«Elektrondyq ükımet» portalynyŋ jetıstıkterı

BŪŪ –nyŋ  elektrondyq ükımettıŋ damu deŋgeiı boiynşa älem elderınıŋ reitingısınde  Qazaqstan 193 eldıŋ ışınde 28 orynda tūr.

       Qazaqstan Respublikasy elektrondyq ükımetınıŋ portaly  — memlekettık qyzmetter turaly eŋ qajettı aqparat aluǧa bıryŋǧai  qol jetkızu nüktesın qamtamasyz etetın jäne memlekettık qyzmetter men servisterdı elektrondyq türde ūsynatyn, aqparattyq – anyqtamalyq interaktivtık veb portal.  Qarapaiym tılmen jetkızıp körsek,  elektrondyq ükımettıŋ portaly  – ol sız ben bızdıŋ kündelıktı elektrondyq sifrly  qoltaŋba  arqyly özımızge qajettı memlekettık qyzmetterdı  alatyn egov.kz  portaly.

Bärı qalai bastaldy? 

       Elektrondyq ükımet  qūru ideiasy eŋ alǧaş ret  2004 jyly 19 nauryzda el Prezidentınıŋ jyl saiynǧy halyqqa joldauynda aitylǧan bolatyn. Däl osy jyly onyŋ  negızgı kezeŋderın anyqtaityn elektrondyq ükımettı qalyptastyru baǧdarlamasy bekıtıldı. 2006 jyly egov.kz veb-portaly ıske qosyldy, basynda ol tek memlekettık qyzmetter turaly aqparattyq – anyqtamalyq türdegı materialdardan tūrǧan edı.

«Elektrondyq ükımet» - degen ne jäne onyŋ halyq üşın qandai paidasy bar?

        Aqparattyq tehnologiialar kündelıktı ömırızde  maŋyzdy rölge ie bolǧaly qaşan.  IT memlekettık basqaru prosesıne üilesımdı engenı sonşalyq, onsyz bükıl jüienıŋ jūmys ısteuın elestetu qiyn. Memlekettık bilık organdary men halyq arasyndaǧy sandyq özara ıs-qimyldy ūiymdastyru älemdık täjıribede elektrondyq ükımet jüiesı arqyly jüzege asyrylady, ol e-Government dep atalady.

      Aqparattyq-kommunikasiialyq tehnologiialardy qoldanu arqyly memlekettık basqarudy jetıldıru prosesın "elektrondyq ükımet" qūru dep atau qabyldanǧan.

      "Elektrondyq ükımet" - būl aqparattyq tehnologiialardy keŋınen qoldanuǧa negızdelgen jäne azamattar men ūiymdarǧa, onyŋ ışınde İnternet jelısı arqyly qyzmet körsetuge barynşa baǧyttalǧan memlekettık organdardyŋ jūmys ısteu tetıgı.

      "Elektrondyq ükımet" azamattardyŋ memlekettık bilıkpen, türlı äleumettık qyzmettermen tıkelei jäne aşyq dialogyn jürgızu mümkındıgın qamtamasyz etedı,   saiyp kelgende kez - kelgen därejedegı jäne märtebedegı memlekettık organdaǧy ärbır  basşymen dialogty "elektrondyq ükımet" qoljetımdı  qylyp ǧana qoimaidy, sonymen qatar interaktivtı etedı.

      "Elektrondyq ükımettı" qūru-būl subektivtı faktordyŋ äserın tömendete otyryp, memlekettık qyzmetşını  qarapaiym halyqqa jaqyndatu täsılı. Şeneunıkpen qarapaiym azamattyŋ    elektrondyq  qarym – qatynas  türımen bailanysuy,  azamattyŋ öz mäselesınıŋ şeşılu  prosesın özı qadaǧalap, baqylauǧa  mümkındık aluy, - mıne, «elektrondyq ükımet» qūrudyŋ maqsaty  jäne būl jeke tūlǧalardyŋ da biznes – qūrylymdardyŋ da qalauy edı.  

        2003 jyldyŋ qyrküiegınde Europalyq komissiia elektrondyq ükımettıŋ maŋyzyn atap ötekele, oǧan mynadai anyqtama bergen edı:"elektrondyq ükımet azamattar men bizneske tiımdı memlekettık qyzmet körsetudı arttyru qūraly bolyp tabylady. Ol: bır jaǧynan - qyzmet körsetu kölemın keŋeitıp  jäne olardyŋ sapasyn arttyra otyryp, ekınşı jaǧynan-resurstardy ünemdei otyryp ,  memlekettık saiasatty jüzege asyrudy jeŋıldetedı jäne memlekettık sektorǧa qarama - qaişy talaptardy oryndauǧa kömektesedı.

       "Elektrondyq ükımettı" engızu memleket üşın sybailas jemqorlyq siiaqty ziiandy qūbylystyŋ azaiuyna yqpal ettı,  memlekettık qūrylymdardyŋ aşyqtyǧyn arttyra tüstı  jäne memlekettık organdaǧylarǧa  ötınış qaldyru  jeŋıldedı.

      Osydan onşaqty jyl būryn bır qūjatty alu üşın bırınde bar aqparat kelesısınde qaitalanatyn, basqa da qūşaq-qūşaq qūjattar jinau jiı bolatyn qūbylys edı. Ol  qūjattardyŋ  ärbıreuın bölek – bölek memlekettık mekemeler beredı,  ony alu üşın sol ūiymdardyŋ esıgınıŋ aldynda saǧattap kezekte tūratyn edı adamdar. Jüikesı syr berıp, şydamy tausylǧandar osy qūjattardy aiaǧyna deiın jinai almai, orta jolda «adasyp»qalatyn jaǧdailarda kezdesetın.   Sondyqtanda,  "elektrondyq ükımet" qūrudyŋ maŋyzdy sebepterınıŋ bırı memlekettıŋ qolda bar barlyq aqparattyq resurstaryn,  onyŋ naqty bölıgıne qol jetkızu qūqyqtaryn şektei otyryp, bırtūtasortaq alaŋǧa bırıktıru jolymen «bır tereze" qaǧidatyn engızu boldy.  Osydan keiın halyqqa memlekettık apparattyŋ kürdelı ışkı qūrylymyn taldap, özderıne qatysty jeke  derekterın  bırneşe ret ūsynyp, qajettı qūjattardy resımdeu üşın saǧattap kezekte tūrudyŋ qajetı joq bolyp qaldy.   Elektrondyq ükımettıŋ  arqasynda memlekettık qyzmet künıne 24 saǧat, aptasyna 7 kün qoljetımdı bolyp tūr.  

       Bır kezderı ertegıdei körıngen dünielerdı,  «Elektrondyq  ükımet portaly» qazır şyndyqqa ainaldyrǧany jasyryn emes. Belgılı bır qyzmettı alu  üşın ketetın uaqytymyzdy  barynşa azaitqanyn moiyndauymyz kerek. Azamattardyŋ  üiden şyqpai –aq özıne qajettı qyzmettı aluyüşın bar jaǧdaidy jasap, jan – jaqty mümkındıkterdı  qarastyryp qoiǧan. Oǧan mysal, qazır memlekettık qyzmet pen servisterdı bırneşe jolmen aluǧa bolady. Olar:

       Qazırgı jaǧdaida üiden şyqpai kerektı qyzmetıŋdı alu öte maŋyzdy. Elımızde tötenşe jaǧdai jariialanǧan tūsta, iaǧni  biylǧy jyldyŋ  21 nauryzy men 10 mamyry aralyǧynda ǧana el azamattary  15 millionnan astap memlekettık qyzmet alǧan. Osylardyŋ ışınen  835 myŋnan astamy Facebook jäne VKontakte äleumettık jelılerınıŋ mesenjderlerı  men Telegram bot  arqyly,  1,5 millionnan astamy eGovMobile qosymşasy arqyly,  12,6 millionnan köbı «Elektrondyq ükımet» portaly arqyly alynǧan.  Tötenşe jaǧdai kezınde azamattar 2,5 millionnan astam beine qoŋyrau jasasa,  338 myŋnan köp jeke tūlǧalar jäne 18 myŋnan astam zaŋdy tūlǧalar üilerınde nemese keŋsede otyryp –aq elektrondyq sifrlyq qoltaŋba alǧan.

       Qazır jalpy memlekettık qyzmettıŋ 80 paiyzy onlain türde qoljetımdı. Egov.kz – portalyna kırseŋız «Azamattarǧa», «Bizneske», «Memlekettık organdar boiynşa qyzmetter» dep jık-jıkke bölınıp, anyq körınıp tūrady. Elektrondyq sifrlyq  qoltaŋbaŋyzdy qoldanyp qandai qyzmet kerek sony ala beresız.

       «Elektrondyq ükımet» portalynyŋ  taǧy bır jaqsy jaŋalyǧy, ol biyldan bastap elımızdıŋ memlekettık organdarynyŋ saittary internet – resrurstardyŋ bıryŋǧai platformasyna köşkendıgı.  17 ministrlık, 48 Komitet jäne 10 jergılıktı atqaruşy organ internet-resurstardyŋ bıryŋǧai platformasyna bırıktırıldı.  Būryn ärbıreuınıŋ saityn jeke-jeke ızdeuge tura kelse, qazır bärın bır jerden tabuǧa bolady. Ol üşın sıltemege ötıp, memlekettık organdardyŋ tızımınen özıŋızge kerektısın taŋdasaŋyz bolǧany. Būl jerde «sūraq – jauap» servisınıŋ kömegımen ESQ qoldanbai –aq memlekettık organdarǧa saual qoiyp, oǧan jauap ta ala alasyz.

Ekı jylda 11 orynǧa alǧa jyljyǧanbyz. Jaqsy jetıstık.

     Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ  2020 jyldyŋ 27 mausymyndaǧy jariialanǧan  elektrondyq ükımettıŋ damu deŋgeiı boiynşa älem elderınıŋ reitingısınde  Qazaqstan 28 orynda tūr. Osydan ekı jyl būryn, iaǧni 2018 jyly atalǧan reitingte 39 orynda tūrǧan edı.

     Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ (BŪŪ) elektrondyq ükımettı damytu indeksı (The UN Global e-Government Development Index) — azamattarǧa memlekettık qyzmetter körsetu üşın aqparattyq-kommunikasiialyq tehnologiialardy (AKT) paidalanuda ūlttyq memlekettık qūrylymdardyŋ daiyndyǧy men mümkındıkterın baǧalaityn keşendı körsetkış. Ekı jylda bır ret şyǧarylyp tūrady.

      Zertteu ärtürlı elderdegı elektrondyq ükımettıŋ damu deŋgeiı turaly derekterdı, sondai-aq memlekettık qūrylymdardyŋ AKT-ny paidalanuyndaǧy ürdısterdı jüielı baǧalaudy qamtidy. Osy zertteulermen qamtylǧan barlyq elder reitingte  kelesıdei negızgı üş körsetkış  boiynşa jasalǧan  baǧalau indeksı negızınde saralanady:

     Būl  elımızde aqparattyq – kommunikasiialyq tehnologiialardy paidalanuda jaqsy jūmystardyŋ jürgızılıp jatqanyn aŋǧartatyndai.

Erkegül TOQTAMŪRAT, “Adyrna” ūlttyq portaly