan?
– Äkem has şeber bolatyn. Üide neşe türlı qūral-saimandar tolyp tūratyn. Naǧaşylarymyz da qarajaiau bolmaǧanǧa ūqsaidy. Naǧaşy aǧalarymyzdyŋ jasaǧan ǧajaiyp dünielerın öz közımızben kördık.
– Qanşa jasyŋyzdan bastap tübegeilı şeberlık önerge bet būrdyŋyz?
– Bala kezımde surettı jaqsy salatynmyn. Keiın tastap kettık. Köp jyldar boiy elde kürış tasyp, şopyr bolyp jūmys ıstedım. 30 jasymnan berı qolönerdıŋ ystyǧy men suyǧyna tözıp kelemın.
– Şeberler auylynda tūru sızge qanşalyqty tiımdı boldy?
– Özıŋ bılmegendı özgelerden sūrap alasyŋ. Jıgıtter bırınen-bırı üirenıp jatady.
– Bäsekelestık te bar şyǧar?
– Baqastyq-bäsekelestık qai kezde de bolǧan, bola bermek te. Tıptı mäşhür Leonardo do Vichi men Mekilandjelo da bır-bırımen qastasyp, bäsekelesıp ötkenı sızge aian. Europada şeberlerdıŋ bır jerge şoǧyrlan mekenı joq. Öitkenı olardyŋ bastary syimaidy. Daǧystandaǧy äigılı Kubachide bırneşe ǧasyr boiy tek öner adamdary tūryp keledı. Osyndai auyldar Reseide atam zamannan berı bar.
– Kubachi zergerlerı sızderden nesımen erekşelenedı?
– Qazaq zergerlerı temırge tüzu jäne köldeneŋ aiqyş-ūiqyş etıp syzyqtar tüsırıp, onyŋ betıne kümıs qaqtaidy. Kubachilık ädıs boiynşa, tüzu syzyqty tereŋ qylyp qazyp, soǧan äşekeidı qaǧyp tastaidy. Är jerdıŋ önerı ärtürlı ǧoi.
– Muzykalyq aspap şabatyn adamnyŋ özı de belgılı bır därejede muzykadan habary boluy kerek şyǧar…
– Özım dombyra jasasam da, ony tartuly bılmeimın. Neşe jyldyq täjıribe beker emes, ärine. Dybystyŋ qaitkende jaqsy şyǧatynyn bılemın. Gäptıŋ bärı – bettaqtaida. Qūlaqküiınıŋ dūrys tūruy dombyra moiyn betınıŋ tüzulıgıne bailanysty.
– Keide dybys zor şyǧady dep dombyraǧa qosymşa tesık jasap jatady. Sol kerek pe?
– Eş qajetı joq närse. Tesık bolsa da, bolmasa da dombyra dybysy özgermeidı.
– Dombyra qandai aǧaştan jasalady?
– Qaraǧaidan da, şyrşadan da şaba beremız. Europalyq äigılı skripkaşylary bafǧyda bızdıŋ jerdıŋ şyrşalaryn muzykalyq aspaptaryna paidalanǧan eken.
Äŋgımelesken Arman SERIKŪLY
