Qyrǧyzstan Sailau jäne referendum ötkızu jönındegı ortalyq komissiiasy (OSK) eldegı prezident sailauyn 2021 jylǧy 10 qaŋtarǧa belgıledı, dep habarlaidy Azattyq radiosy. Demek, aldaǧy jyly Qazaq elınde Parlament, al Qyrǧyz elınde Prezident sailauy bır künde ötpek. Bızdıŋ eldegı sailaudyŋ qalai ötetını aitpasaq ta tüsınıktı. Al Qyrǧyz Respublikasynyŋ altynşy prezidentı kım bolady?
Qyrǧyz Respublikasynyŋ Konstitusiiasy boiynşa prezident mındetın atqaruşy prezident sailauyna qatysa almaidy. Alaida prezident mındetın atqaruşy Sadyr Japarov «Rossiia-24» telearnasyna bergen sūhbatynda eger deputattar Konstitusiiaǧa özgerıster engızudı maqūldasa, alda bolatyn prezident sailauyna tüsetının mälımdedı.
«Qazır prezident jäne parlament sailauy zaŋyna özgerısterdı daiyndap jatyr. Eger nätijesınde zaŋdar özgertılse, prezident sailauyna qatysamyn. Bıraq qazır būl turaly aitu erte. Būl mäsele boiynşa şeşım qabyldanǧan joq», – dedı Sadyr Japarov
Alaida elde Konstitusiiany özgertu üşın halyqtyq referendum ötuı tiıs. Al qyrǧyz halqy bas mizamdy özgertıp, Sadyr Japarovty prezident etuı mümkın be? Būl sūraqqa belgılı saiasattanuşy Äzımbai Ǧali jauap berdı.
«Jalpy Qyrǧyz elınde prezident bolu da oŋai, prezident qyzmetınen ketu de oŋai ekenın soŋǧy oqiǧalar anyq körsettı. Sondyqtan da menıŋ oiymşa, Sadyr Japarovtyŋ Ata zaŋdy özgertıp, prezident boluyn qyrǧyz halqy qoldaidy. Tūrmysy naşar bolǧandyqtan ba, äiteuır qyrǧyz halqy tez beiımdelgış halyq. Sol sebeptı Qyrǧyz elınıŋ kelesı prezidentı Sadyr Japarov boluy mümkın degendı joqqa şyǧara almaimyn. Öitkenı referendum ötkızbei-aq amalyn tauyp, prezident sailauyna Sadyr Japarov tüsıp, jeŋıske jetedı. Däl qazırgı taŋda Qyrǧyz elınde prezidenttık sailauda jeŋıp şyǧatyn odan basqa saiasatker körıp tūrǧan joqpyn», – deidı ol.
Aitpaqşy, Sadyr Japarov «Rossiia-24» telearnasyna orys tılınde emes, öz tılınde sūhbat berdı. Būl prezident mındetın atqaruşy ärı premer-ministrdıŋ orys tılın bılmeitınınıŋ belgısı me, joq älde qyrǧyz tılıne degen qūrmet pe?
«Sadyr Japarovtyŋ «Resei-24» telearnasyna qyrǧyz tılınde sūhbat beruı halyqqa jaqsy körınudıŋ bır joly. Jalpy populizmnıŋ äleumettık jäne ūlttyq degen ekı türı bar. Sadyr Japarov ūlttyq populizmdı paidalanyp, halyqtyŋ aldynda bedel jinauǧa tyrsyp jatyr. Äitpese joǧary elitanyŋ ökılı retınde onyŋ orys tılın bılmeuı mümkın emes. Negızı qyrǧyzda ekı mäsele bar; onyŋ bırı orys tılı, ekınşısı özbek tılı. Sapar Japarov bilıktı tolyq öz qolyna alǧan soŋ osy ekı mäselenı şeşuge tyrsady dep oilaimyn», – deidı saiasattanuşy.
Sadyr Japarov 2013 jyly Qūmtör altyn kenışın memleket ielıgıne alu talabymen Qaraqol auylynda miting ūiymdastyryp, sol kezdegı Ystyqköl oblysynyŋ äkımın kepılge alǧan degen aiyppen 2017 jyly 11,5 jylǧa türmege qamalǧan bolatyn. Alaida Parlament sailauynan keiıngı dürbeleŋnen soŋ saiasatkerdıŋ jaqtastary ony türmeden bosatyp aldy. Eger 10 qaŋtar küngı sailauda Sabyr Japarov jeŋıske jetetın bolsa, abaqty men Aq üidıŋ arasy bır-aq adym dep aityp jüretın bolamyz. Äitse de Sadyr Japarov şekten şyǧyp ketse, qyrǧyz halqy saiasatkerdı Aq üidegı jyly ornynan abaqtyǧa qaita jatqyza saluy tük qiyn emesı anyq.
«Jalpy Qyrǧyz elınde prezident bolu da oŋai, prezident qyzmetınen ketu de oŋai ekenın soŋǧy oqiǧalar anyq körsettı. Sondyqtan da menıŋ oiymşa, Sadyr Japarovtyŋ Ata zaŋdy özgertıp, prezident boluyn qyrǧyz halqy qoldaidy. Tūrmysy naşar bolǧandyqtan ba, äiteuır qyrǧyz halqy tez beiımdelgış halyq. Sol sebeptı Qyrǧyz elınıŋ kelesı prezidentı Sadyr Japarov boluy mümkın degendı joqqa şyǧara almaimyn. Öitkenı referendum ötkızbei-aq amalyn tauyp, prezident sailauyna Sadyr Japarov tüsıp, jeŋıske jetedı. Däl qazırgı taŋda Qyrǧyz elınde prezidenttık sailauda jeŋıp şyǧatyn odan basqa saiasatker körıp tūrǧan joqpyn», – deidı ol.
Aitpaqşy, Sadyr Japarov «Rossiia-24» telearnasyna orys tılınde emes, öz tılınde sūhbat berdı. Būl prezident mındetın atqaruşy ärı premer-ministrdıŋ orys tılın bılmeitınınıŋ belgısı me, joq älde qyrǧyz tılıne degen qūrmet pe?
«Sadyr Japarovtyŋ «Resei-24» telearnasyna qyrǧyz tılınde sūhbat beruı halyqqa jaqsy körınudıŋ bır joly. Jalpy populizmnıŋ äleumettık jäne ūlttyq degen ekı türı bar. Sadyr Japarov ūlttyq populizmdı paidalanyp, halyqtyŋ aldynda bedel jinauǧa tyrsyp jatyr. Äitpese joǧary elitanyŋ ökılı retınde onyŋ orys tılın bılmeuı mümkın emes. Negızı qyrǧyzda ekı mäsele bar; onyŋ bırı orys tılı, ekınşısı özbek tılı. Sapar Japarov bilıktı tolyq öz qolyna alǧan soŋ osy ekı mäselenı şeşuge tyrsady dep oilaimyn», – deidı saiasattanuşy.
Sadyr Japarov 2013 jyly Qūmtör altyn kenışın memleket ielıgıne alu talabymen Qaraqol auylynda miting ūiymdastyryp, sol kezdegı Ystyqköl oblysynyŋ äkımın kepılge alǧan degen aiyppen 2017 jyly 11,5 jylǧa türmege qamalǧan bolatyn. Alaida Parlament sailauynan keiıngı dürbeleŋnen soŋ saiasatkerdıŋ jaqtastary ony türmeden bosatyp aldy. Eger 10 qaŋtar küngı sailauda Sabyr Japarov jeŋıske jetetın bolsa, abaqty men Aq üidıŋ arasy bır-aq adym dep aityp jüretın bolamyz. Äitse de Sadyr Japarov şekten şyǧyp ketse, qyrǧyz halqy saiasatkerdı Aq üidegı jyly ornynan abaqtyǧa qaita jatqyza saluy tük qiyn emesı anyq.
Serık JOLDASBAI,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.
