Qazaqstan qazır monoūltty memleket. Alaida būl jerdıŋ avtohton etnosy sanalatyn qazaqtar parallel ekı tıldı älemde ömır sürıp jatyr. Sondyqtan bırtūtas ūlt bolyp otyr dep aitu qiyndau.
Orysşa söilep, orysşa oilaityn qazaqtar slavian emes orystıldı ūlt ıspettı. Basqa memlekettıŋ tılınde söileu – qauıptı qūbylys. Elımızde monotıl saiasatyn jüzege asyru arqyly ǧana syrttan aǧylǧan ekpansiiadan saqtana alatynymyz anyq. Qazaq ūltyn bır ideia, bır tıl töŋıregıne ūiystyruǧa asyǧuymyz kerek.
Orys tılı memlekettıŋ barlyq salasynda funksionaldyq tūrǧyda üstemdıkkke ie. Şeşım şyǧaruşy joǧary eşalon, saiasi elita ökılderınıŋ köbı orystıldı. Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev «Qazaq tılınde söileu maqtanyş boluy üşın qoǧamda oǧan degen qajettılıktı arttyrǧan jön. Memlekettık qyzmetke, onyŋ ışınde, halyqpen tyǧyz jūmys ısteitın lauazymǧa taǧaiyndau kezınde käsıbi bılıktılıgıne qosa, qazaq tılın jaqsy bıletın azamattarǧa basymdyq beru kerek. Parlamentte nemese baspasöz mäslihattarynda memlekettık tılde söilep, pıkır almasa almaityn memlekettık qyzmetker ūǧymy, eŋ aldymen, qazaq azamattarynyŋ arasynda – anahronizmge ainaluǧa tiıs», – degen bolatyn. Būl qazaq tılıne degen qajettılıktı jasau jolyndaǧy dūrys qadam.
QR Memlekettık hatşysy Qyrymbek Köşerbaev «Aldaǧy uaqytta sarapşylardyŋ pıkırınşe, halqymyzdyŋ sany 19 millionǧa, al memleket qūrauşy ūlt – qazaqtardyŋ ülesı kemınde 78 paiyzǧa jetedı dep kütılude. Būiyrtsa, ainalasy otyz jyldyŋ ışınde qazaqtardyŋ el halqyndaǧy üles salmaǧy 1991 jylǧy 39 paiyzdan ekı ese artqaly otyr. Endıgı kezekte ūltaralyq kelısımdı saqtai otyra tıl jäne basqa da ūlttyq mäselelerdı qoǧamda aiqynyraq aituǧa negız bar dep esepteimız», – deidı. Qarap otyrsaq, elımızde halyqtyŋ basym bölıgı, iaǧni 80 paiyzǧa juyǧy qazaqtar. Barlyq qazaq qazaqşa söilese, tıl mäselesı kün tärtıbınde bolmaityn da edı ǧoi. Qazaq tılınıŋ damuyna orystıldı qazaqtar kedergı bolyp tūr deuge negız bar.
Tıl joiylsa, ūlt ta joiylady. Tılımızdıŋ kökjiegın keŋeitu barşamyzdyŋ mındetımız!
Quanyş Jūmabekūly PhD doktory, Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ ǧylymi qyzmetkerı
