Ötkende Mamin bastaǧan, Dälenov (Ūlttyq ekonomika ministrı) qostaǧan süiıktı
Ükımetımız N.Smaǧūlov, A.Rahymbaev, P. Foster, B.Musin, V.Kim («Forbsqa» müşe
milliarder) sekıldı alpauyttar men Mega Center, «Almaty Motors Premium», BI Group,
Eir Astana, Samruk-Energo, «Kazahmys», “High Vill Kazakhsatan” sekıldı alyptarǧa
memleket qarjylai kömek beretın bolǧan 361 käsıporynnyŋ tızbesın şyǧaryp, eldı
esınen bır tandyryp edı, endı 240 mlrd.teŋgege 20 köterme-önım ortalyǧyn (KÖO)
salmaqşy körınedı. Sonda bügıngı taŋda qoldaǧy bar qoima-ǧimarattar azşylyq etıp, būl
ortalyqtarǧa küiıp tūrǧan qajettılık bolǧany ma? Ol jaily söz joq. «Olarda
saqtalatyn otandyq önım be, joq älde negızınen şeteldık, berısı Özbekstan men
Qyrǧyzstannan, arysy Argentina men Braziliiadan jetkızılgen önım be?» degen
basty sūraqqa da jauap joq...
Endeşe, dostar, «spasenie utopaiuşih delo ruk samih utopaiuşih» dep K.Prudkov
aitpaqşy, mynalar taǧy bır «keremet» joba jasap, şalqamyzdan tüsırmei tūryp,
bolaşaqta bızge NE KEREK? QANŞA KEREK? QAŞANǦA KEREK? KIM ISTEIDI?
QARAJATTY QAIDAN ALAMYZ? degen 5 sūraq töŋıregınde, Ükımet qolǧa alyp
jatqan daǧdarysqa qarsy jobaǧa (ol qabyldanyp ketse keş bolady) balama retınde 1
jyldan 5 jylǧa deiıngı atqarylar merzımı, jauapty tūlǧalary, jūmsalar qarjysy naqty
körsetılgen, sūryptalǧan ısterdıŋ KEŞENDI BAǦDARLAMASYN jasauǧa kırıseiık.
Onda ekonomikanyŋ barlyq salasy qamtyluy tiıs. 1992-93 jyldary Qazaqstanda tikelei
Halyqaralyq Valiuta Qorynyŋ aituymen D.Sembaev bastaǧan top naryqqa ötudıŋ
«şokovaia terapiia», oǧan qarsy A.Esentügelov, Q.Berentaev, t.b. kırgen top balama
nūsqasyn jasaǧanda, 1-nūsqa ötıp, odan tapqan paidamyz, jetken jerımız belgılı. Bügın de
däl sondai, artyq-kemı joq, ūlt taǧdyry şeşıletın kezeŋ.
Eŋ basty – qarjy mäselesıne kelsek, ony Ūlttyq qordan aluǧa bolady. (Bügın
almaǧanda qaşan alamyz?..) Öitkenı, ol bärıbır Batystyŋ bankterinde jatyr. Negizinen
amerikalyq kompaniialardyŋ qūndy qaǧazyna jūmsalǧan. Odan körip otyrǧan paidamyz
jylyna 3-4 paiyz şamasynda. Al, bügın bızge ondaǧan milliard dollar investisiia
auadai qajet.
Auyl şaruaşylyǧyna qatysty bır-ekı auyz ǧana aitar bolsaq, T.Rahymbaev «163
audanǧa 1mlrd.teŋgeden 163 mlrd.teŋgenı şarua qojalyqtary men qosalqy
şaruaşylyqqa naqty öndırıske böleiık» deidı. Öte dūrys! Men ötkende 100 mlrd.teŋgenı
naqty 40 myŋ otbasyǧa 50 saulyq qoidan (nemese 50 myŋ otbasyǧa 40 saulyq qoidan),
barlyǧy 2 mln.qoidy satyp äperuge jūmsaiyq dedım. Tökeŋnıŋ esebı qandai ekenın
qaidam, men ūsynǧan joba boiynşa 2020 jyly äpergen 2 mln.qoiymyz 2029 jyly 30
mln.basqa ainalady. Jobamyzdyŋ bärı osyndai naqty boluy tiıs...
Jalpy, auyl şaruaşylyǧymen ainalysatyn adam sany el tūrǧynynyŋ üşten
bırıne jetpeuı, onyŋ öndırısıne keter şyǧyn de ūlttyq kırıstıŋ üşten bırınen aspauy
tiıs. Ol sonda ǧana tiımdı bola alady. Al, bızde olai etuge äbden bolady. Sebebı, jerımız
keŋ, amerikalyqtar sekıldı tehnikany barynşa mol paidalanuǧa mümkındık köp ärı
egınşılıgımız de bar, ol mal şaruaşylyǧynyŋ jem-şöpten bastap tyŋaitqyşqa deiın
köp sūranysyn qamtamasyz ete alady. Ol ekı salaǧa qajet maşina, agregat, mini-
tehnikanyŋ bärın de özımız şyǧaruǧa qauqarlymyz. Aita bersek söz köp, ıske köşeiık...
TJ men karantin aşylǧanan keiın, aitalyq 1-mausymnan bastap bır top injener,
agronom, veterinar, matematik pen ekonomist bır üide ary ketse 1ai otyrsaq, tolyq
jazyp şyǧamyz dep oilaimyn. Däl soǧan demeuşılık eter ūltşyl azamattar da tabylar...
Dostar, qimyldaiyq, ärqaisymyz qolymyzdan kelgendı ıstei bereiık.
Ömırzaq Aqjıgıt
