Ár halyq, ár memleket ǵasyrlar bederinde rýhanı jańǵyryp, jańaryp otyrady. Al rýhanı jańǵyrý men jańarýda bilim berýdiń róli zor. Biz ózimizdiń ulttyq erekshelikterimizdi saqtaı, eskere otyryp, álemde bolyp jatqan jańalyqtardy qabyldaı bilýimiz kerek. Birneshe tildi bilgen adam eshteńeden utylmaıdy.
«El bolam deseń, besigińdi túze» deıdi uly Muhtar Áýezov. Árbir bilimger óz jeri men onyń baılyǵynyń ıesi bolý úshin jańa tehnologııalardy meńgerip, jańasha ómir súrýge úırenýdiń joldaryn bilýge tıis. Eger qoǵamnyń damý kilti bilimdi adamdardyń jańasha qyzmet atqarýyn kerek etetin bolsa, sol jańashyl adamdardy, bolashaq qoǵam múshelerine bilim men tárbıe berýdi júzege asyratyn mamandar daıyndaıtyn bizdiń bilim berý uıymdary kózdegen baǵyttarǵa laıyqty bolýy tıis. Eń bastysy, bilim berýge qoıylyp otyrǵan jańa talaptardy oryndaýda kóptegen jumystar júrgizilip, jastardyń úsh tilde bilim alýyna, jańa tehnologııalardy bilim berý júıesine engizýde óńirimizde keleli jumystar atqarylýda.
Rýhanı jańǵyrý – adam balasynyń onyń ishki áleminiń jańarýy, sana-sezimi, jańa ózgeristi qabyldaı bilýi. Rýhanı jańǵyrýdy órkenıettiń órge júzýimen baılanystyramyz. Tarıh sahnasyna kóz júgirtsek, ósken ulttyń órbı túsýine osy «Rýhanı jańǵyrý dálel» desek bolady. Kóne zamandaǵy kórikti qalalarymyz, sán saltanatty talasqan ozyq eskertkishterimiz, mádenı muralarymyz bultartpas aıǵaq bolyp tabylady.
Elbasy rýhanı jańǵyrýdyń birneshe prınıpterin usyndy:
1)Básekelestik qabilet.Ǵalamdanýdyń jahandyq júıesine enip, HHI ǵasyrdyń talaptaryna daǵdylanýdyń qamyna kirisý sapaly tabystyń kilti ekenin atap aıtty.
2)Pragmatızm. Ulan ǵaıyr qazynalarymyzdy qalpynsha qoldanyp, qorǵaý, bir maqsatpen mejelegen mejege jetý arqyly túrli saıası radıkaldy ıdealogııalarǵa tosqaýyl bolýdyń baǵdaryn usyndy.
3)Ulttyq biregeılikti saqtaý. Elbasymyz úshinshi qaǵıdasynda ulttyq kod, ıaǵnı halqymyzǵa tán salt-sanamyz, asyl mádenıetimiz bulardyń barlyǵy boıymyzda jalyndap, úni shyrqalyp turýyn basa aıtty, sonda ǵana alǵa basýlar bolatynyń eskertti. 4)Bilimniń saltanat qurýy. Qazirgi tańda bilim baǵdarlamalarynyń elimizge utymdy úles qosyp kele jatqanyn aıta kelip, tabys tizgini – bilimdi bolashaq jastardyń qolynda ekenine basa nazar aýdardy.
5)Qazaqstannyń revolıýııalyq emes, evolıýııalyq damýy. HH ǵasyr qasiretterin qaperimizge saqtap, odan sabaq alý jáne de dúrbeleń týǵyzý ekonomıkalyq kúıreýge alyp keletinin qazirgi kezde bolyp jatqan álemdik tolqynystardy mysalǵa keltirdi. Revalıýııalyq ózgeris emes, evolıýııalyq jańarý alyp kelýimiz kerek ekenine oı qortty.
Maqalany oqı otyryp, onyń árbir sóıleminde búginimiz ben bolashaǵy jarqyn Qazaqstanǵa aparatyn naqty jospar, maqsat kórsetilgendigin túsindim. Elimizde áleýmettik-ekonomıkalyq, saıası reformalar jaqsy júzege asýda. Al bul maqaladaǵy rýhanı órleý, rýhanı jańǵyrýdy bizdiń damýymyzdyń eń basty tuǵyrlarynyń biri dep esepteımin.
Qoryta aıtqanda, bul elbasynyń utymdy qaǵıdasy, halqyna degen úndeý ósıeti dep bilemin. Ishki rýhanııatymyz arqyly, syrtqy ózgeristerdi jaqsy jaǵynan qabyldap, jańǵyrýdyń dańǵyl jolyna túsýge kóshbasshymyz bolashaq myna bizge dara jol kórsetti. Ol soqpaqtardan qalaı ótý kerektigin aıtyp, baǵyt baǵdar berdi. Endeshe, kókjıekten aýytqymaı, ult kóshbasshysynyń óskeleń urpaqqa menzegen dara jolymen bıik shyńdardy baǵyndyraıyq.
Hýanbek Jandaýren
Ál Farabı atyndaǵy QazUÝ Fılologııa jáne
álem tilderi fakýltetiniń 1 kýrs stýdenti
Jetekshisi - F.Qozybaqova:
Ál Farabı atyndaǵy QazUÝ tarıh jáne
arheologııa, etnologııa fakýltetiniń
Qazaqstan tarıh kafedrasynyń professory.
