«Qazaqmys» jeke ūşaqty, Disneilendke barudy jäne Djordj V qonaqüiın ūiymdastyrdy.Osyǧan sai ,paraqorlyqqa qarsy zaŋǧa säikes tekserıs jürgızıldı.
FTSE 100 tau-ken kompaniiasy Qazaqstan premer-ministrınıŋ janūiasyna Fransiiaǧa jeke ūşaqpen ūşyp, Disneilend ,Parijge baryp, Djordj V qonaq üiınde boludy ūiymdastyrdy. Būl Ūlybritaniianyŋ paraqorlyqqa qarsy zaŋyna säikes tekseruge sebep boldy. Qazaqstandyq dissident sol kezdegı premer-ministr Kärım Mäsımovtıŋ keŋsesı men «Qazaqmys» qyzmetkerlerı arasyndaǧy 2011 jylǧy elektrondy hattardy Ūlybritaniianyŋ sybailas jemqorlyqqa qatysty ısterdı qaraityn auyr alaiaqtyq bölımıne jıberdı.
Qazaqmys Qazaqstandaǧy mys qorlarynyŋ ırı öndıruşısı boldy, onyŋ ısı Qazaqstan rejimınıŋ qoldauyna täueldı boldy. 2005 jyly Londonda būl kompaniia Ūlybritaniianyŋ eŋ qūndy kompaniialarynyŋ bırı boldy, qūny 10 mlrd.-qa teŋ. «Qazaqmys» paraqorlyq turaly zaŋmen ıstı boldy, būl şetel memleketınıŋ lauazymdy tūlǧasyna ıskerlık müddelerdı alǧa jyljytu üşın kez-kelgen «artyqşylyqty» ūsynudy qylmysqa ainaldyrady.
Zaŋ 2011 jyldyŋ 1 şıldesınen bastap küşıne engen künı-aq Mäsımovtıŋ kömekşısı sol kezdegı Qazaqmystyŋ atqaruşy direktory Eduard Ogaiǧa elektrondy hat jıberdı.
Bastyq maǧan 4 adamnan tūratyn otbasynyŋ Parijge ketuıne bailanysty sızben bırge jūmys ısteudı tapsyrdy », - dep jazdy Mäsımovtıŋ kömekşısı. Premer-ministr özı barmauy da mümkın, bıraq onyŋ otbasyna «eŋ jaqsy 12 oryndyqty ūşaq» jäne üş ırgeles qonaq üi bölmelerı bar jaǧdai talaptary bolǧan.
Financial Times gazetınde körsetılgen elektrondyq poşta jäne basqa habarlamalar Qazaqmys qyzmetkerlerınıŋ ıs-şaralardy nūsqaulyq boiynşa jürgızgenın körsetedı. Sapar şamamen 100 000 dollar tūratyn edı. Oqiǧa jyldar boiyna qūpiia bolyp keldı. Qazaqmys özınıŋ keibır kenışterın jeke kompaniiaǧa ainaldyryp, qoǧamdyq kompaniianyŋ atyn Kaz Minerals dep özgerttı, bıraq Londondaǧy 2014 jylǧy körsetkış ornyn saqtai aldy .
Sol jyly qazaqstandyq şeneunıkterdıŋ akkaunttary būzylǧan siiaqty, elektrondyq poşta habarlarynyŋ ülken aǧymy tüsınıksız veb-saitta paida
boldy. Jyldar ötken soŋ olardy qaraǧan Qazaqstandyq dissidentter Mäsımov demalysyn aşatyn habarlamalarǧa tap boldy.Dissidentter 2019 jyly olardy SFO-ǧa, sondai-aq kompaniiaǧa jıberdı.
Kaz Minerals kompaniiasynyŋ ökılı kompaniia «būl turaly bıle salysymen barlyq qolda bar hat-habarlar men qarjylyq jazbalarǧa mūqiiat şolu jasady» dep mälımdedı. Eşqandai jaŋa aqparat şyqpaǧan būl şoluda kompaniianyŋ (nemese onyŋ kez-kelgen jūmysşysynyŋ) osy saiahat şaralary üşın tölem jasaǧandyǧy jäne kompaniia tölem jasaudy sūraǧandyǧy nemese kütkendıgı turaly eşqandai dälel joq .
Habarlamaşy kompaniianyŋ merekege kım aqşa tölegenın jäne onyŋ qyzmetkerlerınen ony ūiymdastyrudy nege sūraǧanyn bılmeitındıgın aitty. Sondai-aq,basqa da ükımet qyzmetşısıne qyzmet etuşı qyzmetkerlerdıŋ bar joǧy turaly aitudan bas tartty.
Sybailas jemqorlyq ısımen ainalysatyn Ūlybritaniianyŋ ekı jetekşı zaŋgerı SFO tergeuşılerınen köbırek mälımet ızdeidı dep kütetının aitty. Kompaniia demalys üşın aqşa tölemegen künnıŋ özınde, onyŋ qyzmetkerlerı Mäsımov myrzaǧa uaqyt böldı, degenmen ekı sarapşy advokat prokurorlar tek osy esep boiynşa sybailas jemqorlyqqa qatysty tergeu jürgızuı ekıtalai bolatynyn aitty.
Bıraq eger kompaniia nemese onyŋ ökılderı osyndai demalysty qarjylandyrǧany anyqtalsa, «būl kompaniianyŋ memlekettık qyzmetkerdıŋ paidasyna kompaniianyŋ parasy boluy mümkın», - deidı būrynǧy prokuror, qazır Ashurst serıktesı bolǧan Rubi Hamid. SFO: «Bız aiyptaular turaly bılemız, bıraq qosymşa tüsınıkteme bere almaimyz» dedı. Jalpy alǧanda, SFO «kez-kelgen syilyq nemese artyqşylyq sözsız para retınde qarastyryluy mümkın» dep qosty, qylmystyq jauapkerşılıkke tartu turaly şeşımder «barlyq jaǧdailardy eskere otyryp» jetkılıktı dälelder men qoǧamdyq müddeler bolǧan kezde ǧana qabyldandy. Mäsımov tüsınıkteme sūrauyna jauap bergen joq. Qazırgı uaqytta Ogai myrza qazba bailyqtary bar jeke ısın basqarady, būl sūraqtar Kazminerals-qa jıberıldı.
Mälımet Financial Times-tan alyndy
Audarǧan:Naǧima Bazarqyzy
