Ministr: Qazaqstanda koronavirustyŋ ekınşı tolqyny jürıp jatyr

Qazaqstan Respublikasynyŋ Densaulyq saqtau ministrı Eljan Bırtanov özınıŋ Feisbuk paraqşasynda qaterlı ındettıŋ ekınşı tolqyny jürıp jatqanyn mälımdedı. «JEKE KARANTİN» JAILY Qūrmettı dostar! Men ministr retınde ǧana emes, eŋ aldymen koronavirus epidemiiasynyŋ qauıp-qaterın jaqsy tüsınetın jäne azamattardyŋ densaulyǧy üşın erekşe alaŋdap jürgen adam retınde sızderge ötınış jasamaqpyn. Däl qazır jauapkerşılıktı moinymyzǧa alyp, ärqaisymyz «jeke karantin» erejelerın mūqiiat üirener jäne ony ömır saltyna ainaldyrar kez keldı. Al ındettı jūqtyryp almau üşın qarapaiym ǧana mynadai şaralardy saqtasaŋyzdar bolǧany: 1. Jūmysta, kölıkte, köşede, dükende jäne t.b. jerlerde mümkındıgınşe araqaşyqtyqty saqtaŋyz; 2. Eger mümkındık bolsa keŋsede emes, üide otyryp jūmys ısteuge tyrysyŋyz. Tuys, dostarmen onlain, video-qoŋyrau jäne özge de jaŋa tehnologiialardyŋ kömegımen bailanys ornatyŋyz; 3. Qoǧamdyq oryndarda maska kiıp jürıŋız; 4. Qoldy kem degende 20 sekun sabynmen jiı juyp, sanitaizermen sürtıŋız; 5. Özıŋızdıŋ jäne otbasy müşelerınıŋ temperaturasyn jiı ölşep tūryŋyz. Aita ketu kerek, däl osy şaralar nauryz, säuır jäne mamyr ailarynda tötenşe jaǧdai kezındegı karantinde köp kömektestı. Qazır älemnıŋ keibır elınde jäne Qazaqstanda da koronavirus infeksiianyŋ ekınşı tolqyny jürıp jatyr. Elımızde ekınşı tolqyn mamyr aiynyŋ soŋynda karantin talaptaryn jeŋıldetkennen keiın bastaldy. Ökınışke qarai, COVID-19 jūqtyrǧandar sany bırden artty. Jaqynda Garvard qoǧamdyq densaulyq saqtau mektebı professorynyŋ zertteu materialy jariialandy. Onda avtor beta-koronavirus mausymy, immunitet jäne qarsy immunitet turaly mälımetterdı paidalanyp, SARS-CoV-2 koronavirusynyŋ taraluyn eseptegen. Aituynşa, küzgı-qysqy kezeŋde SARS-CoV-2 qaitalanady dep boljaǧan jäne tolqyndy boldyrmau üşın 2022 jylǧa deiın ortaşa äleumettık araqaşyqtyqty saqtau talap etıluı mümkın – osy uaqytqa deiın ūjymdyq immunitet qalyptasady nemese vaksina äzırlep, ony paidalanuymyz tiıs. Qazır SARS-CoV-2 immunitettıŋ därejesı men ūzaqtyǧy belgısız, sondyqtan bırneşe ssenarii esepke alynǧan. Material mälımetterı boiynşa qysqa merzımdı immunitet (40 apta) jasaluy mümkın, onda ındet jyl saiyn qaitalanady. Eger merzımdı immunitet paida bolsa (104 apta) - ekı jylda bır ret şyǧady. Al ömır boiǧy immunitet – virustyŋ eliminasiiasy bolsa, 2024 jyly qaita örşuı mümkın: https://science.sciencemag.org/content/early/2020/04/14/science.abb5793 Būl jaŋa infeksiia. Bükıl älem ony zertteidı, boljam jasaidy, ındetpen küresu joldaryn ızdeidı. Qazır infeksiianyŋ taraluyn şekteuge baǧyttalǧan şaralar men jeŋıldetılgen karantin arasyndaǧy ortaq teŋdıktı tabuyp, ony qalypty ömır saltyna ainaldyru qajet. Koronavirus bızdı älı taǧy da äbıgerge salary anyq. Sondyqtan, būl şaralarǧa män berıp, mūqiiat qarauǧa mäjbürmız. Aldaǧy uaqytta jaǧdaiy auyr nauqastar sany artuy mümkın. Alaida, bız jedel järdemge kezek kütken pasientter men adam ömırın qūtqaryp ülgere almai jatqan därıgerlerdı körgımız kelmeidı. Qazır oquşylar men studentter demalysta. Ökınışke qarai, kez kelgen bala, şäkırt nemese student infeksiiany tasymaldauşy boluy mümkın. Olar dostarymen kezdesemın dep jürıp, ındettı jūqtyryp alsa, üidegı egde jastaǧy ata-ana, jasy ülken tuystaryna ülken qauıp töndıredı. Onyŋ zardaby da auyr bolmaq. 5 mausymda DDSŪ halyqtyŋ türlı toptaryna arnalǧan maskaǧa qatysty jaŋa ūsynym jasady. COVID-19 taraluynyŋ aldyn alu üşın mındettı türde äleumettık araqaşyqtyqty (kem degende 1 metr) saqtau kerek. Medisina qyzmetkerlerıne, respiratorlyq auru simptomdary bar adamdarǧa, halyqtyŋ osal tobyna kıretın adamdarǧa, sondai-aq 1 metr araqaşyqtyqty saqtauǧa mümkındık bolmaǧan kezde maska kiiu ūsynylady. Sonymen qatar, DDSŪ COVID-19 jeŋıl simptomdary bar adamdarǧa medisinalyq maska kiiuge (jäne medisinalyq kömekke jügınu) keŋes beredı. DDSŪ pandemiia joq dep mälımdedı degen pıkır qate, äŋgıme simptomsyz pasientter COVID-19 az jūqtyratyny jäne jalpy onyŋ basqa adamdarǧa berılmeitındıgı turaly. Būl tūrǧyda, maskany tek ındettıŋ simptomdary baiqalǧan adamdarǧa, qosymşa aurulary bar qarttarǧa jäne 1 metr araqaşyqtyqty saqtau mümkın bolmaǧan kezde ǧana kiiuge keŋes beredı. Barlyǧynyŋ maska kiiuı mındettı emes. Sonymen, Sız «jeke karantin» erejelerıne nemqūraily qaramai, jauapkerşılık tanytsaŋyz otbasyŋyzdyŋ, tuys, dostaryŋyz ben ärıptesterıŋızdıŋ, qala men eldıŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etesız. Bız bırge küressek qana būrynǧy ömır süru saltymyzǧa, jūmysqa tezırek oralamyz, tuǧan-tuys, jaqyndarymyzben qauyşyp, erkın jürıp-tūruǧa mümkındık tuady, qaita saiahatqa şyǧamyz. Ol üşın ärqaisyŋyzdan «jeke karantin» talaptaryn qataŋ saqtaudy sūraimyn! Öz basyŋyzdyŋ jäne jaqyndaryŋyzdyŋ amandyǧy üşın jeke qauıpsızdıkke qatty män berıŋız. Auyrmaŋyzdar!