Toqaev: Tötenşe jaǧdai rejimı 11 mamyrǧa deiın ūzarady

Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ mälımdemesı jariialandy. Qūrmettı otandastar! Barşaŋyzǧa belgılı, Qazaqstan halqy 16 nauryzdan bastap tötenşe jaǧdai rejimıne köştı. Ärine, būl kezeŋ jūrtşylyqqa oŋai timegenı anyq. Keibır azamattar jūmysyn joǧaltyp, tabyssyz qaldy. Oiǧa alǧan josparlaryn özgertuge mäjbür bolǧandar da bar. Adami tūrǧydan men mūny tüsınemın. Qauıptı virus Qazaqstanda keŋ jaiylyp ketpeuı üşın osyndai kürdelı, bıraq asa qajet şeşım qabyldadym. Sonyŋ arqasynda ındet jappai taralǧan joq. Düniejüzılık densaulyq saqtau ūiymy da, halyqaralyq sarapşylar da Qazaqstannyŋ ıs-qimylyn oŋ baǧalap otyr. Elımızde qataŋ karantin şaralary engızılıp, qoǧamdyq kölıktıŋ jūmysy toqtatyldy. Mekemeler men käsıporyndardyŋ basym bölıgı qaşyqtan jūmys ısteu rejimıne köştı. Köşeler, tūrǧyn üiler dezinfeksiialanyp, nauqastarǧa därıgerlık kömek körsetılude. Ärine, barlyq oblystaǧy jaǧdai bırdei emes. Keibır aimaqtarda ındet şaryqtau şegınen ötken siiaqty. Bıraq bırqatar öŋırde virustyŋ taralu qaupı älı de seiılmei otyr. Bız ondaǧy naqty sanitarlyq ahualǧa qarai äreket jasaimyz. Basty mındet – azamattarymyzdyŋ densaulyǧyn saqtap, ömırın qorǧap qalu. Äleumettık jäne ekonomikalyq tūraqtylyqty qamtamasyz etıp, halyqtyŋ tabysyn saqtau üşın de arnaiy şaralar qabyldanyp jatyr. Taǧy da qaitalap aitamyn: qazırgıdei kürdelı kezde ärbır azamat bızdıŋ nazarymyzda bolady. Memleket eşkımdı qiyndyqta qaldyrmaidy. Men tötenşe jaǧdai kezeŋınde azamattarymyzǧa qoldau körsetuge arnalǧan şaralardyŋ ekı toptamasyn jariia ettım. Būl şaralar barynşa jüzege asyryluda. Qoǧam tarapynan aitylǧan oryndy syn-pıkırler de bar. Ony eskeremız. Bügıngı künı 4 million 250 myŋ azamatqa qarjylai kömek körsetıldı. 570 myŋnan astam adamǧa azyq-tülık taratyldy. Jalpy, 1,1 millionnan astam adamdy azyq-tülıkpen qamtamasyz etudı josparlap otyrmyz. Elbasynyŋ bastamasymen qūrylǧan «Bırgemız» qorynan qarjy bölındı. «Nur Otan» partiiasy belsendı jūmys atqaruda. Säuır-mamyr ailarynda 1,6 millionnan astam adamǧa kommunaldyq tölem üşın kömek körsetıledı. Azyq-tülıktıŋ jetkılıktı boluyna jäne onyŋ sapasyna qatysty ūdaiy monitoring jürgızılude. Elımızde azyq-tülık tapşylyǧy joq. Jergılıktı bilık organdary äleumettık maŋyzy bar tauarlar baǧasyn baqylauda ūstap otyr. Bız ındetpen kürestıŋ aldyŋǧy şebınde jürgen därıgerlerdı qarjylai qoldap jatyrmyz. Densaulyq saqtau ministrlıgı jäne äkımder basqa da medisina qyzmetkerlerıne kömek körsetu üşın şaralar qabyldauda. 1,6 millionnan astam adam, 11,5 myŋ şaǧyn jäne orta biznes ökılı nesielerın keiın töleuge mümkındık aldy. Būl jalpy alǧanda 360 milliardtan astam teŋgenı qamtidy. Bügınde şaǧyn jäne orta biznes kürdelı jaǧdaiǧa tap boldy. Osy salaǧa qazır kömektespesek, ekonomikany qalpyna keltıre almaimyz. 700 myŋnan astam kompaniia men jeke käsıpkerge salyqtyq jeŋıldıkter jasaldy. Sol arqyly olar 1 trillion teŋgege juyq qarjyny ünemdei alady. Şaǧyn jäne orta bizneske tiımdı nesie beru üşın qarajat bölındı. Jūmysşy sanyn jäne eŋbekaqy kölemın azaitpau maqsatynda ırı kompaniialarǧa tiıstı qoldau körsetıledı. Qazır olardyŋ tızımı jasaluda. Oǧan el ekonomikasy üşın asa maŋyzdy kompaniialar ǧana engızıledı. Auyl şaruaşylyǧy eŋbekkerlerı qiyndyqqa qaramastan jūmys ısteude. Şarualardyŋ eŋbegıne dän rizamyz. Köktemgı egıs nauqany mäselelerı şeşımın tapty. Būl jūmysqa eşqandai kedergı bolmauy kerek. Auyl şaruaşylyǧy ministrlıgıne jäne äkımderge osyndai mındet jükteledı. Osy nauqanǧa jäne önımdı aldyn ala satyp aluǧa 200 milliard teŋge bölındı. Sonyŋ 70 milliardy tūqym öndırısın damytuǧa, tyŋaitqyştar satyp aluǧa jūmsalady. Jalpy, azamattar men biznestı qoldau üşın 6 trillion teŋgege juyq qarjy bölınıp otyr. Būl – qomaqty qarajat. Ükımet pen qūzyrly organdardyŋ mındetı – qarjynyŋ tiımdı jūmsaluyn jäne osy üderıstıŋ barynşa aşyq boluyn qamtamasyz etu. Qol jetkızgen nätijemen şekteluge bolmaidy. Qalyptasqan ahual älı de kürdelı. Koronavirus bükıl älemdı jailap keledı. Virus jūqtyrǧandardyŋ sany 3 millionǧa juyqtady. Būl körsetkış ösıp bara jatyr. Pandemiianyŋ ekınşı kezeŋı bastalyp ketuı de yqtimal. Qazaqstan ındettıŋ şaryqtau şegınen ötken joq. Ahualdyŋ baqylaudan şyǧyp ketu qaupı bar. Ökınışke qarai, keibır aimaqtarda, äsırese, Almatyda virus jūqtyrǧan därıgerler jäne medisina qyzmetkerlerı öte köp. Sondyqtan, solardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu üşın şūǧyl şaralar qabyldanuda. Mäselenıŋ anyq-qanyǧyn zerttep, būǧan jol bergen basşylardyŋ jauapkerşılıgın qarau kerek. Mūndai jaǧdailarǧa jol bermeu qajet. Qauıpsızdık şaralaryn qataŋ saqtaǧan jön. Onsyz bolmaidy. Olai etpesek, ındettıŋ jaŋa oşaqtary paida boluy mümkın. Koronavirusqa jeŋıl-jelpı qarauǧa bolmaidy. Karantin talaptarynan bır sätte bas tartsaq, derttı qaitadan örşıtıp alamyz. Koronavirus – adamnyŋ densaulyǧyna qater töndıretın öte jūqpaly ındet. Mūny bükıl älem moiyndap otyr. Al, ony joqqa şyǧaryp, jūrtqa jalǧan aqparat taratudyŋ arty jaqsylyqqa aparmaityny belgılı. Būl – azamattarymyzdyŋ densaulyǧyna nūqsan keltıretın äreket. Elımızdegı qazırgı ahualǧa bailanysty jäne Memlekettık komissiianyŋ ūsynystaryn negızge alyp, men Tötenşe jaǧdai rejimın biylǧy 11 mamyrǧa deiın ūzartu turaly Jarlyq şyǧaru jönınde şeşım qabyldadym. Būl – bız bastan ötkerıp jatqan kürdelı kezeŋnıŋ talaby. Zaŋǧa säikes 11 mamyrda Tötenşe jaǧdai rejimı aiaqtalady. Elımızdı pandemiianyŋ şeŋgelınen qūtqaru – bärımızge ortaq mındet. Men üşın är azamattyŋ ömırınen qymbat eşteŋe joq. Sonymen qatar Tötenşe jaǧdai rejimın qamtamasyz etu jönındegı Memlekettık komissiia karantin talaptaryn jeŋıldetuge daiyn. Aldymen, virustyŋ taraluyn qataŋ baqylauda ūstap otyrǧan oblystar men qalalardan bastauǧa bolady. Memlekettık komissiiaǧa elordanyŋ ülgısımen elımızdıŋ barlyq aimaǧynda öz jūmystaryna kırısetın mekemelerdıŋ tızımın jasau tapsyryldy. Bırınşı kezekte önerkäsıp käsıporyndary, qūrylys, jol qūrylysy jäne kölık kompaniialary, bankter jäne halyqqa qyzmet körsetu ortalyqtary jūmysqa kırısuı kerek. Bıraq barlyq sanitarlyq normalardy saqtap, jūmys oryndarynda ünemı dezinfeksiia jürgızıp tūru qajet. Kündelıktı ömırde äleumettık ara qaşyqtyqty ūstanǧan jön. Käsıporyn basşylaryna jäne jergılıktı atqaru organdaryna jeke jauapkerşılık jükteledı. Būl oraida barlyq deŋgeidegı äkımdıkterdıŋ rölı aitarlyqtai artady. Ükımet kelesı aida da tabysynan aiyrylǧan azamattarǧa 42500 teŋge kölemınde kömek beredı. Qaitadan ötınım jıberudıŋ qajetı joq. Tölem būryn ūsynylǧan qūjat boiynşa jüzege asyrylady. Mūqtaj otbasylar azyq-tülık ala beredı. Oqşaulanu kezınde ata-analarǧa kışkentai balalarymen tört qabyrǧaǧa qamalyp otyru oŋai emes. Memlekettık komissiia äkımdıktermen bırlesıp, aulalardy jäne oiyn alaŋdaryn aşu mäselesın oilastyruǧa tiıs. Ärine, aldymen, barlyq sanitarlyq normalar men sanitarlyq qauıpsızdık talaptary qataŋ saqtaluy kerek. Saiajai ielerı de qatty alaŋdap otyr. Öitkenı, qazır köktemnıŋ däl ortasy, jūrtqa qolaily kezeŋ. Memlekettık komissiia būl mäselenı qarastyrdy, endı ony şeşu jolyn aitady. Elımızde jolauşylarǧa arnalǧan barlyq äue tasymaly toqtady. Būl der kezınde qabyldanǧan dūrys şeşım boldy. Degenmen, salystyrmaly türde jaǧdaidyŋ tūraqtanǧanyn eskerıp, Ükımet 1 mamyrdan bastap Elorda men Almaty arasyndaǧy reisterdı aşatyn boldy. Mūndai şara azamattarmen qatar ındetpen küresıp jürgen köptegen mamandardyŋ jūmysy üşın qajet. Barlyq qauıpsızdık şaralaryn mūqiiat oilastyryp, aviasiialyq jäne sanitarlyq qyzmetterdıŋ özara ıs-qimyl tärtıbın äzırleu maŋyzdy. Karantin rejimın bırtındep jeŋıldetu degenımız özımız üirengen kündelıktı tırşılıkke qaita oralu emes ekenın ūǧynǧanymyz jön. Oiyn-sauyq jäne sauda ortalyqtary, kinoteatrlar, restorandar, saiabaqtar men adam köp jinalatyn basqa da oryndar äzırge jabyq bolady. Joǧary oqu oryndary, kolledjder, mektepter qaşyqtan oqytudy jalǧastyra beredı. El tūrǧyndaryn būl şaralarǧa tüsınıstıkpen qarauǧa şaqyramyn. Halqymyzda «Tözım tılekke jetkızedı» degen maqal bar. Sondyqtan sabyr saqtaiyq. Künnıŋ jylynuy men karantinnen şarşaǧandyq jauapsyzdyqqa sebep bolmauǧa tiıs. Karantin rejimı būzylsa, koronavirusqa şaldyqqandardyŋ sany kürt köbeiıp ketuı mümkın. Äsırese, sozylmaly auruy bar jäne egde adamdar erekşe saq boluy kerek. Tıptı, kışkentai balalar da auru jūqtyruy mümkın ekenın baiqadyq. Sondyqtan olardyŋ densaulyǧyna bei-jai qarauǧa bolmaidy. Äzırge būl virustyŋ vaksinasy joq. Karantin şaralaryn qataŋ ūstansaq qana ındetten qūtylamyz. Asa qajettılık bolmasa, eşqaida şyqpai, üide otyryŋyzdar. Būl, äsırese, qazırgı qasiettı Ramazan aiynda öte maŋyzdy. Osy kezeŋnıŋ de asyl mūraty – şydam men tözım, sabyr men qanaǧat ekenın bılesızder. Biyl Qazaqstan mūsylmandary dıni basqarmasy Orazada bırqatar räsımnen tartynudy ūsyndy. Sondyqtan osyndai uaqytta auyzaşardyŋ özın köpşılıkpen bırge ötkıze almaitynymyz belgılı. Aldaǧy mamyr aiyndaǧy merekelerdı de üide atap ötuge tura keledı. Bıraq, Jeŋıs künınde Ūly Otan soǧysy ardagerlerınıŋ bırde-bıreuı eleusız qalmaidy. Bärıne laiyqty qūrmet körsetıledı. Äkımder soǧys jäne tyl ardagerlerıne materialdyq kömek beredı. Densaulyq saqtau ministrlıgı aurudy test arqyly anyqtau jūmysyn barynşa küşeituge tiıs. Ony halyqaralyq standartqa säikes täulıgıne kem degende 20-25 myŋǧa deiın jetkızu qajet. Osyǧan orai, Ükımetke qysqa merzım ışınde otandyq test-jüiesınıŋ öndırısın qolǧa aludy tapsyramyn. Bız immunobiologiialyq preparattardy äzırleu üşın qolda bar mümkındıkterımızdı tolyq paidalanuymyz kerek. Vaksina qoljetımdı bolǧan kezde Qazaqstan şeteldıŋ därı-därmegın kütıp otyrmauy qajet. Daǧdarystan keiın de bız medisinany damytuǧa basa män beremız. Būl salaǧa memleket tarapynan auqymdy qoldau körsetıledı. Ükımet Halyq densaulyǧy jäne densaulyq saqtau jüiesı turaly jaŋa kodeks jobasyna osy salany jetıldıretın naqty ūsynystar engızuge tiıs. Parlament būl kodekstı sessiianyŋ soŋyna deiın qabyldaidy dep oilaimyn. Bız qazırden bastap daǧdarystan keiıngı kezeŋge daiyndaluymyz kerek. Būl jönınde Elbasy Qauıpsızdık Keŋesınıŋ 24 säuırde ötken otyrysynda naqty aitty. Ükımet pen Ūlttyq bank 11 mamyrǧa deiın Ekonomikalyq damudy qalpyna keltıru jönındegı keşendı jospardy daiyndaidy. Onda daǧdarystan zardap şekken salalarǧa qoldau körsetu şaralary qamtylady. Bügınde elımız damudyŋ jaŋa deŋgeiıne qadam basyp otyr. Şyn mänınde, bız endı mülde jaŋa jaǧdaida ömır süretın bolamyz. Sondyqtan ekonomikaǧa jäne memlekettık basqaru jüiesıne auqymdy ärı maŋyzdy özgerıster qajet. Indetpen kürestıŋ aldyŋǧy şebındegı azamattardy taǧy da erekşe atap ötkım keledı. Halyqtyŋ qauıpsızdıgı üşın jankeştılık tanytyp jürgen därıgerler men medisina qyzmetkerlerıne, qūqyq qorǧau organdarynyŋ ökılderıne jäne äskeri qyzmetşılerge alǧys aitamyn. Qauıp-qaterge qaramai mūqtaj jandarǧa kömek qolyn sozǧan volonterlerge de rizaşylyq bıldıremın. Sondai-aq, halyqqa jedel jäne şynaiy aqparat taratyp jürgen jurnalister qauymyna alǧys aitamyn. Daǧdarysqa qarsy şaralardy jüzege asyruǧa atsalysqan memlekettık apparattyŋ qyzmetkerlerı de qūrmetke laiyq. Qazaqstan halyqaralyq qoǧamdastyqtan eş närsenı jasyrmai, barlyq mälımettı aşyq jariialap otyr. Sondyqtan keibır azamattardy bos söz ben jalǧan mälımetke jol bermeuge şaqyramyn. Ärine, memlekettık organdardyŋ jūmysynda olqylyqtar bar, bıraq, memlekettık qyzmetşılerdıŋ köpşılıgı jūmysyn adal atqaruda. Kemşılıkterdı bız körıp otyrmyz. Odan tiıstı sabaq alyp, qajettı şaralardy qabyldaimyz. Būl daǧdarys bırlıgı bekem, elın süietın otanşyl jūrt ekenımızdı körsettı. Qaşanda osylai ūlt bolyp ūiysa bılsek, barlyq maqsatymyzǧa qol jetkızemız. Oǧan eşqandai kümän joq. Eldıŋ qamy üşın bastaǧan ısımız qaiyrly bolady dep senemın! Halqymyz «Bereke basy – bırlıkte» deidı. Jūdyryqtai jūmylsaq, kez kelgen qiyndyqty jeŋemız! Bız bırgemız!