Ötken jyldyŋ soŋynda el prezidentı Qasym-Jomart Toqaev «Mındettı äleumettık saqtandyru» zaŋ jobasyna qol qoiǧan bolatyn. Atalǧan zaŋ 2020 jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap küşıne endı.
«Memlekettık äleumettık saqtandyru qory" AQ-nyŋ bas direktory Almas Qūrmanovtyŋ sözınşe, zaŋ Qazaqstan Respublikasynyŋ tūŋǧyş prezidentı – Elbasy N.Ä. Nazarbaevtyŋ 2018 jyldyŋ 10 qaŋtaryndaǧy "Törtınşı önerkäsıptık revoliusiia jaǧdaiyndaǧy damudyŋ jaŋa mümkındıkterı" atty Qazaqstan halqyna joldauynda aitylǧan memlekettık äleumettık saqtandyru qorynan tölenetın äleumettık tölemderdıŋ eŋbek ötılı men mölşerı arasyndaǧy özara bailanysty küşeituge qatysty tapsyrmalaryn ıske asyru üşın äzırlengen. Mındettı äleumettık saqtandyru jūmys ısteitın halyqty äleumettık qamsyzdandyrudyŋ qosymşa nysany retınde 2005 jyldan bastap engızılgen. Onyŋ 15 jyl boiy Memlekettık äleumettık saqtandyru qorynan (MÄSQ) äleumettık tölemderdı taǧaiyndau parametrlerı tūjyrymdamalyq tūrǧydan qaita qaralmaǧan.
Biylǧy jyldan bastap äleumettık tölem mölşerın anyqtau kezınde jüiege qatysu merzımı 5 jyldan assa, ärbır jyl üşın koefisentter 2%-ǧa ūlǧaiady. Mügedek adamdardyŋ äleumettık deŋgeiın dūrys saralau jäne arttyru maqsatynda, eŋbekke qabılettılıgınen aiyrylu mäselesı boiynşa tölemderdıŋ mölşerı endı medisinalyq-äleumettık saraptama belgılegen jalpy eŋbekke qabılettılıgınen aiyrylu därejesıne sai aiqyndalady.
Būryn atalmyş jüiede ortaşa koeffisientter qoldanylǧan. Osylaişa, eger 95% eŋbek etu qabıletınen aiyrylu därejesı kezınde 0,7 koeffisientı qoldanylǧan bolsa, jaŋadan 0,95 bolady. Mysaly, ortaşa ailyq tabysy 150 myŋ teŋge, jüiege qatysuynyŋ 10 jyldyq ötılı bar jäne jalpy eŋbekke qabılettılıgınen aiyrylu därejesı 95% deŋgeiınde belgılengen jūmyskerge jaŋa parametrlerdı eskere otyryp, tölem mölşerı 53 183 teŋgeden 79 394 teŋgege deiın (ösım 49,3%) ūlǧaidy. Sondai – aq, atalǧan qyzmetker biudjet qarajaty esebınen mügedektıgı boiynşa Memlekettık äleumettık järdemaqy alady. Ol 1 toptaǧy mügedek üşın 59 872 teŋge. Säikesınşe jüienıŋ atalǧan qatysuşysy üşın tölemnıŋ jalpy somasy - 139 266 teŋgenı qūraidy,-deidı Almas Qūrmanov.
Osylaişa, mügedektık tuyndaǧan kezde mındettı äleumettık saqtandyru jüiesınıŋ qatysuşysy bolyp jūmys ıstegen adam ekı közden (biudjet jäne MÄSQ), al jūmys ıstemegen adam - tek biudjetten tölem alady. Asyrauşysyz qalǧan otbasylardyŋ äleumettık qorǧaluyn arttyru maqsatynda zaŋda asyrauyndaǧylar sanynyŋ koeffisientterı de ūlǧaityldy:
1) bır asyrauyndaǧy adam 0,4-ten 0,5-ke deiın;
2) ekı jaǧdaida 0,5-ten 0,65-ke deiın;
3) üş jaǧdaida 0,6-dan 0,8-ge deiın;
4) tört jäne odan köp asyrauyndaǧy adamdar 0,8-den 1,0-ge deiın.
Jalpy, ärbır koeffisienttıŋ ösuı būrynǧy sannyŋ şammamen 25% - yn qūraidy. Mysaly, ortaşa ailyq tabysy 150 myŋ teŋgenı qūraǧan jäne jüiege qatysu ötılı 10 jyl bolǧan asyrauşy qaitys bolǧan jaǧdaida asyrauyndaǧy üş kısıgetölenetın äleumettık tölem mölşerı 45 585 teŋgeden 66 858 teŋgege deiın (ösım 46,7%) ūlǧaidy. Üş asyrauyndaǧy adamǧa biudjet qarajaty esebınen asyrauşysynan airyluyna bailanysty memlekettık äleumettık järdemaqy 57 689 teŋgenı qūraidy. Tiısınşe, tölemnıŋ jalpy somasy – 124 547 teŋge (biudjet jäne MÄSQ). Osylaişa, belgılı bır äleumettık täuekelder tuyndaǧan kezde jūmys ısteitın azamattar biudjetten memlekettık järdemaqy jäne MÄSQ - tan äleumettık tölem ala otyryp, jūmys ıstemeitınderge qaraǧanda artyqşylyqqa ie bolady.
«Adyrna» ūlttyq portaly
