Aitolǧatqan
Ne aitaiyn, otyrmyn oiǧa batyp,
Kökjiekten keledı boz taŋ atyp.
Qalǧyp ketken bılmeidı, marǧau tırlık,
Tünımenen şyqqanyn Ai tolǧatyp.
Jol körsetıp, aspanda tūrǧan jaryq,
Temırqazyq barady künnen qaşyp.
Şolpan jūldyz ǧūmyrly Kümısaiym,
Qalaişa jaryq künge boldyŋ artyq.
Aimen bırge tolǧatyp, ünsız arman,
Jyr äuezdı ızdedım kütken aldan,
Jürmei qoidy, jetekke jūldyz äuen,
Synyq aina siiaqty jūrtta qalǧan.
Ai barady jaqyndap tūŋǧiyqqa,
Perışte men jūldyzdar tūr iyqta,
Kümıljidı perneler, Kümısjansyz,
Yrǧaqtarym tırelıp tyǧyryqqa.
Qos ışegı terbelmei, köpten kütken,
Tiegı dombyramnyŋ jyljyp ketken,
Qūlaq küiı köŋıldıŋ tüzeler me?
Taǧdyrdyŋ şanaǧyna syzat tüsken.
Aitolǧatyp, ıştegı sezımderım,
Appaq qardan alǧaşqy nenı ızdedım?
Aq paraqqa jazylǧan notalardai,
Jatatyn biyl senıŋ joq ızderıŋ.
Zirat basyndaǧy oi
Teŋdık deimız, teŋselumen kelemız,
Teŋge sanap, jer qoinyna enemız.
Dollar jiǧan auqattylar Keŋsaida,
Bızdıŋ qaida jatar eken denemız?
Ölgen soŋ da bai men kedei talasqan,
Bai ziraty körınedı alystan.
Baqida da bıtpeidı eken bäseke,
Adam sırä qūtylmaidy jarystan.
Jerıŋ osy mäŋgılıkke enşı alǧan,
Tört qūlaqpen, tört qūbylaŋ qorşalǧan.
Adamzattyŋ mekenıı būl mäŋgılık,
Sūm ömırden iyqtasyp şarşaǧan.
Jūmaq bar dep, jaqauratqan senımnen,
Abailasaŋ bır şikılık sezılgen.
Sol jūmaqtyŋ bar ekenı şyn bolsa,
Nege sonşa qorqyp jürmız ölımnen.
Jūmaq degen, jūmbaq bop tūr bop tūr bügınde,
Barar jerıŋ belgısızdeu tübınde.
Sol jūmbaqtyŋ kerek pe, eken şeşuı.
Jaqsylyqty körmegen soŋ tırıŋde.
Qairan ömır, kırpış bolyp tarylǧan,
Qaltalyǧa mazar bolyp salynǧan.
Qanşa biık bolsadaǧy kümbezıŋ,
Asa almaidy tırlıktegı aryŋnan.
Ädıl sözge beretūǧyn arqasyn,
Pendelerdıŋ tırlıgınen qorqasyŋ.
Ölılerge jerdı satqan tırıler,
Sol kümbezge, jinap jatyr aqşasyn.
Qanden tıl
Öz tılınen suynyp ögeisırep,
Ūrpaǧymyz barady bötensırep.
Deseŋ qazır qazaqtar kümıljidı,
Jürgender özınşe bop, köktı tırep.
Tärbie alǧan, tälımı özge elden,
Mäŋgürt ūrpaq özınşe özeuregen.
Ögei şeşe sekıldı ana tılı.
Ol öskelı eşteŋe özgermegen.
Sūraǧanyn ala almai "ögei tılden"
Näpaqasyn tauyp jür dökei
tılmen.
Jan-jaǧyna qaraidy prezident,
Kök jiegı köp tılmen keŋeitılgen.
Oqysaŋ Krylovtyŋ "Qanden, pılın",
Dersıŋ-au qol ,jetpeske nege ürdıŋ?...
-Ürmesem, ümıtınıŋ ünı öşken,
Auladan şyǧa almaityn qanden tıldıŋ!
Abai
Aqyn öldı, kürsındı, künşıl ını,
Iştei küldı, bıttı-dep tırşılıgı.
Jyr ǧūmyrdyŋ bılgen joq jalǧasaryn,
Bügın, erteŋ odan soŋ bürsıgünı.
Abaidy ızdep, tau, dala ünsız tyndy,
Aspanda ai mūŋaidy jelsız tüngı.
Paryz emes eken-au Parijde ölu
Şyŋǧystau äldiledı mınsız tıldı.
Aqyn jyry arqalap Saryarqany,
Kettı ainalyp endık pen ǧalamşardy
Qamşy ūstaǧan dalanyŋ Dantesterı,
Öleŋdı emes jerledı qara şaldy!
Maŋdaiyna qazaqtyŋ qūdai bergen,
Bız baqytty ekenbız Abaimenen,
"Äbenderdıŋ" bıtken joq äbestıgı,
Syrlasuǧa mūŋymdy ap, saǧan kelem.
Bolaşaqqa attanyp araily öleŋ,
Tarih syryn şertedı Abaimenen.
Mūrtty jūrtqa ökpelep tūr ma eken dep,
Tūǧyrdaǧy beineŋe qarai berem.
Qara sözdıŋ qairylmas aldaspany,
Köz jūmdy aqyn tünerdı jyr aspany
Jürekterdı naizasyz jaulap alǧan,
Söz patşasy, öleŋnıŋ Şyŋǧys hany.
Zerdelıge beretın ızgı tälım,
Abaidy oqyp, sergidı jan men tänım,
Bankte emes depozit sörede tūr,
Ol menıŋ ortaimaityn kapitalym!
***
Tüz taǧysy jemın tauyp daladan,
Sol dalaǧa Otanym dep qaraǧan.
Arlan bolmas, asyrandy Mailyaiaq,
Ūzap şyǧyp, körmegen soŋ qaladan.
Közkörgender
Qarttarym qaraǧaidai qorǧandarym,
Ata salt, dästürıme qormaldarym.
Jetımsırep qalady-au qairan köŋıl,
Jaqsy edı ǧoi qasymda
bolǧandaryŋ.
Üide otyryp, bal jalaǧan pysyqtar,
Dala zaŋyn ūǧa almaidy, ynjyqtar.
Jolbarysty tūqymdasym desede,
Barys bola alar ma eken mysyqtar?
Talaiyŋdy jaratuşy taŋdaidy,
Tek sipauǧa bergen joq qoi maŋdaidy.
Üi qoianyn qualasaŋ ormanǧa,
Bärıbır ol orqoiandai bolmaidy.
Qyrandardyŋ qanaty bar samǧaityn,
Tau eşkınıŋ müiızı bar qorǧaityn.
Serık etse adaldyqty aqqular,
Tülkılerdıŋ mınezı bar aldaityn.
Örlık penen märttık toly keudesı,
Qasqyr degen öjettıktıŋ belgısı.
Jarystarda jülde alǧan Alabai,
Arlandardy kele me eken bılgısı?
Ülgı ete almai önegesın tektınıŋ,
Bır-bırıne qas qylmaityn märttıgın,
Qasqyrlardan üirene almai töbetter,
İt talasta körsetıp jür ittıgın.
Tas
Mūqaǧalimen mūŋdasu
Tas qalada, şırenıp tas qamaldar,
Keudemnen iteredı tas daualdar.
Taudyŋ ūly aŋsasa taudyŋ ünın,
Tüneredı sūr tastar, tastap yzǧar.
Tastai ezıp, eŋsemdı bassa mūnar,
Taspa būlttyŋ közınde qatqan mūŋ bar.
Tas jürekter tastaǧan tas üilerden,
Syǧalaidy beiküna tastandylar.
Taspen basyp qalanyŋ bar kelbetın,
Meşıtterdıŋ taspenen qorşap şetın.
Künäharlar säjdege jyǧylady,
Qaratas-Qaǧba jaqqa berıp betın.
Tas qalada tastai bop, tas müsınder,
Tas müsınnıŋ taǧdyryn kım tüsıner?
Tas şatqaldan jyljyǧan tas qorymdar,
Tas köşesın belgısız qaida tırer.
Tırılerdıŋ közınen bolǧan ǧaiyp,
Talai qasqa, ömırden öttı oilanyp.
Qazaqtyŋ jıgıtınen dos tappaǧan,
Mūqaǧali Tastaqty myŋ ainalyp.
Tas qalanyŋ syryna bolǧan qanyq,
Tas atqandy qaldy ma közıŋ şalyp.
Tasqa basqan jyryŋdy bızge tastap,
Taudai aqyn, kettıŋ be tasqa ainalyp.
Ömır...
Taŋdardyŋ,
Işınen bır ümıt,
Qaraidy,
Bızderge üŋılıp.
Şuaqqa,
Jete almai kırıgıp,
Ymyrtta,
Köŋılım bülınıp,
Keşqūrym,
Keledı bır küdık,
Qyp-qyzyl,
Şapaqqa tyǧylyp.
Jekpe-jek
Nalysaŋda, qarǧasaŋda ökpelep,
Ajal saǧan kele almaidy betpe-bet.
Ol kelgende özıŋdaǧy bolmaisyŋ,
Sondyqtanda būiyrmaidy jekpe-jek.
Tau asyp,
Künderdıŋ deregı,
Talasyp...
Qaitadan keledı,
Şuaǧyn,
Tırşılık sebedı,
Pendege,
Nesıbe beredı,
Belgısız,
Bıraqta, kölemı,
Nesie,
Siiaqty tölemı.
Baiansyz,
Baqyttyŋ tūraǧy,
Säulenıŋ,
Işınde tūrady.
Baǧytyn,
Terıske būrady,
Qoiatyn
Ömırdıŋ sūraǧy:
-Fänide,
Kım qanşa tūrady?
Saltanat,
Qai patşa, qūrady?...
Uaqyt,
Işınde qūndaǧy,
Zor baqyt,
Kün şyǧyp tūrǧany.
Oralyp,
Künderdıŋ sūltany,
Iŋgäläp!
Kelgende ūrpaǧy.
Ätteŋ-ai!
Bıreudıŋ...
Üzıler nūr taŋy
Tompaiyp,
Jer ana qūrsaǧy.
***
Bır kün- ümıt, bır kün-küdık ömırım,
Täuekelge bel buǧannyŋ bırımın.
Qimas jannyŋ qimas közın qiia almai..
Sony sezııp, şydap jatqan sırımın.
Aitar oiy azba osy tırınıŋ,
Kerek qylmai jai ǧaşyqtyŋ bırınıŋ.
Erıp edıŋ, jüregıŋdı ūsynyp,
Biık bolyp, maǧan degen senımıŋ.
Keşır menı, baqytty ete aldym ba?!
Qaryzdarmyn mäŋgılık men aldyŋda.
Jazǧan jyryŋ jattıkı emes degenıŋ
Älı künge jaŋǧyrady sanamda!
Azamatqa sai boldy ma börıgım!
Maǧan degen biık edı senımıŋ.
Qodarlardan alyp qalgan Jıbegım,
Qodar emes öltırmekşı senı kım?!
Keşır menı, qoldan keler därmen joq!
Kerek pe al, senen aiar müşem joq.
Bas kerek pe, basymdy alyp, qondyrsyn,
Bıraq, myna ǧylymyŋda därmen joq!
Kümısjanym, aitşy menen ne kerek,
Bauyr, jürek bereiınşı bır demep,
Sen aman bop, köre almasaŋ qyzyǧyn,
Maǧan jalǧan köz quanyş ne kerek!?
Saǧynamyn, jatsamdaǧy qasyŋda,
Auru emes aru qyz eŋ jasyŋda.
Saǧy synbas ör qyzdary qazaqtyŋ,
Myqty eken ǧoi, rasynda qaşanda.
Baqytty ete alaldym ba men senı,
Degen oi kep, basyp jatyr eŋsemdı
Esep berıp er azamat oilanar,
Tyǧyryqqa tıredıŋ kep, sen menı.
Äldiledıŋ menı tuǧan balaŋdai,
Är jyryma quandyŋ sen anamdai.
Änderıme quat berıp är ärqaşan,
Sebep boldyŋ qalmauyma qamalmai.
Qiyn saual jauap ızdep tappaityn,
Jaqsylardy kez bola ma aqtaityn!!
Törelıgıŋ tör mınezden körınıp,
Betke basyp, jamandardy
jatpaityn.
Töre qyzy- Töre edıŋ töbedei,
Oilaryŋdy körgen joqpyn elemei,
Noǧailydan jıger alǧan ǧarıp em,
Mektepten aq, senı süiıp tanyp em,.
Aq qaiyŋ bop, keldıŋ menıŋ janyma,
Aitşy,janym baqytty ete aldym ba?..
Jyrlarymdy eŋ alǧaşqy demegen,
Bılmeidı eşkım sendei jannyŋ baryna!
Ajal qorqaq köleŋke bop tyǧylǧan,
İekteidı adamdardy jyǧylǧan,
Aŋdyp jürgen qorqau qasqyr sekıldı,
El bıledı aramdyǧyn būrynnan.
Qarsy kelıp däl aldyŋda tūrmaidy,
Ölgenderdıŋ jaryq künın ūrlaidy.
Ūrlatpaityn jalǧan emes-jarqyn ıs,
Izgılıgıŋ sūm-ajaldy ūrmaidy!
Jekpe-jekke şyǧalmaityn jalǧandyq,
Jalǧan bolsa, nege sonşa aldandyq?
Sürgen ömır jalǧandyǧyn jasasa,
Körmegendı nege jürmız arman qyp?
Nalysaŋda, qarǧasaŋda, ökpelep,
Ajal saǧan kele almaidy betpe-bet.
Ol kelgende bır-bırıŋdı körmeisıŋ,
Sondyqtanda būiyrmaidy jekpe-jek!
Aǧa bop ınılerge dem bergender,
Aqiqat, ädıldıkke söz bergender.
Kärı ormandai senderde siredıŋder,
Ainalaiyn, qimasym közkörgender.
Qazaqtyŋ sarqytyndai elden kelgen,
Qiyndyq tarşylyqta özgermegen.
Äkemızdı körgen soŋ äkemdei bop,
Jüruşı eŋder jaqyn bop özgelerden.
Keudeŋ syr, könılıŋ jyr aŋqyldaǧan,
Ūnaityn sol mınezdı qalpyŋ maǧan.
Tektılerdıŋ tūiaǧy tūǧyrdaǧy,
Ūrpaǧyŋa ülgı bop jarqyldaǧan.
Balalyq jaǧalauy
Qaǧazdan qaiyq jasaǧan,
Säbilık atty qauymǧa,
Jete almai jürmın aŋsaǧan,
Balalyq jaǧalauyna.
Ūşatyn kılem bolar dep,
Saǧymdy qudyq ūstauǧa.
Jasaǧan qaiyq keme bop,
Jetedı dedık Mūztauǧa.
Tūlpar dep mınıp şybyqqa,
Ertekke jürdık aldanyp,
Senetın jönsız şyndyqqa,
Alaŋsyz, qamsyz balalyq.
Balalyq, qairan şalalyq, ,
Qaraǧa aq dep, qaradyq.
Älemdı bölmes, tüsterge,
Danalyq eken balalyq.
Tiyn
Tiyn, tiyn,tiyn dep,
Er azamat küiınbek,
Kök qaǧazdai kök äiel,
Üide otyrsa miyn dep.
Teŋge, teŋge, teŋgeler,
Senı ızdegen sendeler.
Nanda, suda aqyly,
Satylady keŋseler.
Satylady maqsatta,
Satylady mansapta.
Bärı bügın aqşada,
Qarasaŋyz jan-jaqqa.
Kebını men aqymy,
Ölseŋ mola aqyly.
Teŋge berer jerleuge,
Jylap jürgen jaqyny.
Demese de satamyz,
Tiyn tūrar bataŋyz.
Qūran-qatym üşın de,
Konvert berıp jatamyz.
Tiyn, tiyn,tiyn dep,
Teŋge qūrau qiyn dep.
Zamanym tūr zär şaşyp,
Sol tiynǧa syiyn dep!
Sezıktenem
Tözımdılık,
Deimız-au tözımdılık.
Mibastardyŋ
Nūsqaǧan sözın ūǧyp,
Tözıp berseŋ,
Jaraisyŋ bas kötermei,
Jüre berseŋ,
Ündemei tömen būǧyp.
Namysyn,
Baǧalaǧan börıkpenen,
Tektı edık qoi,
Dästürın ejıktegen.
Taptalyp,
Taqiiasy jatsadaǧy,
Tapjylmaityn,
Tözımnen sezıktenem!
