Mıne, qazır, Aziiadaǧy Qazaqstannyŋ özınde bıraz adam börkın aspanǧa atyp, Belorussiiadaǧy jaǧdaiǧa quanyp jatyr. Sondaǧy däiekterı "Lukaşenko -diktator" eken. Ärine, negızgı aqparat közı - Reseilık basylymdar. Men Belorussiiada bolǧan joqpyn. Qandai diktator ekenın bılmeimın.
Al, sol Belorussiiadaǧy ereuılge qosa elıgıp otyrǧan bızdıŋ aǧaiynnyŋ özı sol jerde boldy ma eken? Tehnologiiasy äbden eskırgen zauyttary men qalyŋ ormany, jerınıŋ basym bölıgı sor-batpaq, qazba bailyǧy atymen joq Belorussiia degen memleket jünjımei, toz-tozy şyǧyp ketpei, täuelsızdıgın qalai saqtap otyr degen sūraq qoiyp kördık pe? Bır jaǧynanda bailyǧy şalqyp tasyǧan Evrodaq, bır jaǧynda qaitsem tübı bır jūtyp alamyn dep azuyn kergen Resei. Lukaşenko Evrodaqpen araz. Öitkenı, özderı Amerika fermerlerımen alysyp jatqan Evrodaq Belorussiia önımderın ölse kırgızbeidı. Sapalyq standarttary da basqa. Resei jūdyryqtai Belorussiiany qyspaqqa alyp otyrǧanyna qanşa jyl?!
Evraziialyq odaqtyŋ müşesı bolsa da kedenmen bunap tastady. Lukaşenko kışkentai elmız degen joq, Reseimen qyrqysyp jürıp, önımderın barynşa ötkızıp jatyr. Süt ötkızu üşın bır aiqailaidy, et ötkızu üşın taǧy aiqai şyǧarady. Gazǧa bailanysty öz ūstanymyna Reseidı kädımgıdei köndırdı. Belorussiia önımderı Qazaqstanda da az emes. Belorussiiadaǧy reformalar baiyppen, bırtındep jüzege asyp keledı. Ol keşegı Qytaidaǧy Den Siao Pinnıŋ, alystaǧy Pinochettıŋ reformalaryna ūqsaidy. Bälkım, qazır özındık önım öndırudı jedeldetıp jatqan Özbekstanǧa ūqsauy da mümkın. Belorussiia daǧdarys jyldary būrynǧy zauyt, fabrikalardy tüp-tamyrymen qūrtyp, qara metal retınde arzanǧa satqan joq Bıraz jyl konservasiialap qoiyp, endı jaŋa tehnologiiamen aqyryndap ıske qosyp jatyr. Sovhoz, kolhozdardy da talan tarajǧa salyp taratyp jıbermedı. Ildebailap kün körıp, jan saqtady. Endı mıne sapaly auyl şaruaşylyǧy önımderın öndıruge qoly jetıp, Evraziialyq odaqtan narqyŋdy, bazaryŋdy aş dep talap etıp otyr. Öitkenı tauardy ötkızu kerek. Oǧan Resei könbeidı.
Belorussiiada auylǧa köşken adamǧa üi beredı, jer beredı, aqşa beredı. Tek önım öndıruge küş sal. Men mūny bır belorustan öz qūlaǧymmen estıdım. Ol Minskıdegı üiın tastap auylǧa köşıp ketıptı. Jaǧdaiy jaqsy, endı qalaǧa köşpeimın deidı. Belorussiia halqy nege qatty şalqyp ömır sürmeidı? Öitkenı olar şet elden oŋdy-soldy qaryz alyp, olai-būlai şaşqan joq. Aqyly jetken, qolynan keletın, tyŋ tehnologiiasyn tapqan, erteŋ naryqta ötetetın önımdı öndırıp, bırtındep damyp keledı. Eldıŋ alatyn tabysy da soǧan sai onşa köp emes. Bıraq, jūtap jatyr dep te aituǧa bolmaidy. Sondyqtan da Lukaşenko el täuelsızdıgı jolynda jalǧyz tal aǧaş üşın de alysa ketedı. Menıŋ oiymşa, osy sailaudy onyŋ 80 paiyz aluy zaŋdylyq. Osylai baryn joǧaltpai damyp, küştı el qataryna jetetının sezıngen basym köpşılık Lukaşenkoǧa dauys berdı dep oilaimyn. Al, onda demokraiia ūranymen bükıl eldı alasapyran qylyp, dürlıktırıp jürgen kımder? Olar da az emes. Men olardyŋ ortasynda bolǧan joqpyn. Bıraq, öz oiym bylai: Belorussiia äl-äuqaty küştı, äleumettık jaǧdaiy şeşılgen batys Evropanyŋnyŋ qūrsauynda tūr. Polşa, Litva, Estoniia, Latviia. Olar da Belorussiia siiaqty elder. Bıraq, Evrodaqtyŋ bailyǧy olardy asyrauǧa jetıp tūr. Al, belorus halqy olarmen künde qoian-qoltyq aralasyp jatyr. Äsırese, jastar. Sol alaŋdaǧylardyŋ bırazy būl künderı Evropadan aǧylyp kelıp jatsa taŋqaluǧa bolmaidy. Olardy kım sanapty deisız? Bız nege osylardai ömır sürmeimız, bız nege osyndai jalaqy almaimyz, bızdıŋ äleumettık jaǧdaiymyz nege tömen degen sūraq jastardy künde mazalaityny anyq. Ol zaŋdylyq. Jäne körme siiaqty kerılgen ülgı.
Geosaiasattyŋ maǧynasyna kım tereŋ boilai bersın? Bızdı tejep otyrǧan Lukaşenko-diktator. Eŋ qysqa, naqty jauap osy. Onda Lukaşenkony ketıru kerek. Onyŋ üstıne, ainala qorşaǧan azuly elder de ot kösemei ünsız otyr degenge senu qiyn. Barynşa ürlep jatqan şyǧar. Lukaşenko olardyŋ tamaǧyna ine bolyp qadalyp otyrǧanyna qanşa jyl?! Reseidıŋ aŋda-saŋda aqparat şabuylynyŋ tiegın qalai aǧytatynyn äbden kördık..Onda Lukaşenko nege prezident oryntaǧyna jabysyp ketpei otyr? Öitkenı, özıne sengen, dauysyn bergen sailauşylardy kımge tastap ketedı? Onyŋ üstıne, Belorussiiany qiyn jaǧdaidan alyp şyǧatyn tūlǧa kım? Kışkentai el bolsa da öz küşımen, eldıŋ erık-jıgerımen, myqty täuelsız ūstanymmen damyp kele jatqan eldıŋ erteŋı ne bolady? Erteŋ jabaiy naryqtyŋ talauyna tüsıp, täuelsızdıktıŋ arqasynda jetken äjeptäuır jetıstıkterı talan-tarajǧa tüsıp ketpesıne kım kepıl? Onsyz da Reseidıŋ jol qartasyna qol qoimaimyn dep tartysyp otyr edı. Endı eldı arystannyŋ kömeiıne ötkızıp jıbermei köldeneŋ tūratyn myqty tūlǧa kım bolady? Menıŋ oiymşa, bız jiyrma jyldan berı el täuelsızdıgı üşın kımmen de bolsa alysa ketetın, janqiiar patriot retınde bıletın Aleksandr Lukaşenkony ūstap tūrǧan osy ǧana. Jaǧdai būdan ärı qalai örbidı? Oǧan da boljam jasai almaimyn.
Men tek öz oiymdy aittym: Lukaşenkony qoldaimyn. Mäsele onyŋ qanşa jyl basqarǧanynda emes, elın qandai jetıstıkke jetkızgenınde emes pe? Äitpese, memleketın ūzaq jyldar boiy basqaryp, ozyq elder qataryna qosyp ketken saiasatşylar az ba tarihta? Atatürık, Den Siaopin, Li Kun Iý, Augusto Pinochet, Konrad Adenauer...Ūzaq basqaru men jetıstıkke bastaudyŋ da aiyrmasy bar ekenın ūqsaq kerek.
Serık Janbolattyŋ jazbasynan
