«Jaŋǧyru jolynda babalardan miras bolyp, qanymyzǧa sıŋgen, bügınde tamyrymyzda bülkıldep jatqan ızgı qasietterımızdı qaita tületuımız kerek»
N.Ä.Nazarbaev
Qazaqstannyŋ bırınşı jaŋǧyruy 25 jyl būryn KSRO-nyŋ qirandysynan şyǧyp, öz jolymyzdy derbes memleket retınde bastaǧanymyzdan bastalǧan bolatyn. Ekınşı jaŋǧyru «Qazaqstan-2030» strategiiasynyŋ qabyldanuymen jäne jaŋa elorda - Astananyŋ salynuymen bastaldy. Üşınşı jaŋǧyru Tūŋǧyş Elbasynyŋ «Bolaşaqqa baǧdar: ruhani jaŋǧyru» maqalasymen jalǧasyn tabuda. Ūlt sanasynyŋ jaŋǧyruyn maqsat etken būl eŋbek- baǧdarlamalyq qūjat. Ülken ekı bölımnen tūratyn maqalanyŋ ekınşı jartysynda Elbasy kez - kelgen jaŋǧyrudyŋ eŋ aldymen Ūlttyq bolmysqa, dästürdıŋ zamana synynan sürınbei ötken ozyǧyna negızdeluın qadap aityp otyr.Būl ırgelı maqalany halyq Mäŋgılık El mūratyn jüzege asyrudyŋ tüp negızderın körsetıp bergen tūjyrymdamalyq baǧdarlama retınde qabyldauda. Tūŋǧyş Elbasy Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ «Bolaşaqqa baǧdar: ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamalyq maqalasy el damuynyŋ jarqyn ülgısı men naqty qadamdaryn körsetetın kelelı oi, saliqaly pıkır, batyl şeşımderge qūrylǧan maŋyzdy qūjat. Būl maqalany oqi kele, sanany jaŋǧyrtu, ūlttyq bolmystan, ūlttyq kodtan aiyrylyp qalmai, ony älemdık qūndylyqtarmen üilestırıp, Qazaqstannyŋ igılıgıne jaratu jolyndaǧy maqsat-müddeler turaly özektı mäsele köterılıp otyrǧanyn tüsındım. Maqalada tūŋǧyş Prezident Qazaqstan üşın qaita tüleudıŋ aiyryqşa maŋyzdy ekı üderısı – saiasi reforma men ekonomikalyq jaŋǧyrudy qolǧa ala otyryp, bırtūtas Ūlt bolu üşın bolaşaqqa qalai qadam basatynyn jäne būqaralyq sanany qalai özgertetını jönınde alysty boljaityn közqarastarymen bölısedı. Qoǧamdyq sanany jaŋǧyrtuǧa baǧyttalyp otyrǧan būl ideianyŋ ūsynyluy uaqyt talaby men el damuynyŋ tarihi kezeŋıne sai, maŋyzy zor şeşım bolyp otyr. Būl ideianyŋ üşınşı jaŋǧyrudyŋ özegıne ainaluy, elımızge müldem jaŋaşa sipat, tyŋ serpın äkelerı anyq. Neǧūrlym tūtastyqqa jetu üşın eldı aişyqtap tūrǧan ūlttyŋ tanymdyq, tärbielık maŋyzǧa bai ädet-ǧūryp, salt-dästürlerı qajet. Kez kelgen halyqty özınıŋ töltuma ruhani qūndylyqtary men ızgı qasietterı ǧana bırıktıre alady. Elbasy maqalada osy ūstanymdy aiqyn körsetıp berdı: «…Jaŋǧyrǧan qoǧamnyŋ özınıŋ tamyry tarihynyŋ tereŋınen bastau alatyn ruhani kody bolady…Jaŋa tūrpatty jaŋǧyrudyŋ eŋ basty şarty – sol ūlttyq kodyŋdy saqtai bılu». Būl – tekten tek aityla salynǧan jürek qalauy emes, bügıngı örkeniettı, ozyq tehnologiialy, jahandyq yqpaldasudan, kerek deseŋız, türlı qauıp-qaterden qorǧanu joly. Osy oraida ūltymyzdyŋ belgılı ūstazy Ahmet Baitūrsynūlynyŋ: «Qasyŋnan da, dosyŋnan da bırdei saqtan», – degen sözı oiǧa oralady. Saqtanudyŋ basy – özıŋe qatysty ruhani qūndylyǧyŋdy tügendep, keiıngıge mūra etıp qaldyru. Elbasynyŋ ideiasy tarihqa degen közqarasty tüzetu men ūlttyq bıregeilıktı saqtap, ūlttyq sana-sezımnıŋ kökjiegın keŋeitu jaily bolyp otyr. Elbasynyŋ «Bızge tarih turaly özderınıŋ subektivtı paiymdaryn tyqpalauǧa eşkımnıŋ qaqysy joq»,- deuı şeşımdı pıkır. Sanany ruhani jaŋǧyrtuǧa bäsekege qabılettı, bılımdı eldıŋ ǧana şamasy jetedı. Sol sebepten Elbasy ruhani jaŋǧyrudaǧy ūlttyq sananyŋ rölıne basa nazar audaryp, bırneşe mındetterdı aiqyndap berdı. Elbasy atalǧan maqaladan jaŋaşa bastau alatyn «Tuǧan elge» ūlasatyn «Tuǧan jer» baǧdarlamasyn qolǧa aludy ūsynyp otyr. Ärbır azamattyŋ özınıŋ tuǧan jerınıŋ güldenuı üşın naqty üles qosuǧa ündeidı. Jas buyn ökılderı halyqtyŋ igı dästürınen tälım alyp, eljandylyq, patriottyq qasietterdı boiyna sıŋırıp ösu üşın naq osyndai baǧdardyŋ maŋyzdylyǧy zor. Elbasy ruhani jaŋǧyrudaǧy ūlttyq sananyŋ rölıne basa nazar audaryp, bırneşe mındetterdı aiqyndap berdı. Onyŋ eŋ negızgısı ūlttyŋ tereŋ tarihynan bastau alatyn ruhani ūstanymdy saqtap qalu. Qūndylyqtarymyz ben ozyq dästürımızdı tabysty jaŋǧyrudyŋ alǧyşartyna ainaldyra bılu. Būl rette, Elbasy «Jaŋǧyru jolynda babalardan miras bolyp, qanymyzǧa sıŋgen, bügınde tamyrymyzda bülkıldep jatqan ızgı qasietterımızdı qaita tületuımız kerek»,- ekenın atap körsettı. Ruhani jaŋǧyruda qoiylyp otyrǧan maŋyzdy mäselenıŋ bırı «sananyŋ aşyqtyǧy». Jahandanu ürdısındegı basty talap älemdık tılderdı igeruge ūmtylu. Būl bızdıŋ ǧalamdyq ürdıske tolyqqandy aralasuymyzǧa jol aşady. Älemdık ozyq täjıribe men jetıstıkterge qol jetkızuımızge mümkındık tuǧyzatyny anyq. Būl baǧdarlamalyq maqalada tarihtyŋ ötkenıne köz jügırtıp, jaŋa tarihi kezeŋderge jan-jaqty baǧa bere otyryp, ruhani jaŋǧyru arqyly bolaşaqqa degen Elbasynyŋ parasatty pıkırlerı men közqarasyn aŋǧaramyz. «Ekı däuır tüiısken ölıara şaqta Qazaqstanǧa tübegeilı jaŋǧyru jäne jaŋa ideialar arqyly bolaşaǧyn baiandy ete tüsudıŋ teŋdessız tarihi mümkındıgı berılıp otyr. Men barşa qazaqstandyqtar, äsırese, jas ūrpaq jaŋǧyru jönındegı osynau ūsynystardyŋ maŋyzyn tereŋ tüsınedı dep senemın. Jaŋa jaǧdaida jaŋǧyruǧa degen ışkı ūmtylys – bızdıŋ damuymyzdyŋ eŋ basty qaǧidasy», -dep el keleşegıne ümıt artty. Tūŋǧyş Elbasymyzdyŋ «Bolaşaqqa baǧdar: ruhani jaŋǧyru» atty maqalasy- qoǧam damuyna tyŋ serpın berıp, barşa qazaqstandyqtardyŋ jappai qoldauyna ie bolar tarihi bastama. Būl igı bastamany el ışınde nasihattap, laiyqty jüzege asyru- barşamyzdyŋ mındetımız. Sözımdı qoryta kele, Ūly mūrat jolynda tıze qosyp, ıs qylu – bızdıŋ perzenttık häm azamattyq Ūly boryşymyz dep bılemın. Endeşe, ruhani jaŋaru arqyly älem moiyndar tabysty el bolyp, jarqyn bolaşaqqa degen senım men ümıttı ündestıre otyryp, barşamyz bırlık tuy astynda baqytqa bırge jeteiık!Aida QARSYBAIQYZY,
QazŪU filologiia jäne älem tılderı fakultetınıŋ studentı.
F.AQYNBAIQYZY, ǧylymi jetekşısı
QazŪU Qazaqstan tarihy kafedrasynyŋ professory,
