Ǧaryş salasyn damytu, ony tereŋ zerttep, den qoiu bızdıŋ el üşın basty maqsattardyŋ bırı bolyp tūr. Ǧaryş qyzyǧy men tyŋ jaŋalyqtarǧa toly älem ǧana emes, ol bızdıŋ ömırımızdı jeŋıldetetın, tıptı onyŋ qauıpsızdıgıne de paidasy tietın sala.
Mysaly, ǧaryş salasynyŋ mamandary avariialar men apattar kezınde şūǧyl şaqyru jüiesın, su tasqynyn, örttı jäne mūnaidyŋ tögıluınıŋ yqtimal qaterlerın monitoringteu jäne baǧalau tehnologiialardy, releftıŋ sifrlyq modelderı, gidrometeorologiialyq aqparattardy äzırlegen. Sonymen bırge, auyl şaruaşylyǧy alqaptaryn, tabiǧi bioqauıpsızdıkterdı, qatty tūrmystyq qaldyqtar poligondaryn ǧaryştyq monitoringteu tehnologiialary jasaldy. Qūrǧaqşylyqtyŋ aldyn alu jüiesınıŋ tehnikalyq äleuetın arttyru jäne jetıldıru boiynşa jūmystar oryndaldy, elımızdıŋ aumaǧyndaǧy ösımdık jamylǧysy jai-küiınıŋ ǧaryştyq monitoringınıŋ web-geoaqparattyq jüiesı qūrylǧan. 2018 jyly Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ Damu baǧdarlamasynyŋ tapsyrysy boiynşa jaiylymdyq resurstar men klimattyŋ elektrondy atlasy jasalǧan bolatyn.
Ǧaryş qoqysy obektılerın, belsendı jäne passivtı geostasionarlyq sputnikterdı monitoringıleudıŋ bıryŋǧai jüiesın anyqtau men baqylauǧa arnalǧan baǧdarlamalyq keşen qūryldy.
Qazaqstandyq bailanys sputnikterı üşın naqty qauıptı jaqyndasular jönındegı aqparat "Respublikalyq ǧaryştyq bailanys ortalyǧy"AQ-ǧa berılıp otyrady. Ǧaryştyq faktorlardyŋ sputnikter men jerüstı keşenderıne äserın barynşa azaitu boiynşa aldyn alu şaralaryn qabyldau üşın ǧaryştyq aua raiyn boljaudyŋ bırqatar ädısterı äzırlendı.
Kömırsutekterdı qarqyndy öndıru aimaqtaryndaǧy tabiǧi jäne tehnogendık apattardy boljau maqsatynda Almaty jäne Nūr-sūltan qalalarynyŋ aumaqtary jer qyrtysynyŋ joǧarǧy qabattarynyŋ biıktık qūrylysy üşın qauıptı aimaqtardy bölu, Kaspii öŋırı jer qyrtysynyŋ jai-küiı boiynşa monitoring jüiesı äzırlendı.
Sputniktık tehnologiialar negızınde mūnai bolaşaǧy salalaryn bölu jäne mūnai ken oryndaryn ızdeu ädısterı daiyndaldy.
Osy joǧaryda atqarylǧan şarualar «Ǧylymi-zertteu jäne täjıribelık-konstruktorlyq jūmystardyŋ» nätijesı. Sonymen qatar osy jürgızılgen jūmystardyŋ nätijelerı ekonomikanyŋ türlı salalaryna da tiımdı äserın tigızedı.
Erke Jomart,
«Adyrna» ūlttyq portaly
