Elımızdıŋ ärbır parasatty azamaty, eŋ aldymen öz halqynyŋ tılın, dının, ötkenın bıluı qajet. Sebebı özın, öz halqynyŋ jaqsysyn tüsıne bılgen adam ǧana özgenı de syilai alady. Tuǧan elınıŋ asyl qazynasynyŋ tūnyǧynan tūşynyp ışe bılgen, onyŋ ınju - marjanyn möldıretıp tızıp ala bılgen ūrpaq qana halqyn süiedı, elınıŋ erteŋın oilaidy. Baitaq dalada san ǧasyr köşı-qondy künder keşken qazaq halqy talai qily kezeŋderden öttı. Sol uaqyttarda öz halqynyŋ jarqyn bolaşaǧyn oilaǧan, jeke dara tūlǧalarymyzdyŋ bırı ärı bıregeiı – Älihan Nūrmūhammedūly Bökeihan. XX ǧasyrdyŋ bas kezındegı ūlt-azattyq qozǧalystyŋ köşbasşysy, qoǧamdyq-saiasi qyzmetpen belsendı türde ainalysqan. Älihan Bökeihannyŋ tüpkı maqsaty ūlttyq memleket qūru boldy. Onyŋ jetekşılıgımen 1917 jyly şıldede Bırınşı jalpyqazaq sezı ötkızıldı, sondai-aq, «Alaş» partiiasy qūryldy. 25 orynnan tūrǧan būl ökımettıŋ töraǧasy bolyp köpşılık dauyspen Älihan Bökeihan sailandy. «Alaş» partiiasy sol kezdıŋ naqty mümkındıkterın eskere otyryp, qazaq halqy damuynyŋ balama jolyn ūsyndy. Sol arqyly Alaş qozǧalysy burjuaziialyq – demokratiialyq, ūlt – azattyq töŋkerıstı aiaqtauǧa baǧyttalǧan reformatorlyq joldy nūsqady. Qoiylǧan naqty maqsatqa jetu barysynda qanşama ter tögılgen ülken eŋbek jatyr.
Bızdıŋ qazırgı taŋda «Mäŋgılık el» bolǧanymyz osyndai ülken jauapty ıster men sol ısterdıŋ köşın bastap tūrǧan ziialylarymyzdyŋ eren eŋbekterınıŋ arqasy dep bılemız. Älihan Bökeihannyŋ ömırı men qyzmetı qazaq halqynyŋ tūtas ūrpaqtaryn otan süigıştıkke, azamattyqqa jäne abzal qasietterge bauluǧa negız bola alady. «Tırı bolsam, qazaqqa qyzmet qylmai qoimaimyn» dep ömırınıŋ soŋyna deiın ūlty üşın jürgen ūly tūlǧamyzǧa biyl 154 jyl. Älihan atamyzdyŋ mereitoiyn ūlyqtau är jyl saiyn ünsız qalyp körmegen, körmek emes. Osy sebeptı Alaş qozǧalysyna onyŋ tarihyna bailanysty mälımetterdı, onyŋ keiıpkerlerın elımızge belgılı Ūlttyq teledidar arnalarynyŋ baǧdarlamalarynda körsetude, BAQ-yna maqalalar jariialanyp, sonymen bırge oqulyqtarda keŋınen berılude. Osyndai ülken tūlǧalarymyzdyŋ arqasynda Täuelsız eldıŋ ūrpaǧymyz. Sol asyldardan qalǧan amanattardy jalǧastyryp, bızden keiıngı ūrpaqtarǧa jetkızu bızdıŋ paryzymyz. Tanymy mol, taǧylymy tereŋ tarihymyzdyŋ berer ǧibraty keşe men bügınnıŋ, erteŋgı bolaşaqtyŋ jemısı bolyp täuelsız ūrpaqtyŋ sanasynda mäŋgı jaŋǧyrady, saqtalady. Kämıl şyndyq osy.
Nazerke Bauyrjanqyzy,
Filologiia jäne älem tılderı fakultetınıŋ 1-kurs studentı.
Ǧylymi jetekşısı: Qozybaqova Fatima Aqynbaevna,
Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU tarih,
arheologiia jäne etnologiia fakultetınıŋ
Qazaqstan tarihy kafedrasynyŋ professory,
tarih ǧylymdarynyŋ kandidaty
