Bügın Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Parlament mäjılısı deputattarynyŋ sailauyn taǧaiyndau turaly Jarlyqqa qol qoidy.. Atalǧan Jarlyqqa bailanysty aldaǧy sailau keler jyldyŋ 10 qaŋtarynda ötetın boldy. Sondai-aq ortalyq sailau komissiiasynyŋ qaulysymen barlyq deŋgeidegı mäslihat deputattarynyŋ sailauy taǧaiyndaldy.
Şynyn aitqanda qaŋtardyŋ qaqyraǧan aiazynda elımızde sailau nauqany qyz-qyz qainaidy dep aita almaimyz. Öitkenı aldaǧy Mäjılıs sailauyna «Nūr Otanǧa» baǧynyşty «Aq jol», «Auyl», «Bırlık» jäne Kommunistık partiia syndy saiasi ūiymdar qatysady. Al oppozisiialyq degen aty bar jalǧyz JSDP «Nūr Otanǧa» qanşalyqty qarsylys bola alady?
Qoǧamdyq saiasat institutynyŋ qazan aiyndaǧy «saualnamasyna» sensek, «Nūr Otandy» qoldau deŋgeiı 76,8 paiyzdy qūraǧan. Dauys beruşılerdıŋ 70,7 paiyzy partiianyŋ saiasi salada bäsekelesterı joq dep sanaidy, al respondentterdıŋ 69,2 paiyzy eldıŋ damuyn tek «Nur Otan» partiiasymen ǧana bailanystyryp otyr. Iаǧni, bilık partiiasy aldaǧy sailauda şappai bäige alatynyn aŋǧartyp otyr.
Äitse de saiasattanuşy Äzımbai Ǧalidyŋ aituynşa, aldaǧy sailauda parlamenttıŋ qūramy az da bolsa jaŋarady. Öitkenı qazır prezident Qasym-Jomart Toqaevqa senımdı elita kerekdep sanaidy saiasattanuşy.
«Parlamentte būrynǧy prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ tügel kadrlary emes, Qasym-Jomart Toqaevtyŋ özınıŋ adamdary bolǧany jön. Bıraq qazırgı prezident parlamenttegı deputattardy tügel özgerte almaidy. Alaida Toqaev auqymdy özgerısterdı bastaidy. Şynyn aitqanda, Nazarbaev ta, Toqaev ta demokratiiaǧa baǧyttalǧan avtoritarlyq lider. Negızınen Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ kadrlary Qasym-Jomart Toqaevtyŋ köŋılınen şyqpaidy. Öitkenı saiasi-qūqyqtyq reformany Toqaev kerek etedı. Būǧan el ekonomikasynyŋ 4,5 paiyzdan tömen tüsıp ketkenı türtkı bolyp otyr. Saiasi-qūqyqtyq refrorma jasamasa qazırgıden de jaǧdai tömendei beredı. Mūny Qasym-Jomart Toqaev sezıp otyr», – deidı ol.
Aldaǧy parlament sailauyna bırde bır oppozisiialyq partiia qatyspaityn tärızdı. Būl jaǧdai elımızdegı narazy köŋıl-küidı odan saiyn arttyrmai ma?
«Menıŋ ideialymda Amerikalyq nemese Ūlybritandyq ekı partiialyq jüie bolsa jaqsy bolar edı. Bır partiia ekınşı partiiany jaqtyrmaidy. Bıraq özınıŋ baǧdarlamasy bar, ekeuı de naryqtyq ekonomikanyŋ negızınen auytqymaityn saiasi ūiym bolyp otyrady. Bızge tap osyndai ekı-üş partiialy jüie kerek. Toqaev öz partiiasyn qūryp, öz baǧdarlamasyn naryq pen ekonomikaǧa negızdep jasasa dūrys bolar edı. Mäselen, bızge AQŞ-taǧydai respublikalyq jäne demokratiialyq qos partiia sekıldı partiia qajet», – deidı saiasattanuşy.
«Baitaq bolaşaq» ekologiialyq aliansynyŋ prezidentı Azamathan Ämırtai būl sailauǧa jaŋa partiialardyŋ tüse almaitynyna ökınış bıldırdı. Saiasatkerdıŋ aituynşa, aldaǧy sailau «Nūr Otan» jäne onyŋ köleŋkesı ıspettı qūiyrşyq partiialardyŋ arasynda ötpek.
«Erteŋ taǧy da parlamenttegı kresloǧa «Nūr Otan», «Auyl», «Aq jol», kommunister ötetını belgılı. Taǧy da 5 jyl elde eşteŋe özgermeitın bolady. Halyqtyŋ oi-pıkırı, aryz-talaby parlament mınberınen aityla qoimasy haq.
Tek bilık ne aitsa, sony maqūldaityn deputattar otyrǧan jerde solai bolmaq. Eŋ ökınıştı jaǧdai osy. Eldıŋ qamyn jep, halyqtyŋ sözın söilegısı keletın ūiymdar, qozǧalystar partiia bolyp tırkele almaǧan soŋ, būl dodadan taǧy tys qalyp jatyr. Ärine, mäjılıske kırmegen partiia «Aqiqat» pen «Bırlık» bar. Bıraq qanşalyqty olar halyqtyq partiia bolyp, parlamentke müşe bola alady?» – deidı Azamathan Ämırtai.
Saiasatker «Saiasi partiialar» men «Sailau turaly» zaŋǧa özgerıster engızgenımen «baiaǧy jartas, sol jartas» qalpynda qalǧanyn aitady.
Ūzyn sözdıŋ qysqasy, qaŋtar aiynda ötetın sailau bilık taŋdaǧan evoliusiialyq damu jolynyŋ ertegı ekenın taǧy da däleldeuı äbden mümkın.
Serık JOLDASBAI,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
