Ǧasyrlar qoinauynan jetken kömbe nan

Aldyŋǧy künı keşte Äbekem (Abai Qalşabek) habarlasyp: «Ūleke, anau bır köşıp bara jatyp külge külşe kömgen kelın turaly jazǧanyŋyz bar ǧoi?» deidı. «İä, bar. Ne boldy?» deimın men. «Sonyŋyz ǧasyrlarǧa jalǧasyp jatqan ūly qūndylyq eken. «Qobylandyny otyryp «Daiaǧaşşy» kıtabyŋyz esıme tüsedı dep oilamappyn. Mıne, oqiyn», - dep 2009 jyly «Jazuşy» baspasynan şyqqan «Batyrlar jyry» kıtabyndaǧy «Qobylandy batyr» jyrynan (106 bet) myna joldardy oqi jöneldı. «Kül ışınde ne bar dep, Qobylandy küldı qarady. Aşyp küldı qarasa, Jaia menen jal eken. Türlı tamaq bar eken. Özın qalmaq alǧanda, Kök arbaǧa salǧanda. «Kez bolsa būǧan batyr – dep – Tauyp azyq qylsyn» – dep, Aqyldy tuǧan Qūrtqanyŋ – Böten närse tastarǧa Şamasy kelmei sūludyŋ, Kömıp ketken nany eken. «Būiyrǧan Qūdaidyŋ Osy şyǧar bızge» - dep, Şetınen tıstep alady, Qorjynǧa batyr salady». Ornymnan atyp tūra jazdadym. Ǧajap qoi! Menıŋ jazǧan küldegı külşem ary ketse būdan 70-80 jyldyŋ aldyndaǧy bolǧan oqiǧa. Kädımgı keiıpkerdı közımen körgen auyldaǧy aqsaqaldan tyŋdaǧan äŋgımem ǧoi. Sol ūǧym, sol tanym, sol äreket «Qobylandy» jyrynda bolsa ǧajap emes pe!? Endeşe, būdan ekı-üş jyl būryn "pısırgen" kömbe nanymdy da ūsynaiyn. Däm tata otyryŋyzdar! AQYLDY KELIN HÄM KÜLDEGI KÜLŞE Köşpelı qazaqtyŋ körgendı salty, tälımdı dästürı köp-aq. Köşpelı tūrmystan ajyraǧannan keiın, onyŋ köbı jūmbaq küiınde qaldy. Mysaly, qazaqtyŋ “bır şäinek şäi bölınbegen enşı” degen keremet sözı bar. Söz emes, būl – qaǧida. Ädette enşını arnaiy böledı, al, mynau bölınıp qoiylǧan enşı. Tany, tany ma, şöldep kelgen jolauşy üiıŋnen bır şäugım şäi ışuı onyŋ öz qūqy degen söz bylaişa aitqanda. Är qazaqqa enşı bölıp ketken atalarymyzdyŋ danalyǧy degen osy. Dästür degenıŋız osy! Moŋǧoliia men Qytai şekarasyn arly-berlı jylqy aidaǧan qazaqtar tozdyryp tūrǧan zamanda mynadai bır oqiǧa bolǧan eken. Hasen deitın aduyndy azamatty Moŋǧol ükımetı ūstamaq bolyp, küzeude jalǧyz üi otyrǧan jerınde şerıkter jetıp keledı. Hasen aŋ aulap ketken eken, sybysty estıp üiıne jolamai qoiady. Äskerler Hasendı bır-ekı kün kütıp, aqyry üidı köşırmek bolady. Astaŋ-kesteŋın şyǧaryp jükterın tüiege artady. Aŋ aulauǧa şyqqanda artyq oq arqalap jürmeidı ǧoi, Hasennıŋ myltyǧy qolynda bolǧanymen oǧy üide qalǧan eken. Endı qaitpek? Jük artylyp bolyp qalǧanda Hasennıŋ kempırı kelınıne: «Äi, balam, külge külşe tastadyŋdar ma, külşe kömıŋder, aşyqqan jolauşy kelıp qap jeitın eşteŋe tappasa «körgensızdıŋ auyly eken ǧoi» dep külıŋdı şaşyp ketedı» deidı. Şynymen ol būrynnan bar salt. Qaraŋyzşy, qazekeŋ üiıne kelgen qonaqty qoiyp, jūrtyna kelgen jolauşynyŋ nesıbesın qaldyryp ketıp otyrǧan. Mıne, köşpelı halyqtyŋ danalyǧy! Mıne, bızdıŋ osy künge qandai qarym-qatynaspen jetkenımızdıŋ belgısı! Kelını de, qaǧylez adam eken: «İä, apa, külge kömbe nan tastaimyn ǧoi» dep, nan men qosa myltyqtyŋ oǧyn da aparyp küldıŋ şetıne kömıptı. Moŋǧoldar da, köşpelı jūrt emes pe, qazaqtaryŋ būl saltyn baiaǧydan bıletın olar külge külşe qaldyryp jatqan kelınge nazar da salmapty. Köş ketedı. Alystan aŋdyp jatqan Hasen tündeletıp jūrtqa keledı… Keiın aitady eken jaryqtyq: «Kelınım degdar, tektı jerdıŋ qyzy edı, oǧymdy külşemen qaldyratynyn bılıp edım, oilaǧan jerımnen şyqty. Nan men oqty alyp qaita tauǧa şyǧyp kettım. Sol oqpen aŋ atyp jep, aişylyq jol basyp Altaiǧa öttım, jyl attatyp auylǧa keldım. Ary qarai ūzaq äŋgıme…», – dep saqalyn sauyp qoiyp, äŋgımesın aitady eken….