Qazaqstanda şeteldıkterdıŋ 60%-y qūrylys, auyl şaruaşylyǧy jäne tau-ken salasynda jūmys ısteidı. Olardyŋ 52%-dan astamy Atyrau oblysynda eŋbek etedı. Koronavirusqa bailanysty şeteldık jūmys küşınıŋ sany 3,2 esege qysqarǧan. «Eŋbek resurstaryn damytu ortalyǧy» AQ-nyŋ mamandary jürgızıp osyndai mälımdeme jasady.
Qazaqstandaǧy şeteldık jūmys küşınıŋ (būdan ärı - ŞJK) jai-küiıne jürgızgen taldaudyŋ nätijesı – el ekonomikasyna şet elderden joǧary bılıktı jäne ortaşa bılıktı jūmys küşın tartuǧa berıletın rūqsattar sanynyŋ soŋǧy 3 jylda tömendegenın körsettı.
Biylǧy jyly ŞJK-ne berılgen rūqsattar sany 3,2 esege qysqarǧan. Būl körsetkış elde jäne älemde COVID-19 pandemiiasy aiasynda engızılgen karantindık şaralarǧa da bailanysty.
Eger osy ürdıs saqtalatyn bolsa, tartylatyn ŞJK tek Qazaqstanda ǧana emes, öŋırlık jäne jahandyq aspektıde de aitarlyqtai tömendeidı degen yqtimaldyq joǧary.
Bırınşı jartyjyldyqta, şekteu şaralary engızılgenge deiın elımızde qūrylys qyzmetı, auyl şaruaşylyǧy jäne tau-ken önerkäsıbı salasy ŞJK-ne eŋ mūqtaj salalar ekenı belgılı boldy. Däl osy salalar bırlesıp elımızdegı barlyq şeteldık jūmys küşı sanynyŋ 60%-dan astamyn tartyp otyr.
Tartylatyn ŞJK qūrylymy är öŋırde ärtürlı jäne bırınşı kezekte öŋırdıŋ ekonomikalyq erekşelıkterıne bailanysty. Negızınen käsıporyndar joǧary bılıktı şeteldıkterdı tartady. Tek ŞQO men Almaty oblystarynda ǧana negızınen ortaşa bılıktı şeteldıkterdı jūmysqa alady.
Respublika boiynşa eŋ köp şeteldıkderdı jūmysqa batys öŋırlerı tartady. Mäselen, Atyrau oblysynda tartylatyn ŞJK-nıŋ 52,5% şoǧyrlanǧan. Sondai-aq, ŞQO, BQO, Almaty oblystary jäne Nūr-Sūltan, Almaty qalalary da şeteldık jūmysşylardy jaldaidy. Būl öŋırlerde elımızge eŋbek etuge kelgen azamattardyŋ 35,5%-y tūrady.
2020 jyldyŋ I-şı toqsanynda şekara asyp, elımızge jūmys ısteuge kelgenderdıŋ basym bölıgı Özbekstan, Resei, Qyrǧyzstan jäne Türkmenstan memleketınıŋ azamattary. Qazaqstanda engızılgen şekteu şaralaryna bailanysty jyldyŋ II-şı toqsanynyŋ qorytyndysy boiynşa būl körsetkış özgeruı mümkın.
Būl rette, pandemiia kezeŋınde dami bastaǧan qaşyqtyqtan jūmyspen qamtu uaqyt öte kele köşı-qon prosesterın, äsırese joǧary bılıktı şeteldık mamandar üşın jūmsaruy mümkın. Al, būl öz kezegın osy eŋbek prosesterdı retteitın tetıkterdı äzırleudı talap etedı.
Jürgızılgen taldaudyŋ nätijesı ekonomikany damytu üşın elımızde damyǧan käsıbi eŋbek naryǧyn qalyptastyru qajettıgın taǧy da körsettı. Būl rette, öŋırlerge keletın şeteldıkterdıŋ sanyn begılegen kezde sol öŋırdıŋ jergılıktı eŋbek resurstarynyŋ naqty äleuetı eskerılmei jatady.
Mäselen, tartylatyn şeteldık mamandar arasynda mausymdyq qyzmetkerlerdıŋ ülesı ūlǧaiuda (soŋǧy üş jyldyŋ dinamikasy boiynşa). Mūnyŋ sebebı otandyq jūmys beruşılerge zaŋnamada belgılengen äleumettık tölemder men audarymdardy talap etpeitın, bılıktılıgı joq arzan şeteldık jūmys küşın jaldau tiımdı boluymen bailanysty..
Sondai-aq, jürgızılgen taldau eŋbek köşı-qonyn (migrasiiasyn) neǧūrlym däl basqaru üşın Qazaqstanǧa ŞJK tartu tetıgıne keibır özgerıster engızu qajet ekenın körsetedı. Atap aitqanda, ŞJK-ny ırıkteu men paidalanu kezınde saralanǧan (differensiraldy) tetıktı qoldanu, elımızdegı ışkı köşı-qonǧa järdemdesu jäne halyqtyŋ mobildıgın qoldau, zaŋsyz köşı-qonǧa qarsy ıs-qimyl tetıkterın äzırleu, sondai-aq şeteldık jūmys küşın tartudyŋ basymdyq jüiesın engızu.
"Adyrna" ūlttyq portaly
