Jiǧan bılımdı paidaǧa asyra almai kelemız

Menı bılım beru salasy qyzyqtyrǧaly bırneşe jyl boldy jäne köpten berı bızdıŋ damuymyzdy tejep tūrǧan jüienıŋ sol bır “osal jerın” tabuǧa tyrysyp jürmın. Bügın mıne, osy mäselenıŋ Markiz de Kondorse jasaǧan jarqyn boljaly men onyŋ tereŋ tüsınıgıne tap boldym. ⠀ Fransuz filosofy, matematik, saiasi qairatker, älemdegı alǧaşqy “Bılım beru turaly” zaŋnyŋ avtory - Markiz de Kondorse 1794 jyly-aq bılım beru jüiesınıŋ adamzat aldynda tūrǧan basty mäselesın tūjyrymdaǧan. Onyŋ tūjyrymdary mynadai: «Är kezektı ūrpaq adamzattyŋ jeke ökılı özıne deiıngı barlyq ūrpaqtardyŋ jinaqtaǧan bılımın bır özı igere aluymen betpe-bet keledı». ⠀ «Adamnyŋ özıne deiıngı barlyq ūrpaqtardyŋ jinaqtaǧan bılımın igeru qabıletı bılım berudegı basty mäselege ainalady». ⠀ «Teŋsızdıktıŋ negızgısı bılım teŋsızdıgı bolady». ⠀ «Ädısnamany oqytu üderısınıŋ basty mazmūnyna ainaldyru jolyn oilastyru kerek, osylaişa, adamdarǧa bılımder jiyntyǧyn emes, olardy igeruge mümkındık beretın ädıster men kürdelı bılımder jüiesın mnemoshemalar jäne taqtaişalarǧa tüsıruge mümkındık beretın kartinalar ūsynu qajet». ⠀ Qazırgı qoǧam şyndyǧy tūrǧysynan keletın bolsaq, men adamzat aldynda tūrǧan taǧy bır ülken mäselenı qosar edım. Ol – jinaqtaǧan bılımdı ıs jüzınde paidaǧa asyra bılu qabıletı. Al būl bılım aludyŋ jaŋa joldaryn emes, qajettı bılımderdı kerek uaqytynda sanasynan suyryp aluǧa mümkındık beretın jaŋa ädıster men tehnikalardy jäne olardy jaǧdaiatqa säikes qoldana bılu qabıletın talap etedı. Qazırgı taŋda “qajetsız bılım” mäselesı artuda, iaǧni, adam öte köp närsenı bıledı, bıraq öz bılımın qoldanyp, ıske asyra almaidy. Bılımdı sättı paidaǧa asyryp, qoldanu üşın olar bılım aluǧa yŋǧaily "kartinalar, mnemotehnikalar jäne taqtaişalar” küiınde emes, olardy ıs jüzınde endırıp, qoldana aluǧa yŋǧaily tehnologiialar men algoritmder arqyly berıluı tiıs.